BM Genel Kurulu'nun 75. Oturumundaki Genel Tartışma'da konuşma yapan Kazakistan Cumhurbaşkanı Tokayev, BM'ye 'Biyolojik güvenliği sağlama amacıyla Kazakistan, 1972 Biyolojik Silahlar Sözleşmesi temelinde ve BM Güvenlik Konseyi'ne karşı sorumlu olacak 'Uluslararası Biyolojik Güvenlik Ajansı'nı kurmayı teklif etmektedir' çağrısı yaptı.
23 Eylül'de Kazakistan Cumhurbaşkanı Kassym-Jomart Tokayev, BM Genel Kurulu’nun 75. Oturumuna çevrimiçi katılarak konuşma yaptı.
"BİYOLOJİK GÜVENLİĞİ SAĞLAYALIM"
BM’nin 75. yıldönümünün kritik dönemde gerçekleşmekte olduğunu kaydeden Tokayev, öncelikli sorun olarak küresel koronavirüs salgınına değindi. Bu çerçevede Tokayev önemli önerilerde bulunmaktadır.
Birincisi, güçlü bir küresel sağlık sistemi oluşturmak için gelişmiş ülkelerden ve BM kuruluşlarından zamanında ve koordineli destek yoluyla ulusal sağlık kurumlarının iyileştirilmesine öncelik verilmelidir. İkincisi, aşı konusunun siyasallaşması önlenmelidir. Üçüncüsü, DSÖ’nün kapasitesini artırmak amacıyla Uluslararası Sağlık Tüzüğünün revize edilmesi gerekmektedir.
Dördüncüsü, BM himayesi altında Bölgesel Hastalık Kontrol ve Biyolojik Güvenlik Merkezleri ağı önerilmektedir. Tokayev’e göre, Kazakistan böyle bir bölgesel merkeze ev sahipliği yapmaya hazırdır. Beşincisi, biyolojik güvenliği sağlama amacıyla Kazakistan, 1972 Biyolojik Silahlar Sözleşmesi temelinde ve BM Güvenlik Konseyi’ne karşı sorumlu olacak "Uluslararası Biyolojik Güvenlik Ajansı" nı kurmayı teklif etmektedir.
"İNSANİ YARDIM KAMPANYASINA HAZIRIZ"
Küresel pandemi ile oluşan ekonomik sıkıntılara da değinen Tokayev, en fakir ülkelerin borç ödemelerinin askıya alınmasının, belirsizliği azaltmaya yardımcı olacağına inandığını belirtti ve bu bağlamda uluslararası finans kurumlarının "borç karşılığında sağlık sistem" gibi yenilikçi çözümler uygulaması gerektiğini söyledi.
Küresel salgın döneminde özellikle uluslararası sulara çıkışı olmayan gelişmekte olan ülkelerin ticaret ve tedarik zincirlerine ciddi şekilde zarar verildiğinin altını çizen Tokayev, LLDC Grubunun (Uluslararası Sulara Çıkışı Olmayan Gelişmekte Olan Ülkeler Grubu) dönem başkanı olan Kazakistan’ın Viyana Eylem Programı’nın uygulanmasını yeniden canlandırmak için "BM Yol Haritası"nı önerdiğini hatırlattı.
Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri çerçevesinde temel hedefin dünyada açlıkla mücadele olduğunu belirten Tokayev, 2021’de "Gıda Sistemleri Zirvesi" düzenlemenin önemine dikkat çekerek Kazakistan’ın girişimiyle kurulan İslam Gıda Güvenliği Örgütü’nün gıda rezervlerinin oluşturulması yoluyla uluslararası insani yardım kampanyasına yardımcı olmaya hazır olduğunu açıkladı.
"SERA GAZI YÜZDE 15 ORANINDA AZALACAKTIR"
Geçen aylarda tüm dünyada gönüllülük yoluyla güçlü bir dayanışmanın ortaya çıktığını ifade eden Tokayev, gönüllülerin rolünün takdir edilmesi amacıyla BM’ye "Kalkınma için Gönüllüleri Harekete Geçirme Uluslararası Yılı"nı ilan etmesini önerdi.
Dünyayı tehdit eden diğer bir krizin nükleer silahların yayılması olduğuna dikkat çeken Tokayev, Kazakistan’ın kendi iradesiyle nükleer cephaneliğini terk ederek ve dünyanın en büyük nükleer test sahasını kapatarak örnek olduğunu hatırlattı. Bu bağlamda Tokayev, nükleer silaha sahip olmayan devletlere yasal olarak bağlayıcı güvenlik teminatının verilmesi gerektiğini belirterek, BM Güvenlik Konseyi 5 Daimi Üyesini Semipalatinsk Antlaşması da dahil olmak üzere Nükleer Silahsız Bölge Antlaşmalarının ilgili Protokollerini onaylamaya çağırdı.
İklim değişikliği bağlamında Aral Denizi ve Semipalatinsk Nükleer Test Bölgesi trajedileri, buzulların hızla erimesi ve çölleşmenin sadece Kazakistan ve Orta Asya bölgesini değil, tüm dünyayı tehdit ettiğini belirten Tokayev’in açıklamasına göre, Kazakistan fosil yakıtlara oldukça bağımlı olmasına rağmen karbondan arındırılmış ekonomi geliştirme taahhüdünde bulunmaktadır. Üstelik Kazakistan ekonomisin yeniden yapılandırarak sera gazı emisyonlarını 2030 yılına kadar yüzde 15 oranında azaltacaktır.
"HALKIN SESİNİ DUYAN DEVLET İNŞA ETMEKTE KARARLIYIZ"
Devletlerin arasındaki güven eksikliğine de dikkat çeken Kazakistan Cumhurbaşkanı, güven oluşturmaya yönelik artan talep nedeniyle "Asya'daki Etkileşim ve Güven Artırıcı Önlemler Konferansı"nı kıtada güvenlik ve kalkınma sorunlarıyla ilgilenen tam teşekküllü uluslararası örgüte dönüştürülmesi gerektiğini bildirdi.
Bir başka küresel sorun olan uluslararası terörizmle mücadele başlığında Cumhurbaşkanı, tüm ülkeleri "Terörizmden Arındırılmış Bir Dünya Elde Etmek İçin Davranış Kuralları" belgesine katılmaya davet etti.
Bütün uluslarası krizlerin temelinde yönetişim sorunu olduğunu belirten Tokayev “Gerçek anlamda adil ve insan merkezli bir dünya elde etmek için uluslararası aşamadaki önlemlere ulusal düzeydeki çabalar eşlik etmelidir. Kazakistan ekonomik olarak güçlü, demokratik olarak gelişmiş ve insan odaklı "Halkının sesini duyan devlet" inşa etmeye kararlıdır. Bu nedenle, toplumumuzun gelişimine ivme kazandırması beklenen siyasi ve ekonomik reformlara devam edeceğiz" dedi.
"ORTAK HEDEFLERE AKTİF KATILACAĞIZ"
Bölgesel işbirliği konusuyla ilgili görüşlerini aktaran Tokayev "Müreffeh, güçlü ve birleşik bir Orta Asya hem bölgesel hem de küresel paydaşlar için yararlıdır" dedi. Bölgedeki su kaynaklarının verimli kullanılmasıyla ilgili olarak Cumhurbaşkanı "Bölgesel Su Ve Enerji Konsorsiyumu”nun kurulmasını teklif etti. Bölgedeki kalkınma gündeminin koordine edilmesi amacıyla BM öncülüğünde Almatı’da "Bölgesel Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri Merkezi"nin kurumsallaştırılması önerilmektedir.
Konuşmasının sonunda Tokayev, tüm çabaların "Önce İnsan" ahlaki anlayışıyla yürütülmesi gerektiğini belirterek bu bağlamda Kazakistan’ın her zaman BM’nin güçlü bir destekçisi olmaya devam edeceğini ve daha iyi ve daha mutlu bir gelecek için ortak hedeflere ulaşmaya aktif olarak katılacağını ifade etti.
