Bir ülkede bankaların kredi vermesini teşvik etmek ile kredi vermeye zorlamak arasında ‘dünyalar’ kadar fark vardır. Ekonomi yönetiminin son çıkışları çok şaşırtıcıdır; bankalara yapılan teknik zorlamalar ve eleştiriler de isabetli değildir.

Yönetimin maksat ve muradı ne olursa olsun BDDK’nın görevi, her hal ve şart altında bankacılık sektörünün sıhhatini garanti altına almaya çalışmaktır, zora sürmek değil.
Krediler alanında Türkiye’nin durumunu ve dünyadaki yerini, verilerle inceleyince, konuyu daha iyi kavrayabiliriz.

Verilen kredi tutarları ile ülkelerin gelişmişlik seviyesi arasında bir ilişki var mıdır? Ak Partinin iktidara gelmesinden sonra kredi oranları nereden nereye gelmiştir ve diğer ülkelerle bir mukayesesi yapılabilir mi?

Görüldüğü gibi Avrupa ülkelerinin gelişmişlik seviyesi ile kredi hacmi arasında doğrudan bir ilişki var.

Acaba dünyanın diğer ülkelerinin de durumu benzer midir?

Avrupa, Asya, Amerika veya dünyanın başka yeri fark etmiyor: İstatistiki veriler, açık ve net bir şekilde kredi oranı yüksek ekonomilerin daha güçlü ve daha başarılı olduğunu ima ediyor.

DÜNYA ŞAMPİYONU TÜRKİYE

Ak Parti’nin iktidara geldiği 2002 yılında, Türkiye, finansal yıkımdan yeni çıkmış ve toparlanmaya çalışan bir ülke görünümündeydi.

2002 yılsonu itibarıyla kredilerin GSYH’ya oranı %23’tü. Bu verilerin derlendiği son tarih olan 30 Eylül 2019’da, bu oran tam % 80’e çıkmış.

Bu dönemde dünyada “en yüksek başarıyı” % 262’le Türkiye göstermiş. İkinci %142’le Rusya ve üçüncü %100’le Hong Kong. Kredilerdeki aşırı artış oranı bazı faydalar sağladı fakat her tip“aşırı büyüme” gibi, bu da bazı dengesizlikler de oluşturdu. Yaşıyoruz.

Bu dönemde, BDDK, genelde çok iyi bir “düzenleme ve denetleme başarısı” gösterdi. Banka yöneticileri de.

DÜNYA BANKASI VERİLERİ

Dünya Bankasının da benzer veriler var. Doğu Avrupa ülkelerinde 2018 yılı, kredi/GSYH oranları: Moldova %21, Romanya %33, Sırbistan %52, Arnavutluk %54 ve Bulgaristan %54
Orta Asya ülkelerinin oranları: Tacikistan %15, Kırgızistan %22, Azerbaycan %30 ve Kazakistan’ın %30.

Özbekistan ve Türkmenistan’ın Dünya Bankasında verileri bile yok.

Dünya Bankasının yaptığı bir başka sınıflandırmaya göre, yüksek gelir grubu ülkelerin kredi/GSYH oranı %145, orta yüksek %122, orta %104, orta-alt 45 ve alt gelir grubu da %41’dir.

Veri analizleri gelecek yazıya kaldı.

*GSYH: Bir ülke sınırları içinde, belli bir dönemde üretilen tüm nihai mal ve hizmetlerin para birimi cinsinden değeri.

BIS: (The Bank for International Settlements) Dünya çapında parasal ve finansal istikrarı sağlamak için merkez bankalarının kendi aralarında kurdukları, resmi olmayan ama kural koyma, düzenleme ve geliştirme konusunda otorite olan uluslararası bir organizasyon. Adeta Merkez Bankalarının, Merkez Bankası. İsviçre’nin BASEL şehrinde kurulduğu için geliştirdiği standartlara Basel kuralları denilmektedir.