İnşaat işyerlerine münhasıran SGK tarafından yürütülen asgari işçilik uygulamalarında yeterli işçilik bildirilip bildirilmediğinin tespiti noktasında öncelikle inşaatın maliyeti hesaplanmakta, sonrasında inşaat işyerinden SGK’ya bildirilen işçilikler ile inşaatın toplam maliyeti üzerinden hesaplanan bildirilmesi gereken asgari işçilik miktarı karşılaştırılarak yeteri kadar işçilik bildiriminde bulunulmuş olup olmadığı araştırılmaktadır. Yeterli işçilik bildiriminde bulunulmadığının tespiti halinde ise eksik bildirilen işçilik miktarının %34,75’i üzerinden prim borcu tahakkuk ettirilmektedir.

Sosyal güvenlik mevzuatına göre bina maliyeti, inşaatın yüzölçümü ile binanın yapı sınıf ve grubuna göre belirlenen birim maliyet bedelinin çarpımı suretiyle hesaplanmaktadır.

Ayrıca Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğine göre, inşaat maliyet bedelinin hesaplanması sırasında;

1.İnşaatın ruhsatnamesinde yer alan yapı sınıfı ve grubunun dikkate alınması,

2.Başladığı yıl içinde bitirilmiş olan inşaat maliyetinin hesabında inşaatın bittiği tarihte yürürlükte olan; başladığı yıldan sonraki yıllarda bitirilmiş inşaat maliyetinin hesabında ise inşaatın bitirildiği yıldan önceki yıla ait son birim maliyet bedelinin esas alınması

Gerekiyor.

Güneş Enerji Santrallerine (GES) münhasıran 2024 ve önceki yıllara ilişkin Yapı Yaklaşık Birim Maliyetlerine İlişkin Tebliğler ’de yapı sınıf ve grubu belirlenmemiş olmakla birlikte ruhsat veren mercilerce GES inşaatları II-C yapı sınıf ve grubunda değerlendirilmekte idi. 2025 yılına ilişkin Yapı Yaklaşık Birim Maliyetlerine İlişkin Tebliğ’de ise GES inşaatları için ayrıca yapı sınıf ve grubu belirlenerek I-D yapı sınıf ve grubuna dahil edilmişlerdir.

Hal böyle olunca SGK’nın 1/7/2025 tarihli genel yazısına istinaden, yapımına 2024 yılında başlanılıp 2025 yılında tamamlanmış GES inşaatlarının maliyetinin hesaplanması sırasında birim metrekare maliyet bedeli olarak,

*İnşaat devam ederken I-D yapı sınıf ve grubunda yeni bir tadilat ruhsatı veya yenileme ruhsatı alan GES yatırımcıları için, I-D yapı sınıf ve gruplarına yönelik 2025 yılı için belirlenmiş olan 3.900 TL metrekare maliyet bedeli,

*Yeni bir tadilat ruhsatı veya yenileme ruhsatı almamış GES yatırımcıları için II-C yapı sınıf ve gruplarına yönelik 2024 yılı için belirlenmiş olan 7.750 TL metrekare maliyet bedeli

Esas alınmaktadır.

Haliyle mevzuatta yapılan bu düzenlemeden haberdar olan uyanık GES yatırımcıları, projede birkaç metrekarelik değişiklik yaparak I-D yapı sınıf ve grubunda tasnif edilmiş yeni bir tadilat ruhsatı aldıklarında, yapımına 2024 yılında başlanılıp 2025 yılında bitirilen GES inşaatının metrekare maliyet bedeli bir anda 7.750 TL’den 3.900 TL’ye düşmektedir. Sonuçta da asgari işçilik araştırmasında inşaat maliyetin düşmesi nedeniyle eksik işçilikten kaynaklanan prim borçları da bu nispette azalmakta veya prim borcu çıkmamaktadır.

Bu düzenlemeden haberdar olmayan GES yatırımcıları ise ellerindeki mevcut II-C yapı sınıf ve grubundaki ruhsatla başvurduklarında, asgari işçilik araştırmasına esas olacak inşaatın metrekare maliyeti 7.750 TL üzerinden hesaplanmaktadır.

Yapımına 2024 yılında başlanılıp 2026 yılında tamamlanacak GES inşaatlarına geldiğimizde ise inşaat işi bitmeden alınmış ilgili mercilere müracaat edilerek I-D yapı sınıf ve grubunda tasnif edilmiş tadilat ruhsatıyla SGK’ya başvuran yatırımcımlar için birim metrekare maliyet bedeli olarak 2025 yılına münhasıran belirlenen 3.900 TL esas alınacak olmasına rağmen, II-C yapı sınıf ve grubundan tasnif edilmiş yapı ruhsatıyla müracaat eden yatırımcılara bu defa 2025 yılında II-C grubundaki yapılar için belirlenmiş olan 12.400 TL, metrekare maliyet bedeli olarak esas alınacaktır. Yani projede birkaç metrekarelik değişiklik yapıp yeni bir yapı ruhsatı almaz iseniz asgari işçilik araştırmasına konu olacak GES inşaatının maliyeti 3 katına çıkacağından, bildirilmesi gereken işçilik miktarı da 3 katına çıkacaktır.

Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğine göre bina maliyetinin hesabında her ne kadar yapı ruhsatında yer alan yapı sınıf ve grubunun esas alınması gerekmekle birlikte, yapımına aynı tarihte başlanıp aynı tarihte bitirilen GES inşaatlarında, sırf asgari işçilik araştırması sonrasında eksik işçilikten kaynaklanan prim borcuyla karşılaşmamak adına projede birkaç metrekarelik bir değişiklik yapıp yeni yapı ruhsatı alan GES yatırımcıları için metrekare maliyet bedelini 3.900 TL alıp, tabir caizse “dolambaçlı yollara” başvurmayıp doğrudan elindeki II-C yapı sınıf ve grubuyla başvurmuş olan GES yatırımcıları için metrekare maliye bedelinin 7.750 TL, hatta inşaatını 2026 yılında tamamlayacaklar için 12.400 TL’nin esas alınmasının hakkaniyete uygun olmadığı aşikardır.

Kaldı ki, II-C yapı sınıf ve grubunda alınmış GES inşaat ruhsatları için sonradan alınan yenileme veya tadilat ruhsatında yapı sınıf ve grubunun I-D olarak belirlenmesinin nedeni, yapının niteliğinden ve maliyetinden ziyade, yapı sınıf ve gruplarında 2025 yılı Tebliğinde yapılan düzenlemelerden kaynaklanmaktadır.

Sonuçta, GES inşaatlarının yapı sınıf ve gruplarının 2025 yılı tebliğinde I-D’ye düşürülmesinin ardından daha önce II-C yapı sınıf ve grubunda yapı ruhsatı almış olan yatırımcılara ilişkin asgari işçilik hesaplamalarında, yenileme veya tadilat ruhsatı alıp almadıkları üzerinde durulmaksızın tamamı için I-D yapı sınıf ve grubunun esas alınması gerektiği değerlendirilmektedir.