Güneş Sistemi’nin en dikkat çekici gezegenlerinden Satürn, bu hafta sonu halkasız gibi görünecek. Ancak endişeye gerek yok, bu durum geçici bir optik yanılsama.
Güneş Sistemi'nin en ikonik ve göz alıcı gezegenlerinden biri olan Satürn, bu hafta sonu gökyüzü meraklılarını şaşırtacak bir görüntüye bürünecek. Normalde etrafını çevreleyen ihtişamlı halkalarıyla tanınan bu gaz devi, Dünya’dan bakıldığında neredeyse halkasız gibi görünecek. Ancak endişeye gerek yok; bu sıradışı durum tamamen geçici ve gezegenin fiziksel yapısında herhangi bir değişiklik yok.
GÖRSEL BİR YANILSAMANIN ESERİ
Satürn’ün bu sıra dışı görünümü, optik bir yanılsama sonucu oluşuyor. Hem Satürn’ün hem de Dünya’nın yörünge düzlemleri farklı eğimlere sahip. Satürn'ün yörüngesi Güneş’e karşı yaklaşık 26,73 derecelik, Dünya’nınki ise 23,5 derecelik bir eğimle konumlanıyor. Her iki gezegen, Güneş etrafındaki dönüşleri sırasında belirli aralıklarla öyle bir hizaya geliyor ki, Satürn’ün halkaları tam kenarından görülüyor.
Michigan Eyalet Üniversitesi Abrams Planetaryumu Direktörü Dr. Shannon Schmoll, bu durumu şu sözlerle açıklıyor:
“Dünya ve Satürn Güneş çevresinde dönerken, zaman zaman halkalara tam kenardan bakacak bir hizaya geliriz. Bu durumda halkalar, neredeyse görünmez hale gelir çünkü son derece incedirler.”
SATÜRN’ÜN HALKALARI ASLINDA NE KADAR İNCE?
Satürn’ün halkaları, her ne kadar devasa bir yapıya sahipmiş gibi görünse de, NASA verilerine göre oldukça ince bir yapıya sahiptir. Ortalama kalınlığı yalnızca 30 feet (yaklaşık 9 metre) olan halkalar, en kalın noktalarında bile 1 kilometreyi geçmez. Bu ölçüler, gezegenin yaklaşık 116 bin kilometrelik çapı göz önüne alındığında, halkaların adeta kâğıt gibi ince bir formda olduğunu gösteriyor.
GÖZLEMCİLER NE GÖRECEK?
Hafta sonu gece gökyüzüne teleskopla bakanlar, Satürn’ün alışılmış görüntüsünden çok daha farklı bir yapıya sahip olduğunu fark edecek. Çıplak gözle veya düşük güçlü teleskoplarla bakanlar için halkalar neredeyse tamamen kaybolmuş gibi görünecek. Ancak güçlü teleskoplar kullanan gözlemciler, halkaların gezegenin ortasından geçen ince bir çizgi şeklinde hâlâ orada olduğunu fark edebilecek.
BU OLAY NE KADAR SIKLIKLA OLUYOR?
Satürn’ün halkalarının bu şekilde görünmez hâle gelmesi oldukça nadir bir olay. Ortalama olarak her 13 ila 15 yılda bir tekrarlanıyor. Daha önce bu tür gözlemler 1980, 1995 ve 2009 yıllarında kaydedilmişti. NASA'ya göre bir sonraki halkasız Satürn görünümü 2038 veya 2039 yıllarında yaşanacak. Uzmanlar, o tarihlerde gözlem koşullarının daha da uygun olabileceğini belirtiyor.
HALKALAR NE ZAMAN GERİ DÖNER?
Bu optik fenomenin etkisi en belirgin hâlini Mart ayının son haftasında alacak. Nisan ayı boyunca da halkalar, Dünya’dan bakıldığında silik kalmaya devam edecek. Ancak Satürn’ün yörüngesel hareketi nedeniyle önümüzdeki aylarda halkalar yeniden belirginleşmeye başlayacak. Dr. Schmoll, güçlü teleskoplarla halkaların çok daha kısa sürede tekrar görülebileceğini ancak çıplak gözle net görüntü için birkaç ay geçmesi gerektiğini söylüyor.
