“Dünya satranç şampiyonu olarak, yirmi yıl önce, IBM’in ürettiği süper bilgisayar Deep Blue ile karşılaştığımda; işinden olma tehdidi altına giren belki de ilk fikir işçisiydim. Deep Blue’ya karşı 1997’de kaybettiğim oyunda yenilginin üzüntüsüyle kahrolmuş bir adamım ben.”
Yukarıdaki alıntıyı dünya satranç şampiyonu Garry Kasparov, geçtiğimiz haftalarda “Yapay Zekâ: Zeki Makineler, Akıllı Politikalar” başlıklı OECD (Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü) konferansının açılış konuşmasında yaptı.
Makinelerin insan emeğinin yerine geçmesi uygarlık tarihi kadar eski olgudur. İnsan, doğaya egemen olma adına sürekli bir güç arayışı peşinde koştu . Başarı için her yolun mübahlığı, gücü elinde bulundurma hırsı sonucu kurulmuş bir cümle. Aydınlanma çağı, Sanayi Devrimi; bilimi sermayenin çarkları için çalıştırmaya başladı. Çarklar sermayenin gücüne güç katmak için döndürüldü.
Dünya Yeni Çağ’ın başlarında bir hanı yağma ile sömürü kolonilerine dönüştürülürken “yapay zeka”ya giden gemiler sanayi limanlarında yelken almaya hazırlanıyordu.
Geldiğimiz 21. yüzyılda çiftlik hayvanlarının işini ve el emeğini, üretim tekniği ve basit hesaplamalar yapmayla başlayan süreç, bugün hizmet sektörüne ve beyaz-yakalı mesleklere kadar uzandı. Şimdi sadece kalifiyesiz işçiler değil okumuş en kalifiyeli insanın bile karşı karşıya kaldığı yapay zeka ile işinden, mesleğinden olma sorunu. Dünya insanı alınterinden olma sorunu ile karşı karşıya.
Sapiens, Homo Deus, 21. Yüzyıl İçin 21 Ders gibi bilim kurgu ve çağın sorunlarına kalem tutan yazar Yuval Noah Harari, bugün var olan mesleklerin bir çoğunun 2050 yılında olmayacağını ve teknolojiye bağımlı yaşayan insanın zamanla yarı insan yarı makineye dönüşeceği tehlikesini dille getiriyor ve uyarıyor :”Teknolojinin bizi kullanmasına izin vermemeliyiz.”
İnsan yapay zeka ile mücadele edip onu yok mu saymalı, yoksa yapay zeka ile birlikte kendine yeni bir iş alanı, yaşam alanı mı oluşturmalı? Robotlar ile mücadele mi yoksa robotlarla birlikte bir dünyayı paylaşmanın arayışı içine mi girmeli ?
Yapay zekayı yok saymak bilim dünyasına göre bir daha gelişmiş dünyada yerini almamamak demektir. Yapay zeka ile gelişmiş ülkeler ile geri kalmış ülkeler arasındaki uçurum bir daha kapanmayacak kadar açılacağından bahsediyor bilim dünyası.
Garry Kasparov, açılış konuşmasının devamında makineler ile insan arasındaki sürecin nasıl yöneltilmesine dair önerilerde de bulunuyor.
“Makineler her gün daha fazla sayıda sıradan görevi bizden devralacaklardır. Bizim hedefimiz sıradan olmayan yeni görevler bulmayı durmaksızın sürdürmek olmalıdır. Yalnızca insan yaratıcılığının ürünü olabilecek yeni işler bulmak, yeni üretim alanları oluşturmak yolunda azimli olmalı.”
Bunu nasıl yapmalıyız, eğitim öğretim kurumlarımız “yapay zeka”nın dünyayı istila çağında kendi insanına nasıl bir iş ve yaşam alanı hazırlıyor? Yapay zeka insanın eseri olacağına göre sıralarımız 2023 Eğitim vizyonunda bilgiyi mi hakikate dönüştürecek, yoksa yapay zekaya hakikat diye teslim edecek nesiller mi yetiştirecek ?
Soruların cevapları için Alibaba Group’un kurucusu, başkanı ve bir eğitimci olan Jack Ma’nın önerileri önemli.
“Aklı ve kalbi eş zamanlı eğiten bir metodoloji
yalnızca daha huzurlu bir nesil yaratmaz, buna ilaveten yeni jenerasyonunun “insani” özelliklerini besleyerek onları makinalardan ayrıştırır. Hiçbir makinada bulunmayan yönlerini, yani kalplerini kullanabilmeleri için ortam hazırlar.Çocuklarımıza makinelerle rekabet etmeyi öğretemeyiz. Onlar daha akıllılar. Değer, inanç, bağımsız düşünme, ekip çalışması, başkalarına değer vermek…Bunlar insani becerilerdir. Öğrettiklerimiz, makinelerden daha farklı olmalı.”
Yapay zekanın mimarı insandır. Karatahtanın başına geçip tahtaya öznesi insan olan yapay zeka ile ilgili dönüşlü bir cümle kuralım. Kurduğumuz cümle 19 milyonu yetiştirmeye hizmet edecek bir cümle olmalı. İnsan yapımı teknolojiler gibi yapay zekâ da hem iyiye hem de kötüye kullanılabilir. Eğitim sitemimiz yapay zekayı iyiye kullanilabilir hale getirmenin altyapısını öğrencilerin zihin laboratuvarında oluşturmalı.
Garry Gasparov’un italik sözleriyle bitirelim.
“Daha İyi İnsanlar Yetiştirmek, Daha Akıllı Makineler Yaratmaktan Her Zaman Daha Önemli Olacak”
