2018 yılında Dünya’dan 200 milyon ışık yılı uzaklıkta tespit edilen sıra dışı bir patlama, astronomlar arasında hâlâ tartışmalara yol açıyor. AT2018cow kod adı verilen ve daha sonra halk arasında “The Cow” (İnek) olarak anılan bu olay, bilim dünyasında “parlak, hızlı, mavi optik geçici olaylar” (LFBot) olarak sınıflandırılan nadir patlamaların ilkiydi.
AT2018cow, bir süpernovadan 100 kat daha parlaktı ve sadece birkaç gün içinde göz kamaştırıcı şekilde aydınlanıp hızla kayboldu. Gözlemler, bu tür olayların alışılmış yıldız patlamalarından oldukça farklı olduğunu ortaya koydu.
O zamandan bu yana astronomlar, benzer özellikler taşıyan 10’a yakın patlama daha belirledi. Bu geçici olayların kaynağına dair iki temel teori öne çıkıyor. İlkine göre, bu patlamalar başarısız süpernovalar; yani dışa patlamaya çalışan ama içe çökerek kara deliğe dönüşen yıldızların ürünü. İkinci teori ise daha fazla dikkat çekiyor: LFBot’lar, henüz kesin olarak keşfedilmemiş olan “orta kütleli kara deliklerin” yörüngelerine giren yıldızları yutmasıyla meydana geliyor.
BBC Türkçe’de yer alan habere göre, Liverpool John Moores Üniversitesi’nden Dr. Daniel Perley, “Genel hissiyat o yöne doğru gidiyor,” diyerek bu teorinin güç kazandığını belirtiyor. Perley’e göre bu kara delikler, evrende bilinen en küçük ve en büyük kara delikler arasındaki “kayıp halka” olabilir ve karanlık maddeyle ilgili yeni ipuçları da sunabilir.
Cornell Üniversitesi’nden astronom Anna Ho ise patlamaların aşırı parlaklığına dikkat çekiyor: “40 bin dereceye ulaşan sıcaklıklar nedeniyle bu mavi renkli patlamalar olağanüstü parlaklık sergiliyor.”
"BU TEORİ HEYECAN VERİCİ"
Kasım 2024’te tespit edilen yeni bir LFBot, geçici olarak “Wasp” adıyla anılıyor. İlk gözlemler, bu olayın da klasik süpernova tanımına uymadığını gösteriyor. Bazı uzmanlar, bu tür patlamaların aslında Wolf-Rayet tipi dev yıldızların, küçük kara delikler tarafından parçalanmasıyla oluştuğunu da ileri sürüyor.
Ancak tüm gözler hâlâ orta kütleli kara delik teorisine çevrilmiş durumda. Dr. Perley, “Bu teoriyi en heyecan verici olanı olarak görüyorum. Ancak kesin sonuçlara ulaşmak için yüzlerce benzer olayı gözlemlememiz gerekiyor,” diyerek daha fazla veriye ihtiyaç olduğunu vurguluyor.
Şimdilik LFBot’lar, astronomi dünyası için gizemini koruyor. Ancak bilim insanları, bu olağanüstü olayların evrenin sırlarını çözmede kilit rol oynayabileceğine inanıyor.
