Türkiye'nin savaş uçağı satın alma serüveni, dün Ankara'da Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve İngiltere Başbakanı Keir Starmer arasında imzalanan anlaşmayla yeni bir safhaya geçti. Varılan mutabakatla Türkiye, İngiltere'den 20 adet Eurofighter savaş uçağını yaklaşık 10,7 milyar dolar karşılığında satın alacak. Anlaşma, bu 20 uçağı kapsarken, Katar ve Umman'dan alınması planlanan 12'şer uçakla ilgili görüşmelerin ise halen devam ettiği bildirildi.
Türkiye, Rusya'dan S-400 hava ve füze savunma sistemlerini temin etmesinin ardından 2019 yılında F-35 savaş uçağı programından çıkarılmıştı. Yıllardır süren müzakerelerin sonuçsuz kalması üzerine alternatiflere yönelen Ankara, 2023 yılında İngiltere, İtalya, Almanya ve İspanya'nın ortak yapımı olan Eurofighter Typhoon jetlerine yönelmişti.
İngiltere ve İspanya'nın satışa sıcak bakmasına rağmen Berlin'den gelen veto nedeniyle süreç uzamıştı. Ancak Alman hükümetinin de uçakların Türkiye'ye satışına yeşil ışık yakmasının ardından nihai anlaşma gerçekleşti.
MERAK EDİLEN SORUNUN YANITI: EUROFIGHTER MI, F-35 Mİ?
Her iki uçak da (Lockheed Martin üretimi F-35 Lightning II ve Eurofighter Typhoon) çok uluslu savunma programlarının ürünleri olsa da, teknik özellikleri açısından büyük farklılıklar barındırıyor.
F-35: Amerika’nın en son teknolojiye sahip, beşinci nesil hayalet (stealth) savaş uçağıdır. Gücü, görünmezlik ve uzun menzilli sensör teknolojisinde yatar.
Typhoon: Görünmezlik özelliği bulunmayan, daha eski bir “dördüncü nesil artı” (4.5 nesil) hava üstünlüğü uçağıdır. Gücü, hız ve manevra kabiliyetine dayanır.
Hangi uçağın daha iyi olduğu sorusunun cevabı, kullanım amacına göre karmaşık bir hal almaktadır.
NATO TATBİKATINDA EUROFIGHTER TYPHOON, F-35'İ YENDİ
Bu iki farklı uçağın performansını karşılaştırmak için en somut örnek, Eylül 2024’te Almanya üzerinde gerçekleştirilen NATO tatbikatıdır. Bu tatbikatta, F-35A ile Eurofighter, görsel menzil içinde (yakın mesafe hava muharebesi - 'it dalaşı') karşı karşıya geldi.
Ramstein Hava Üssü’nde gerçekleştirilen eğitimde, ABD Hava Kuvvetleri’nden Kaptan Patrick “Hobbit” Pearce (F-35A) ile Alman Hava Kuvvetleri’nden Teğmen Alexander “Stitch” Grant (Typhoon) mücadele etti.
Hava muharebesi başladığında, Typhoon’un iki güçlü motoru ve agresif aerodinamik yapısı, F-35’in tek motoruna kıyasla Grant’e daha keskin dönüşler yapma ve enerjisini daha az kaybetme avantajı sağladı. Her iki pilot da yüksek G kuvvetine dayanarak manevra yapsa da, Grant (Typhoon) sonunda Pearce’ın (F-35) arkasına geçmeyi başardı ve simüle edilmiş bir top atışıyla “vuruldu” sayıldı.
Havacılık uzmanlarına göre bu sonuç şaşırtıcı değildir. F-35’in gücü yakın mesafedeki 'it dalaşlarında' değil, görünmezlik özelliğiyle uzun menzilde hedefi tespit edip yok etmektir. Buna karşın Typhoon, tam olarak bu tür yakın hava üstünlüğü mücadeleleri için tasarlanmıştır.
TÜRKİYE'NİN ALACAĞI 'TRANCHE 4' MODELİNİN ÖZELLİKLERİ
Typhoon, temelde görünmezlik yerine güç ve hıza odaklanır. Geniş burun kısmına yerleştirilen aktif elektronik taramalı radar (AESA), geleneksel sistemlere göre yaklaşık %50 daha geniş bir görüş alanı sunar. Bu da pilotların eksen dışından gelen hızlı tehditleri daha kolay takip etmesini sağlar.
Türkiye'nin satın aldığı Tranche 4 modeli, 2020'de Almanya için sipariş edilen en güncel versiyonlardan biridir. Bu model, AESA radarını merkeze alarak üretilen ilk Typhoon olma özelliğini taşır. Ayrıca yenilenmiş kokpit ekranları, geliştirilmiş iletişim sistemleri ve stand-off SPEAR 3 füzeleri için ek kapasite sunmaktadır.
SATIŞ RAKAMLARI VE ÜRETİM DURUMU NASIL?
Programın resmi sitesine göre, dünya genelinde dokuz ülke Eurofighter kullanmakta ve toplam 729 adet uçak siparişi verilmiş durumdadır. Buna karşılık, 19 ülkenin envanterinde halihazırda 1.100’den fazla F-35 bulunmakta ve teslimatların 2025 sonuna kadar 1.200’e ulaşması beklenmektedir.
Birleşik Krallık, kısa süre önce yeni nesil Tranche-5 Eurofighter Typhoon satın almamaya karar verdi. Bu karar, BAE Systems’in Warton’daki montaj hattının geleceği konusunda endişelere yol açtı. Savunma Bakanlığı, Typhoon yerine 12 adet daha F-35 satın almayı tercih ettiğini açıkladı.
