Ülkemiz kanunlarına göre kurulu firmalar kimi zaman yurtdışındaki işverenlerle yapmış oldukları sözleşmelere istinaden, kimi zaman da yurtdışında bulunan şubelerindeki işlemlerin kontrolü, denetimi veya desteklenmesi noktasında yahut fuar, eğitim, tanıtım gibi organizasyonlara katılmaları amacıyla TR uyruklu çalışanlarını geçici görevle yurt dışında görevlendirilebilmektedir.
Yurtdışındaki işlerde görevlendirilen TR uyruklu çalışanların sosyal güvenliklerinin ne şekilde sağlanacağı hususu ise görevlendirildiği ülkenin ikili sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmış bir ülke olup olmadığına ve ilgili ülkede geçici olarak görevlendirilmelerine göre değişmektedir.
ÇALIŞANIN İKİLİ SOSYAL GÜVENLİK SÖZLEŞMESİ İMZALANMIŞ ÜLKEDE GÖREVLENDİRİLMESİ
Taraf ülke vatandaşları ile çalışanlarının sosyal güvenlik haklarının mütekabiliyet esasları çerçevesinde korunması ve güvence altına alınabilmesi amacıyla ülkemizle 35 ülke (Almanya, Makedonya, Lüksemburg, Hollanda, Azerbaycan, Bulgaristan, Danimarka, Kore, Gürcistan, Hırvatistan, Belçika, Romanya, İngiltere, İran, İsveç, İsviçre, Libya, Kanada, Kırgızistan, Sırbistan, Avusturya, Çekya, Karadağ, Fransa, Bosna -Hersek, İtalya, Moğolistan, Moldova, Norveç, Polonya, K.K.T.C., Arnavutluk, Macaristan, Tunus, Slovakya) arasında ikili sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmıştır. Ayrıca Portekiz ve İspanya ile Avrupa Sosyal Güvenlik Sözleşmesi hükümleri çerçevesinde işlem tesis edilmektedir.
İkili sosyal güvenlik sözleşmesi bulunan ülkelerde faaliyet gösteren işverenlerle yapılan sözleşmelere istinaden, bir işin icrası için Türkiye’den bu ülkelere gönderilecek çalışanlar için işyerinin bulunduğu ildeki yurtdışı işlemlerinin yürütüldüğü SGK Müdürlüğüne “Yurt Dışı Geçici Görev Talep Dilekçesi” ile müracaatta bulunulması ve dilekçe ekine;
- Görevlendirme yazısı,
- İlgili ülkedeki işveren ile yapılmış iş sözleşmesi,
- İlgili ülkede çalışacağı iş yeri ve adres bilgilerinin
ibraz edilmesi gerekiyor.
Başvuru sonrasında ikili sözleşmede belirtilen formüler ilgili SGM tarafından iki nüsha düzenlenerek, bir nüshası ilgili ülkenin yetkili Kurumuna verilmek üzere işveren veya sigortalıya verilmektedir.
Formüler düzenlenmek suretiyle sözleşmeli ülkeye görevlendirilen çalışanlar, görevlendirildikleri süreler zarfında ülkemiz sosyal mevzuatına tabi kalacağından 1 nolu belge türüyle, SGDP’ye tabi çalışıyorlarsa 2 nolu belge türü ile bildirilmeye devam edilecek ve 1 nolu belge türü ile bildirilenlerden dolayı 06486 kanun numaralı beş puanlık prim indiriminden yararlanılabilecektir.
ÇALIŞANIN İKİLİ SÖZLEŞME İMZALANMAMIŞ BİR ÜLKEYE TAAHHÜT KONUSU BİR İŞ NEDENİYLE GÖTÜRÜLMESİ
Sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelere baraj veya yol yapımı ya da inşaat gibi taahhüt konusu işlerde çalıştırılmak üzere götürülen TR uyruklu işçiler, 5510/5-g bendinde yer alan “Ülkemiz ile sosyal güvenlik sözleşmesi olmayan ülkelerde iş üstlenen işverenlerce yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçileri 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılır ve bunlar hakkında kısa vadeli sigorta kolları ile genel sağlık sigortası hükümleri uygulanır.” hükmüne göre sigortalı olmaları gerekiyor.
Bu kapsamdaki sigortalılar için öncelikle örneği İŞKUR’ca belirlenmiş olan “Yurt Dışı Hizmet Akdinin” İŞKUR’a onaylatılması icap etmektedir.
Sonrasında işyerinin merkez adresi üzerinden SGK nezdinde geçici bir işyeri dosyası tescil edilerek, İŞKUR tarafından onaylanmış Yurt Dışı Hizmet Akdiyle birlikte SGK Müdürlüğüne müracaat edilmesi, ardından tescil edilen işyerinden 21 nolu belge türünden MUHSGK verilebilmesi amacıyla gerekli aktivasyon yapıldıktan sonra, çalışanlar bu işyeri dosyasından 21 nolu belge türü seçilerek düzenlenecek MUHSGK ile bildirilecektir.
21 nolu belge türü ile yapılacak bildirimlerde iş kazası ve meslek hastalığı sigortası primi ile genel sağlık sigortası primi üzerinden %14,5 oranında prim kesilmekte, 06486 sayılı kanun numarasıyla beş puanlık prim indiriminden yararlanılmakta, ayrıca sigortalıların SGK’ya bildirilecek SPEK tutarı, asgari ücretin 3 katını aşamamaktadır. 5/g kapsamındaki sigortalıların talebi halinde ayrıca isteğe bağlı sigorta kapsamında beyan edecekleri kazancın %20’si üzerinden emeklilik primi ödemeleri mümkün bulunmaktadır.
ÇALIŞANLARIN YURTDIŞINDA GEÇİCİ GÖREVLENDİRİLMELERİ
Türk işçilerinin sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmış ülke olsun veya olmasın geçici görevle yurtdışında görevlendirilmeleri halinde, 5510/10. maddede yer alan “4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendinde sayılan sigortalıların işverenleri tarafından geçici görevle yurt dışına gönderilmeleri …nedeniyle yurt dışında bulunmaları halinde, bu görevleri yaptıkları sürece, sigortalıların ve işverenlerin sosyal sigortaya ilişkin hak ve yükümlülükleri devam eder.” hükmü doğrultusunda işlem yapılması gerekecektir.
Bu durumda da 2013/11 sayılı SGK genelgesinde yapılan açıklamalar çerçevesinde;
- SGK’ya sigortalının yurtdışında geçici olarak görevlendirildiğine dair bilgi verilmesi
- 4/a kapsamındaki hizmet akdinin yurt dışına çıkış tarihinden önce başlamış olması
- Yurt dışında geçici görevlendirildiğini kanıtlayan belgelerin özlük dosyasında muhafaza edilmesi,
- Sigortalının yurt dışına gidiş ve gelişi ile kaldığı sürelerdeki (otel konaklama) masraflarının işyeri kayıtlarına işlenmesi
- Yurt dışında geçici olarak görevlendirildiğine dair bir belgenin sigortalıya verilmesi ve sigortalının tahsis talebinde bulunduğu tarihte sigortalıdan istenilebileceği de dikkate alınarak sigortalı tarafından saklanması,
Hususlarına dikkat edilmesi gerekecektir.
