Yapay Zeka’nın sunacağı yenilikler sadece pazar paylarını değiştirmeyecek uluslararası siyasi ve askeri güç dengelerini de değiştirecek. YZ’nin bu stratejik kıymeti, bir yandan global hakimiyet peşinde olan YZ’yı aynı zamanda ulusal ve korumacı stratejilerin merkezine koyuyor.
MİKDAT KARAALİOĞLU
Goldman Sachs Intvestmentbank’nın inovasyon uzmanları Jared Cohen ve George Lee’e göre dünya, yapay zeka ile geleceği dizayn etmek üzere dar bir zaman koridorundan geçiyor. İki uzman "Bugün alınan kararlar gelecekte nelerin mümkün olabileceğini belirleyecek. Üretken (YZ’nın ürettiği ) bir dünya düzeni oluşacak" ifadesini kullanıyor.
YZ yirmi yıldır hem Amazon, Ebay gibi alışveriş platformlarından tavsiye sistemi olarak, hem de sosyal medya ağlarında hangi haberlerin okuyucuya ulaşacağına karar veren algoritmalar şeklinde yoğun bir şekilde kullanılıyor. YZ’nın insan davranışlarını kontrol eden ve yönlendiren gücü artık ulusal devletlerin gücü ile rekabet eder hale gelmiş durumda.
Ulusal devletler güçlerine yasa ve yönetmeliklerden alırken, sosyla medya platformları, kendi başına öğrenen algoritmaları aracılığı ile kullanıcıları cezalandırmak ya da ödüllendirmek ayrıcalığına sahip. Ancak Üretken Yapay Zeka’nın bunun ötesinde imkanları var.
Sosyal medya algoritmaları davranışları yönlendirebiliyor, Üretken YZ Modelleri ise kabiliyetleri geliştirebiliyor. Verimli bir Üretken YZ modeli geliştirebilin herkes birçok şeyi yapmaya muktedir hale geliyor. Bundan dolayı başta ABD ve Çin olmak üzere bütün uluslar YZ kabiliyetlerini geliştirmek peşinde.
Bu rekabette Çin’in bir hayli önünde olan ABD, YZ için en can alıcı teknoloji olan çip üretiminde, Çin’in işgal etme ihtimaline karşı Tayvan’a bağımlı kalmamak için agresif bir politika takip ediyor. Bu amaçla çip endüstrisinin ABD’de güçlenmesi için 50 milyar dolar teşvik verildi. Biden yönetimi ayrıca Çin ve Rusya’ya yüksek gelişmiş çip ihracını yasakladı.
BAĞIMSIZ YAPAY ZEKA
Economist dergisi teknolojik bağımsızlık adına sürdürülen dijital rekabeti ‘’YZ milliyetçilği’’ olarak tanımlıyor. Ünlü çip üretim şirketi Nvidia’nın kurucusu ve CEO’su Jensen Huang ‘’her ülkenin kendi kültürünü ve tarihin kodladığı bağımsız bir YZ’ya’’ ihtiyacı olduğunu söylüyor. Huang direkt söylemiyor ama ulusal kimliğin YZ üzerinden yeniden tanımlanması ya da ulusal kimliğin YZ’ya eklemlenmesi gibi kültürel, sosyal hatta siyasi sonuçları olabilecek bir önerme bu.
Avrupa, ABD ve Çin arasındaki yaşanan rekabette henüz çok gerilerde. Google Deep Mind’in kurucusu ve The Coming Wave isimli beststeller kitabın yazarı Mustafa Süleyman Avrupa’nın YZ’da ABD’yi yakalamasını "çok zor" görüyor. AB YZ teknolojilerinde kaybettiği rekabet gücünü, YZ yasal düzenlemelerinde kapatmaya çalışıyor. AB tarafından hazırlanan "AI Act" isimli yasal düzenleme, dünya genelindeki ilk genel kapsayıcılığı olan bir yasal düzenleme. Bu yasal düzenleme özellikle internet devlerine kontrol etme adına dünyada örnek olma potansiyeli taşıyor.
AÇIK KAYNAK DA ÇÖZÜM DEĞİL
Dünyanın en güçlü YZ modelleri Opan AI, Microsoft ve Google gibi Amerikan firmalarının elinde. Bu şirketlerin kullandığı algoritmaları ve öğrenme dataları kamuya açık değil ve lisanslı. Bu internet devleri YZ’daki tüm gelişme ve yaygınlaştırma operasyonlarında nerdeyse tekel durumundular. Dünyayı değiştirecek teknoloji ABD şirketlerinin elinde.
Bu tekeli kırmak amacıyla tavsiye edilen Open Source Software (Açık kaynak yazılımı) ilk başta cazip gözükse de bu kaynaktan elde ettikleri bilgileri suiistimal edecek ‘’bad actors’’ (kötü aktörler) çözümün kolay olmadığın gösteriyor.
İnsanlık hiçbir döneminde sahip olduğumuz zekadan birçok alanda üstün olan bir zekaya sahip olmadı. Bu (yapay) zeka dünyadaki güç dengelerini değiştirebilecek potansiyele sahip. Bunun bir hayır mı yoksa şer mi olacağı elbette insanlara bağlı.
