İnsanlığın uzaya olan merakı artarak devam ederken, NASA tarafından yayınlanan yeni bir görüntü bilim dünyasında heyecan yarattı. 3 Temmuz 2025'te Uluslararası Uzay İstasyonu’nda (ISS) görevli astronot Nichole Ayers, gökyüzünün en zor yakalanan anlarından birini kaydetti. İlk başta daha yaygın bir atmosfer olayı olan "sprite" sanılan görüntünün, yapılan incelemeler sonucunda çok daha nadir görülen bir "dev jet" olduğu anlaşıldı.
Spritacular projesinin baş araştırmacısı Dr. Burcu Koşar, görüntünün bilimsel değerini şu sözlerle vurguladı: “Nichole Ayers, ISS’ten olağanüstü ve çok nadir görülen bir TLE türü olan dev jeti kaydetti.”
PEKİ, BU OLAYI BU KADAR ÖZEL KILAN NEDİR?
Dev jetler, fırtına bulutlarının zirvesinden başlayıp atmosferin yaklaşık 100 kilometre üzerine kadar ulaşan devasa ölçekteki elektrik boşalmalarıdır. Adeta bulutlar ile uzayın başlangıcı arasında anlık bir elektriksel köprü kuran bu fenomenler, göz kırpmasından bile daha kısa sürdükleri için görüntülenmeleri neredeyse imkansızdır.
Bu gizemli olaylar, genellikle Geçici Parlak Olaylar (Transient Luminous Events - TLE'ler) ailesinin bir başka üyesi olan "sprite"lar ile karıştırılır. Sprite'lar, güçlü yıldırımların ardından yaklaşık 80 kilometre yükseklikte oluşan, kırmızımsı renkte ve genellikle denizanası veya havuç benzeri şekiller alan daha sık görülen parlamalardır. Dev jetler ise sprite'lardan çok daha nadir ve daha yüksek irtifaya ulaşan olaylardır.
NASA ve bilim insanları için bu tür TLE'lerin her bir görüntüsü büyük önem taşımaktadır. Bu anlık ışık şölenleri, Dünya'nın üst atmosferindeki karmaşık elektriksel süreçleri anlamak ve bu olayların uydular gibi haberleşme sistemleri üzerindeki potansiyel etkilerini araştırmak için eşsiz birer fırsat sunuyor. Bu amaçla 2018'den beri ISS üzerinde bulunan Atmosphere–Space Interactions Monitor (ASIM) sistemi, bu anlık parlamaları yüksek hassasiyetle yakalamak için görev yapıyor.
