Türkiye G20 ülkeleri içinde dünyanın en yüksek büyüme oranına sahip ülkesi olacağını, hemen hemen, kesinleştirmesine rağmen, “iktisadi faaliyetleri artırmak, büyümek ve enflasyonu düşürmek için” beklenmedik şekilde, faizleri 200 puan düşürdü.

Elbette ekonomi yönetimi tarafından ifade veya ima edilen bütün gerekçeler temelsiz, tutarsız, geçersiz hatta alenen yanlıştır.

Çünkü merkez bankaları küresel düzeyde, enflasyonu indirmek için faiz artırır veya artıracağını ifade ederken, TCMB, dünyanın tam tersini yaptı; niçin, bilen yok; gerçekten bilen yok.

Ekonomiyle ilgili alınan her tür politika kararları ne kadar yanlış olursa olsun, yararlı bazı etkilerinin de olabileceğine ya da alınan kararlardan bazı zümrelerin yararlanabileceğine inanırım.

FAİZ İNDİRİMİNİN DOLAYLI VE OLUMLU BAZI ETKİLERİ

Eğer TCMB, faiz oranlarını düşürmeyip, sabit bıraksaydı veya artırsaydı; kredi verme şartları zorlaştırılacak ve kredi talebi düşecekti. Bu şartlar altında iktisadi faaliyetler azalacak, yani toplam talep ve toplam harcamalar azalacaktı, sonuçta, azalan harcama talebi, enflasyonu düşürecekti.

TCMB’nin faizleri düşürmesi de “talep” yönünden bakınca, aynı sonuçları doğurabilir; süreçleri farklı olsa da.

TCMB’nin faiz indirim kararı piyasalar tarafından “yanlış” olarak kabul edildiğinden, faizlerin 200 puan düşürülmesi, a)uzun vadeli faizleri artırdı (%17’den %20’ye) b)kurları yükseltti (1=$ 8,80’den 9,80 TL’ye) ve c)sabit gelirlilerin “reel satın alma gücü”nü düşürdüğü için toplam talep düşecektir.

Bu da, iktisadi faaliyetleri düşürecek ve sonuçta “talep yönünden” gelen enflasyon düşecektir.

Yoksullaşmayı artırarak toplam talebin düşürülebileceği bilinen bir olgudur ve olan budur.

Fakat enflasyonu sadece talep belirlemez; etki oranları değişmekle birlikte, temelde, üç ayrı olgu tarafından aynı anda belirlenir. Talep enflasyonu, arz enflasyonu ve endekslemeye dayalı fiyatlama davranışları

Şeklen, iktisatçıların, talebin düşürülmesi yoluyla enflasyonun düşürülmesi talebi gerçekleşmiş, gözüküyor; acaba iktisatçıların itiraz ettiği olgular ve gerçeklikler nelerdir bunu irdeleyelim.

FAİZ İNDİRİMİNİN ZARARLARI

Soru: Aralık ayında bir $’ın 15 TL’ye çıkmasının önünde herhangi bir engel var mı? Daha ayrıntılı sorarsak, faiz artışı ve döviz satışı dışında, $’ın önümüzdeki üç ayda 15 TL’ye yükselmesini önleyecek bir politika, bir kurum veya bir enstrüman var mıdır?

Cevap: Yoktur. Hatta bir $’ın, Kasım ayında bile 15 TL’ye yükselme ihtimali vardır.

TL’yi dövize karşı savunacak temel iki savunma silahı olan faiz ve döviz satma silahları enflasyona karşı olan savaşta masadan çekilirse; TL’yi savunacak ve etkili olabilecek hiçbir silah kalmaz.

Yukarıda açıklamaya çalıştığımız “talep enflasyonunun yüksek faizler, pahalılaşan ürünler ve düşen reel ücretlerle” düşürülmesi, velev ki başarılı oldu; peki, maliyet enflasyonu nasıl engellenecek?

Şu anda tüm dünyanın uğraştığı enflasyon belası, talep değil, maliyet enflasyonudur.

Kur artışlarından dolayı ithal ürünler pahalılaşır, bunu biliyoruz; bu durumda, sadece ithal edilen ürünler değil, dolaylı bazı çevrimler yoluyla, yurt içinde üretilen ürünlerin de fiyatı yükselir.

Türk Lirası tasarruf sahipleri, paralarının değerini korumak için başka yol ve yöntemlere yönelebilir. Döviz ve altına geçmek bilinen yöntemlerdir.

Türkiye’de, gayrimenkul de, iyi bir korunma sağlayabiliyor.

Parası olup ticaret yapanlar emtianın son bir yıl içinde %35 ile %200 arasında artığını görünce parasını hızla emtiaya yatıracaktır ve yatırmaktadır.

Bir kısım mevduat sahibi de aşırı ucuzlamış BİST’te hisse senedi alabilir.

Başka satın almalar da erkene alınabilir.

Enflasyon öyle bir hal aldı ki, artık, sadece krediler, faiz oranları, kurlar ve reel ücretlerden etkilenmiyor; bunların hepsini içeren ve aşan bir olgu, bir döngü olarak; kendi fiyatlarını kendisi şişiriyor.

Önümüzdeki üç aylık süre her şeye gebedir. Fakat bu defa “acı ilaç”tan çok daha acı verici ilaçlar ve ameliyatlar şart olabilir.

Niyet “Nobel” almak mı bilmiyorum fakat gidişat ilk seçimlerde bir “tezkere”yi işaret ediyor.