Çekilme hamlesi sonrası Washington’un tavrındaki belirsizlik sürerken mekik diplomasisi yürüten Cumhurbaşkanı, Putin’le bir araya geldi. 60 dakikalık zirve sonrası, Erdoğan ‘Terör örgütleri boşluğu istismar etmemeli’ uyarısı yaptı. Liderler Avrupa başkentlerinin Suriye anayasa komitesi için BM’ye gönderdiği mektuba ortak tavır aldı: Şaşırdık.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Moskova’da bir araya geldi. Kremlin Sarayı’nda kısa bir açıklamanın ardından basına kapalı devam eden görüşme yaklaşık 2 saat sürdü. Baş başa görüşmeden sonra da heyetler arası görüşmeye geçildi. Erdoğan ve Putin, heyetler arası görüşmenin ardından da ortak basın toplantısı düzenledi. Soru cevap bölümünün de yer aldığı basın toplantısında şu önemli başlıklar ön plana çıktı;
ABD’NİN SURİYE’DEN ÇEKİLME KARARI
Erdoğan: ABD’nin çekilme sürecinde terör örgütlerinin istismar edebileceği bir boşluğun doğmaması kritik önemdedir.
Putin: Bu gerçekleşirse oldukça olumlu olacak. Bu bölge şu an Kürtlerin elindedir. Şam Kürtlerin temsilcileriyle görüşmeli. Diyalog hem Suriye toplumunda uzlaşma sağlayacak, hem Suriye’nin hem de komşu ülkelerin hayrına olacaktır.
GÜVENLİ BÖLGE KONUSU
Erdoğan: Bu konu ile ilgili Rusya ile herhangi bir sıkıntımız yok. Güvenli bölge konusunda başta liderler olmak üzere görüşmeler devam ediyor. Bu konuda bizler için tehdit olan bölgeler önem arz ediyor. Bu bölgelerde tedbir alma noktasında ABD olumlu yaklaşımını bizlere zaten ifade etti. Güvenli bölge terörden arındırılmış bir bölgedir.
Putin: Özellikle güvenliğin sağlanması noktasında, BM’den herhangi bir karar yoktur. Suriye hükümetinden de bir davet yoktur. ABD’nin yapıcı bir işbirliğini tesis ettik. Eminim ki bu sürdürülecektir. Değerli Türk dostlarımızın menfaatlerine saygı duyuyoruz. Suriye-Arap hükümeti ve Türkiye Cumhuriyeti arasında 1998 sözleşmesi var. Eminim ki bu birçok hususu kapatan bir temeldir. Bu konuları ayrıntılı bir şekilde konuştuk.
İDLİB’TEKİ SON DURUM
Erdoğan: İdlib’de terör örgütlerine karşı mücadelemiz aynı şekilde ortak devam edecektir. Çünkü terör örgütleriyle mücadeleler anlık mücadeleler değildir. Fakat bu mücadeleyi sürdüreceğiz. Hedefimiz Suriye halkının huzurunu, mutluluğunu sağlamaktır. Bu dayanışmamızı teyit ettik.
Putin: Tüm teröristlerle mücadele etmemiz şart. Görüşmemiz örtüşüyor bu anlamda. Anayasa Komitesi konusu çok önemli bir alan. Sahadaki başarılarımızı örtüştürecek bir konudur.
BM’YE YAZILAN MEKTUP
PUTİN: Cenevre’de bizim Avrupalı meslektaşlarımızdan duyduk ki ‘çalışmayı tamamlamış değiller’ dediler. Burada şunu söylemek istiyorum, bizim için hiç beklemediğimiz bir yaklaşımdı. BM Genel Sekreterine, Fransa, Almanya, Britanya, İngiltere daimi temsilcileri imzalı bir mektup gönderdi. Sayın Genel Sekretere, ‘Sizin Suriye Özel Temsilcisi Cenevre’de Astana garantör ülkesinin yapacağı açıklamayı kabul etmemelidir’ dediler. Şaşırtan bir durum. Biz böyle bir yaklaşım beklemiyorduk. Böyle bir mektup yazdılar, bizim Avrupalı ortaklarımız tarafından. Ama biz sabırlı bir şekilde onlarla da çalışmayı sürdürmek istiyoruz. Ben zaten bu konuyu hem Fransa hem de Almanya ile görüştüm. Dışişleri Bakanları arasında gerekli çalışmalar da sürdürülecek.
ERDOĞAN: İstanbul Zirvesi’nde BM temsilcisi de vardı. Şimdi yeni bir özel temsilci var. Bununla birlikte yeni süreç nasıl devam eder bilemiyorum ama az önce okunan mektup tabi hakikaten bizi de şaşırtan bir mektup olmuştur. O, onlar için geçerlidir, doğrusu bizim için geçerli değildir. Hepimizin İstanbul Zirvesi’nde adeta birlikte düşündüğü, adeta kanaat birliğine vardığı bir netice var. Biz bu süreci buradan devam ettireceğiz. Değerli dostum ile de hemfikiriz. Sonucu da temenni ederiz ki hayırlı olur. Ama bir taraftan da bu anayasa çalışmasının da sürdürülmesi lazım.
MOSKOVA'DAN SOĞUK MESAJLAR
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ziyareti öncesinde rutin toplantısını bir gün öne alan Rus Dışişleri Bakanlığı Ankara’ya soğuk mesajlar verdi: İdlib HTŞ kontrolüne girdi. Rus ve Suriye ordu üsleri tehdit altında. YPG-Şam görüşmelerini destekliyoruz. Suriye’nin kuzeyinde yönetim Şam’ın olmalı.
Kritik zirve öncesinde Moskova’dan da önemli mesajlar geldi. her hafta perşembe günü yapılan olağan Dışişleri bilgilendirme toplantısı bu kez Çarşamba gününe alındı ve önemli mesajlar verildi. Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mariya Zaharova, İdlib’deki gerilimi azaltma bölgesindeki durumun hızla kötüye gittiğini ve bundan dolayı ciddi endişe duyduklarını söyledi.
Haftalık basın toplantısında konuşan Zaharova “İdlib’le ilgili durum ciddi endişe verici. Gerilimi azaltma bölgesindeki durum hızla kötüye gidiyor” dedi. Zaharova, İdlib’deki gerilimi azaltma bölgesinin neredeyse tamamen Heyet Tahrir uş-Şam’ın kontrolüne geçtiğini ekledi. Bölgedeki bu durumun silahlı ılımlı muhaliflerin yer değiştirmesinden kaynaklandığını belirten Zaharova “Ateşkes ihlallerinde bir artış görülüyor. Rusya ile Türkiye arasında 17 Eylül 2018’de imzalanan (İdlib’i silahsızlaştırmaya yönelik) memorandumdan beri 2 binden fazla bu tür olay görüldü. Bunlar sonucunda 68 kişi öldü, 200’den fazla kişi de yaralandı” dedi. Zaharova, son 24 saatte ateşkesin 30 kez ihlal edildiğini belirterek “Provokasyonlar; siviller,Suriye askerleri ve Rusya’nın Hmeymim hava üssü için tehdit oluşturuyor” ifadesini kullandı.
Zaharova Fırat’ın doğusunda cihatçılarla mücadele ve istikrarı sağlamak için bölgenin Suriye hükümetinin kontrolüne geçmesi gerektiğini kaydetti. Zaharova “Bu sadece Suriye için değil, komşu ülkelerin güvenliğinin sağlanmasını da sağlayacak. Bu nedenle Şam ile Kürtler arasında Suriye halkının uzlaşmasını ve ulusal barışa katkısı olacak diyalog kurulmasını destekliyoruz” dedi.
Zaharova, Moskova’nın Menbiç’te ABD askerlerin hayatını kaybettiği patlamayı da kararlılıkla kınadığını ifade etti. Zaharova “Görünüşe göre Suriye’de gayrimeşru olarak bulunan ABD güçleri ve müttefikleri, Suriye’nin doğusundaki teröristlerin ülkenin başka taraflarına geçmesini önleyemediler” dedi. Zaharova, Suriye’den çekilme kararı alan ABD’den buna yönelik net adımlar görmediklerini, hiçbir adım atılmadığını kaydetti. Zaharova “Mevcut koşullarda Suriye’nin kuzeydoğusunda gerginliğin tırmandırılmaması önemli” dedi.
KOMMERSTANT’TAN GARİP İDDİA
Öte yandan Rusya’daiktidara yakın Kommerstant gazetesinde ise dün çıkan ilginç bir iddia vardı. Gazete Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ziyaretinde masada İdlib ve Menbiç’in olacağını iddia etti. Kremlin kaynaklarına dayandırdığı haberinde Kommerstant Türk tarafından İdlib’in Şam yönetimine devri karşılığında Menbiç’in kontrolünü isteyeceğini iddia etti.
