Ekonomiye sahip çıkma adına dolar bozdurma kampanyaları yapıldı. Bu kampanyaları özellikle ekonominin canlanması açısından önemsiyorum. Doların değerini etkileme adına çok önemli görmesem de, yastık altının ekonomiye kazandırılması açısından çok önemli buluyorum.
Öyle ki, dolardan TL’ye geçtiğini ilan eden kurumlara ve işlere baktığımda “acaba bizde lira nerde kullanılıyordu?” diye sorasım geliyor. Meğer ne kadar çok işimizi dolara bağlamışız. İnanın liranın asıl itibarı kullanım alanının yaygınlaşması ile gelecektir. Yoksa dolar satarak piyasayı yönlendirebileceğimiz meçhul bir soru...
Lira önemli. Zaten asıl sorun dolarda değil, lirada.
5 Aralık tarihli yazımda herkes doları konuşurken “asıl tehlike: Likidite” demiştim. Yani piyasada para yok, para dönmüyor.
***
Maalesef ekonomide çok yanlış zeminde olayları tartışıyoruz. Konu hakkında Sayın Başbakan Binali Yıldırım’ın yaklaşımları oldukça önemli. Galiba reel sektörden gelmesi önemli bir şans.
Oysa kamuoyunda dolar düşünce “biz yendik”; yükselince “sizi yendik” gibi çok saçma bir alan oluşuyor. Ekonomi bilminin kuralları gayet açıktır. Geçen hafta Prof. Dr. Özgür Demirtaş TV programında “doları kontrol edecek yer Merkez Bankasıdır (MB); ve en büyük silahı da faizdir” dedi. Hatta, piyasaları asıl yönlendirici noktanın da faiz artırmak veya döviz satmak olmadığını, MB’nin konuşmaları ile de piyasaları dengeleyebileceğini izah etti. Nitekim hafta başında Merkez Bankası, gerektiğinde bütün silahları kullanırım, faiz de artırırım, dolar da satarım anlamında açıklamalarda bulunca dolar hızla geriledi.
Merkezin “güç bende” demesi bile doların düşmesinde çok önemli faktör oldu.
H H H
Peki, dolar bozdurma kampanyası ne oldu?
Merkez Bankası “Haftalık Para, Banka İstatistikleri” verisine bakıyoruz. Kampanyaların başladığı 25 Kasım 02 Aralık haftasında ne olmuş? Türk halkı ne kadar dolar satmış? İşte veriler:
Yabancı para mevduatları artmaya devam etmiş. 11 Kasımda 170 milyar 431 milyon dolara kadar düşen YP mevduatları son 3 haftadır artmaya devam ediyor. Ve 25 Kasım 02 Aralık haftasında 759 milyon dolar daha artarak 173 milyar 097 milyon dolara ulaşmış.
Peki kim almış?
Yurtiçinde yerleşikler 797 milyon dolar almışlar
Kim bunlar?
Gerçek kişiler 211 milyon dolar
Tüzel kişiler ise 586 milyon dolar almış.
Tüzel kişiler 221 milyon dolar ve 337 milyon dolar karşılığı kadar euro almışlar.
Ya gerçek kişiler? Hani 211 milyon dolar nette alım yapan gerçek kişiler ne yapmış? Bakın işte burası çok ilginç....
Bu insanlar gitmiş tam 146 milyon dolar satmışlar. Ama bunun karşılığında da tam 323 milyon dolar karşılığı euro almışlar.
Yani bozdoları-aleuroyu olmuş.
Perdenin önünde dolar satılmış ama arka kapıdan da euro alınmış. Yani toplamda kampanya esnasında dolar satılmış ama daha fazla olarak döviz alınmış. Galiba bu verileri daha çok tartışacağız. O nedenle burada bırakıyorum.
***
Bu arada Merkez Bankası rezervlerinin de 99 milyar doların altına düşerek 98 milyar 633 milyon dolara geldiğini belirtmemiz gerekiyor.
Bir başka önemli veri de “Üretici Fiyatları” oldu. Kasım ayında aylık yüzde 2,0 artış yaşandı. Gerçi Merkez Bankası da dikkat çekti ama bu durum kur artışının maliyetlere yol açtığını gösteriyor. Yani şimdi maliyetler artıyor, yarın fiyat artışlarına yol açılıyor.
Hatırlarsanız aylarca şu noktanın üzerinde durdum. Hatta Moody’s bile kredi notunu düşürmeden “önlem olarak hemen uygulayalım ki, not düşmesin” dedim. Maalesef yine geç kaldık ve Moody’s kredi notunu düşürdükten sonra sadece yüzde 10 indirim yaptık.
Neydi o konu? Doğalgaz fiyatları, ve de elektrik fiyatları.
Eğer bizler dünya fiyatları hızla düşmüş ve ucuzlamış enerji fiyatlarını indirirsek maliyetleri aşağıya çekeriz. Bu sayede sanayide çarklar daha rekabetçi dönebilirdi.
Bu sayede enflasyonda da düşüşün yolu açılarak, faizlerinde düşmesi sağlanabilirdi. Ama olmadı... Maalesef ekonomi için en zaruri adımları dahi atmıyor ama sonrada “oyun var” diyoruz. Eğer ekonomide bir oyun varsa, gerçekten bunu enerjide aramamız gerekiyor. Doğalgaz da aramamız gerekiyor; elektrikte aramamız gerekiyor.
Çünkü ekonominin çarklarını bunlar çeviriyor ve biz bu çarkların dönmesi için gerekli hiçbir adımı atamıyoruz. Son 2,5 yılda 40 milyar dolar ucuzlayan doğalgaz ithalat faturasının nereye gittiğini çok merak ediyorum. Ya siz...
