Başlığımıza ek olarak şunu soralım:

"Zam yaparak enflasyon düşer mi?"

Ekonomi yönetimi yeni Orta Vadeli Programı (OVP) yayınladı. Buna göre enflasyon yine düşürülmek isteniyor.

Büyüme ve kalkınma için özel sektörün yatırım yapacağı hesaplanıyor. Bu nedenle enflasyon düşük olacak ki faizler de düşecek.

İyi ama zam yaparak enflasyon nasıl düşecek?

Evet, kastım enerji zamlarında.

Yılbaşında elektrik fiyatlarına yüzde 6,25 oranında zam yapıldı. Ayrıca abonelerden tahsil edilen ücretlerin detayları da ortadan kaldırıldı. Artık kayıp-kaçak ücreti olarak ne ödeneceği bilinmeyecek.

Gelin elektrik fiyatlarına yapılan zammın gerekçesine bakalım.

Kamuoyuna açıklanan gerekçede "maliyet artışı" denilmiyor. "Şirketlerin durumu" gözetilerek zam yapıldığı söyleniyor.

Galiba tüketiciden tahsil edilen ücretlerin detayları da o yüzden kaldırıldı.

Elektrik fiyatları maliyet odaklı artırılamazdı. Çünkü elektrik üretim maliyetleri artmadı, tersine azaldı.

İşte veriler:

EPDK verilerine göre 2015 yılı elektrik santralleri kurulu gücü: 76.185 MW

Kurulu gücün:

%11,5'i Linyit kaynakları

%10,3'ü İthal ve yerli taşkömürü kaynakları

%35,5'i Doğalgaz kaynaklı

%34,5'i Hidroelektrik kaynaklı (Barajlar)

%8,2'si Diğer kaynaklı girdiler ile elektrik üretilmektedir.

Gelelim ikinci adıma...

Elektrik üretiminde yüzde 35,5 kaynak sağlanan doğalgaz santrallerinde maliyet arttı mı?

İşte veriler:

İlk tablomuz Hazine Müsteşarlığı sitesinde yayınlanan doğalgaz m3 fiyatları: Tablo1:Hazine Müsteşarlığı verileri: Doğalgaz m3 fiyatı ve TL karşılığı

2011 yılında 10,5 dolar, TL karşılığı ise 17,5 lira

2012 yılında 11,5 dolar, TL karşılığı ise 20,6 lira

2013 yılında 11,8 dolar, TL karşılığı ise 22,4 lira

2014 yılında 10,1 dolar, TL karşılığı ise 22,1 lira

Ve devamında doğalgaz fiyatlarında büyük düşüş başlıyor. Özellikle 2015 yılında doğalgaz m3 fiyatları 6,1 dolara kadar geriliyor.

Doğalgaz fiyatları petrol fiyatlarına bağlı ama geriden takip ederek belirleniyor. Bu nedenle Temmuz 2014'de petrol fiyatlarında başlayan düşüş, doğalgaz fiyatlarına Ocak 2015 itibari ile yansıyor.

Tablo yukarıda...

Ocak 2014'de 25,8 liraya satın alınan doğalgaz m3 fiyatı Aralık 2015'de 17,8 liraya düşmüş durumda.

Dolar/TL kurunda yükseliş yaşanmasa maliyet düşüşü çok daha fazla olacak. Buna rağmen doğalgaz fiyatları TL bazında da en az yüzde 15 düşüş yaşamış oldu.

İkinci tablo ise Türkiye'nin doğalgaz ithalat faturasını gösteriyor.

Bilindiği gibi doğalgaz ithalat bilgileri kamuoyuna açıklanmıyor. Bu nedenle TUIK sitesinde mineral yakıtlara ödenen faturada "gizli" kalemine bakıyoruz.

Buna karşılık EPDK sitesinden de boru hattı ile ithal edilen doğalgaz miktarını alıyoruz. Grafik şu şekilde:

Tablo2: İthal edilen doğalgaz fiyatı. Sm3 başına dolar bazında

Tablodan görüleceği üzere Türkiye'nin doğalgaza ödediği fatura çok ciddi gerilemiş durumda. Son iki yılda Türkiye'nin doğalgaz birim maliyetinde önemli düşüş yaşanmış.

2013 yılında sm3 başına bin doların üzerinden bir fiyat ödenirken 2015 yılının son çeyreğinde bu fiyat 500 doların altına gerilemiş oldu.

Olaya bir de TL bazında bakalım:

Tablo3: TL bazında doğalgaz ithalat fiyatı

Dolar kurunda yaşanan artışı doğalgaz ithalat fiyatına yansıttığımızda karşımıza tablo3'deki durum çıkıyor.

2013 yılında 2,300 liraya kadar yükselmiş olan doğalgaz ithalat faturası 2014 yılında 2 bin liranın altına düşüyor.

Ama asıl büyük düşüş 2015 yılında yaşanıyor ve kur artışına rağmen doğalgaz ithalat fiyatı TL bazında bin 500 liranın bile altına geriliyor.

Bu ne anlama geliyor?

Türkiye'nin doğalgaz ithalatında fatura USD bazında olsun TL bazında olsun çok ciddi oranlarda düşmüş durumda.

Petrolün sudan ucuz hale geldiği bir durumda buna bağlı olarak ucuzlayan bir doğalgaz fiyataları sözkonusu. Hatta petrol fiyatlarındaki son düşüş hesaba katıldığında doğalgaz fiyatlarında önümüzdeki dönemde ithalat faturasının daha da düşeceği aşikar.

Ama Ne oldu?

2014 yılında doğalgaz fiyatlarına zam yapıldı.

2015 yılında ise elektrik fiyatlarına zam yapıldı.

Enerji fiyatlarının küresel piyasalarda hızla düştüğü bu günlerde Türkiye enerji fiyatlarına zam yapıyor.

Ki enerji, üretimden taşımaya bütün ekonominin kilit kaynaklarından bir tanesidir.

Rakiplerin ucuz enerji ile üretim yaptığı bir ortamda yerli sanayiciye yüksek maliyet verilmektedir.

Hatta taşımacılık maliyetlerinin yeterince düşmemesi bile meyve-sebze fiyatlarındaki artışın bir başka nedenidir.

Türkiye'nin ithalat faturasındaki düşmenin büyük kısmı petrol ithalatından kaynaklanmıyor. Faturanın asıl düşmesi doğalgaz fiyatından geliyor.

2014 yılında petrol faturası 16.088 milyar dolardı. (yıllık)

2015 yılında petrol faturası 8.887 milyar dolara geriledi. (11 ay)

Ama asıl fatura doğalgaz ithalatında düştü

2014 yılında doğalgaz ithalat faturası 34.766 milyar dolardı

2015 yılında doğalgaz faturası 21.531 milyar dolara geriledi. (11 ay)

Enerji ithalatında

Petrole 7,2 milyar dolar daha az ödedik

Ama Doğalgaza 13,2 milyar daha az ödemiş olduk

Bu verileri neden üstüne basa basa yazdım: Çünkü doğalgaz ithalat fiyatı üzerine kamuoyuna çok yanıltıcı bilgi veriliyor.

Elektrik üretimi dahil piyasada önemli bir fiyat indirimi beklenirken zam yapılmış olmasının izaha ihtiyacı vardır.

Evlerde olsun sanayide olsun, üretimde olsun enerjinin sudan ucuz hale geldiği bir dünyada Türkiye'de zam yapılabilmektedir.

Ve ardından OVP'de düşük enflasyon hedefleri verilerek büyüyen bir ekonomi hesabı yapılabilmektedir.

IGDAS fiyatları: 2014 yılı Temmuz ayında fiyatlar 0,93 liradan 1,0 liranın üzerine artırıldı

Doğalgaz ve petrol ithalat miktar - fiyatları. Kaynak: Hazine, TUIK, EPDK