Aklımızda iki seçenekli tek bir soru var: Kurlar ne kadar daha yükselebilir ve hangi seviyeye kadar yükselirse yükselsin, gelecekte, mesela IMF gibi bir kurumla işbirliği yapıldığında, kurlar düşebilir mi; düşerse niçin düşer ve hangi seviyeye kadar düşer?
Kolay anlaşılması için bu analizde sadece iki parametreyi kullanacağım. Reel efektif döviz kuru ve enflasyon artış oranı.
Bu iki parametreyle dövizin “reel fiyat”ını, kurgusal bir tahmin olarak belirleyebiliriz fakat özde bu çalışma fikir vermek amaçlıdır.
En basit yöntem geçmişteki bir kur seviyesini enflasyon oranında artırmaktır. Bunun için, öyle bir geçmiş tarih seçilmeli ki, bu tarih; TL’nin ne değerli ne de değersiz olduğu, tam değerinde olduğu bir tarih olmalı.
Bunun için TCMB’nin her ay yayınladığı (REDK) Reel Efektif Döviz Kuru endekslerine bakacağız. Bu endekslerin değeri 100 olduğu zaman TL tam değerinde demektir; 100’ü aşması durumunda, TL’nin ederinin üzerinde değerlendiğini; 100’ün altındaysa, değerinin altında işlem gördüğünü anlıyoruz.
TCMB döviz kurunun reel değerini hesaplayan pek çok endeks yayınlamaktadır. En gerçekçi olarak değerlendirdiğim TÜFE Yurtdışı Tüketici Endeksi ve Yi-ÜFE Üretici Fiyat Endeksi verileri bana makul geliyor. Çünkü en az “iyileştirilen” endeksler bunlar.
Temel soru: TÜFE Yurtdışı Tüketici Endeksi, TL’nin ne ucuz ne pahalı olduğu, yani tam değerinde olduğu 100 endeksini; en son hangi tarih için hesaplamış?
Cevap: 2017 Ağustos ayında bu endeks 100 olarak hesaplanmış. Yani bu tarihte TL tam değerindeymiş, yani ne değerli ne de değersiz.
2017 Ağustos ayında bir Doların değeri 3,45 TL ve bir Euro da 4,15 TL idi.
Bu üç yıllık dönemde, TÜİK’in enflasyon verilerine göre, enflasyon endeksi 300,18’den 533,44’e yükselmiş; yani oran olarak, enflasyon %77,70 artmış.
Yi-Enflasyon’a göre dövizin bugünkü değerini en basit ve en kolay hesaplamanın yolu; bu kurlara, o günden bugüne kadar oluşan bileşik enflasyon oranını eklemektir.
Eğer enflasyon artış oranına göre döviz kurları artsaydı: 2020 Ağustos sonu itibarıyla bir Dolar (3,45 * 1.7770) = 6,13 TL ve bir Euro (4,15 * 1,7770) = 7,37 TL olmalıydı. Olan: Ekim 2020, dolar 8,14 TL ve Euro 9,61 TL.
Ara Özet: Yi-ÜFE’ye göre 6,13 TL olması gereken dolar, 8,14 TL’ye yükselmiş; yani bir dolarda 2,01 TL veya %33 köpük oluşmuş. Euro ise 7,37 TL olması gerekirken 9,61 TL olmuş yani 2,24 TL veya %30 köpük oluşmuş.
TCMB’nin Ağustos 2017 itibarıyla 100 olarak hesapladığı, TÜFE Gelişmiş Ülkeler Bazlı Reel Efektif Döviz Kuru Endeks değeri, Ekim 2020’de 67,96’ya düşmüş.
Bu endekse göre Doların gerçek değeri 6,16 TL ve Euro’nun da 7,27 TL’dir.
Son Özet: TL’nin değeri çok düşmüş. Olan ve olması gereken seviyeler arsındaki boşluk seviyesi çok yüksek. Geçmişte olduğu gibi, bir gün mutlaka, bu boşluk kapanacaktır.
Ekim 2020’de en çok 6,16 TL olması gereken Dolar, 8,14’e yükselmiş, bugün de 8,55 TL’ye. Yine, Ekim ayında, en çok 7,37 TL olması gereken Euro 9,61 TL’ye yükselmiş, bugün 9,95 TL’ye.
KURLAR NE ZAMAN DÜŞECEK?
Bu soruya cevap vermeden önce daha hayati derecede önemli başka bir soru var “kurlar yükselmeye devam edecek mi?”
Hiç kimse bu sorunun cevabını tam olarak bilmiyor fakat alınacak veya alınmayacak bazı önlemlere göre kur, aşağı veya yukarı yönlü tepki verebilir. Mesela faizler 500 puan artırılırsa ve bazı ek makro ihtiyati tedbirler alınırsa, doların, 7,30’lara kadar düşebileceğini tahmin ediyorum.
Cari açığın azaltılması sağlanamaz ve bazı ek yanlış kararlar alınırsa, kurların, nereye kadar yükselebileceğini tahmin bile edemiyorum.
IMF ile kapsamlı bir anlaşma yapılırsa, kurların, yukarıda hesapladığım reel değerlere (yani, $6,16 ve €7,37) çok yakınsayacağını söyleyebilirim.
İnsanın aklına hemen IMF’nin isteyeceği tedbirleri kendimiz alsak da IMF’ye hiç gitmesek olmaz mı sorusu geliyor. Belki olabilirdi ancak çok geç kaldığımız endişesi taşıyorum.
Nereye evirileceği belli olmayan bir ekonomik sürüklenme içine düşülmeyebilir ve kurlarda bu köpükler oluşmayabilirdi; eğer, yönetim boşluğu veya yönetim açığı oluşmasaydı.
Somali'nin İMF ye olan borcunu ödeyecekmişiz.
Yanıtla (1) (0)IMF borç verse “kemer sıkma politikası” isteyecek. “Ayağını yorganına göre uzat” diyecek. Bizde onu yapacak var mı vatandaştan başka? Büyüklerimiz zaten yapmaz, onlar “sükse” sever. Seçimler yakın vakitte gelecek, vatandaşa kemerleri sık hiç denmez. Bu IMF borçlanması “bize” uymaz. Döviz de yakın zamanda düşmez gibi görünüyor. Debelenip duracağız...
Yanıtla (0) (0)bu hesapta hata var. dolar/tl değerini esas almak için o tarihteki cari açığımızın sıfır olması gerekir.cari açık türkiyede hiç bir zaman sıfır olmadı . paramız hep aşırı değerliydi.bugün enflasyon hesabı yerine cari açığı sıfır yapan tl nin değeri gerçek değerdir diyebiliriz.
Yanıtla (4) (1)Yumurta tavuk mu yartışacağız?
Yanıtla (0) (0)Makalede Türkiye'deki gerçek enflasyon oranının ne olduğuna dair bir bulguya yer verilmemiş... Örneğin 2017-2020 deki standart market fiyatları ve ya taşınmaz-otomobil fiyatları ortalama ne kadar artmış araştırılmamış, düşünülmemiş bile...
Yanıtla (5) (0)Gerçek nedir :) sana göre 50 bana göre 100 yazara göre 70 mi? Tabiyki TUIK kulkanılacak. Yazarın 15.000 kişilik Tuik ekibimi var.
Yanıtla (1) (0)selam hocam, tüik 'in verilerini baz alarak reel efektif kuru öngörmek gerçekçi bir yaklaşım mıdır ?.
Yanıtla (1) (0)özetle tl nin reel efektif değerini tüik verileri gerçekçi kabul edilerek hesaplamak ne kadar doğru . geçmişte yunanistan da olan bizde oluyor olmasın sakın !
Nasıl analiz yapılsın herkes kendimi enflasyon uydursun anketle?
Yanıtla (0) (1)Ne IMF'si yahu geçin bunları o devirler çoktan kapandı. Mevsim değişti. İhracattaki rekorları izlemeye devam edin, bu ay çok daha büyük bir rekor geliyor. Cari açığın nasıl kapandığını göreceksiniz önümüzdeki süreçte. Reklam arası bitti, dükkanın gerçek sahibi geri döndü, asalak seküler kesimin iflasa süreklediği ekonomiyi düze çıkarıyoruz.
Yanıtla (1) (20)Aya 4 şeritli yol ne zaman açılacak merakla bekliyoruz da...
Yanıtla (7) (1)4 şeritli yoldan vazgeçtik, CHP'li belediyelerin de desteğiyle aydan bile görülebilecek dünyanın en büyük Atatürk heykelini yapacağız. :):) Ayrıca doktoralı mezunları istihdam ederek üreteceğimiz daha küçük Atatürk heykellerini de tüm dünyaya ihraç edip Almanya gibi 300 milyar dolar fazla vereceğiz. Hadi iyisiniz... :):)
Yanıtla (2) (4)Tabii sana kalırsa, vatandaş hep vergi verecek sen de zırvalıyacaksın heykel-meykel ayaklarına. Yok öyle yağma. Para bitti, para yok! Başka yaylaya yaylan ve yemlen muhterem.
Yanıtla (0) (1)ironiniz de hiç çekilmiyor
Yanıtla (1) (1)Bu tam da diğer bir karar yazarının altına sürekli yorum yapan Mensur Bin Ubeyde adlı trol arkadaşın yorum tarzı:))) Sanırım para tatlı gelince bu arkadaşa başka yazarların altına da yorum yapma görevi verilmiş:)))
Yanıtla (3) (0)Güzel maske takmışsın azizim adınla, sırıtıyorsun sırtlan gibi ama... Para bitti! Seküler-meküler hikayen de eskidi, çöpe gitti.
Yanıtla (1) (2)Baksanıza 4 şeritten vazgeçmişler,sıkıştıklarında Atatürk heykeli...Başka sığınıcakları dal da kalmadı.Trol olmanın dayanılmaz hafifliği ne çektiniz be bu Akp den...
Yanıtla (1) (0)Gelişmiş ülkeler kendi para birimlerinin aşırı değerli olduğundan dertli ( yen, euro, dollar)
Yanıtla (0) (0)Türkiye ise tam tersi.
Yakında bir TL olur bir Deutsche Mark ve Türkiye ithalat cenneti olur.
Bu ülkede ikdidar milletvekili hariç hiçbir şeyin değeri yoktur . O da ikdidardan düştüğünde değersiz bir varlığa dönüşür. Değerli olmanızın 2 yolu vardır 1- İki yüzlü bir ylaka 2- Üç maymunu oynamak görmedim duymadım bilmiyorum. Siz inşaat mühendisisiniz inşaatın başında siz demir çimento kum hesaplarını yapıp ve işi başlattınız ertesi gün kapının önüne koyarlar maaş alıp her projeye imza atarsanız üç vakte kalmaz genel müdür olursunuz . artık villa ve porche sizindir.
Yanıtla (1) (1)Son paragraf mevcut durumu özetliyor. Anlayanlara tabii
Yanıtla (2) (0)Türkiyede enflasyon%25 30 bandında faizlerin de aynı oranda arttırılması lazım yoksa tutamazsınız kuru birde ekonomiyi yönetenlere güven olacak yoksa çöküşü hepberaber seyrederiz bugün olduğu gibi.
Yanıtla (4) (0)Eski bankacı yazarınızın görüşleri bir kısım ekonomi yazarlarının görüşleri ile örtüşüyor. Ya onlardan çok etkilenmiş ya da intihale düştü. Soru şu;
Yanıtla (4) (0)- Bu hesaplamaları yaparken cari açık pek dikkate alınmamış, CA ne olacak?
- Sadece enflasyon oranına göre kur hedeflemesi ne kadar doğru?
IMF ile kapsamlı bir anlaşma yapılırsa, kurların, yukarıda hesapladığım reel değerlere (yani, $6,16 ve €7,37) çok yakınsayacağını söyleyebilirim.
Yanıtla (0) (1)Kesinlikle hayal ve yanlış hesap.Dengelenir ama düşmez.2001 krizinde imf ile anlaştığımızda dolar düşmüşmüydü yok öyle birşey.
Yanıtla (1) (0)Sayın Verçin. Sizin yaptığınız enflasyon hesabıyla kur değeri tahmini ancak iki ülke aynı 'ekonomik havuzda' ise geçerli olur.Türkiye şu anda dünya finans havuzundan çıktı.Geriye ticari havuz kaldı. Şu son KHK ile şirket ortaklıklarına müdahale pratikte
Yanıtla (3) (1)uygulanırsa ticari havuzdan da çıkacak.Ondan sonra dövizin değeri belirlenemez.En kötü şey olur; fiyat belirlenemez.
HÜKÜMETİN ENFLASYONU ile hesap yapınca;
Yanıtla (6) (0)$= 6,16
€= 7,37 olur da...
Parayı yönetenler;
-gerçek enflasyonun çok daha fazla olduğunu,
-beklenen enflasyonun bugünden çok daha fazla olacağını,
-iflas eden ekonomin mimarı, müflis siyasi iradenin IMF ile anlaşması halinde kendi sonlarına imza atacakları için anlaşmanın hayal olduğunu...
görmüyorlar mı?
Yanisi;
SİYASİ İRADEYİ DEĞİŞTİRMEDEN ekonomik hesap-kitap yapmak beyhude değil mi?!...
Doğru veririz sözleri ...atarız imzaları...gelir ucuz ucuz dolarlarrrr
Yanıtla (0) (0)En iyi dolar alın teri karşılığında gelen dolardır....
Hesaplama yaparken enflasyon oranını baz almışsınız siz inanıyor musunuz enflasyonun 12 olduğuna.. hesaplamaniz yanlış hazır sessiz devalüasyon olmuş hükümet neden degerli tl istesin..
Yanıtla (2) (0)İtibardan tasarruf olmaz zihniyeti ile, bu svurganlık devam ederken, nereden ne kadar destek gelirse gelsin, hele ülkede hukuk, güven kalmamış ise ekonomi nasıl düze çıkar?
Yanıtla (1) (0)ışimiz ALLAHA kaldi diyen .ALLAHSIZ ne ollabilir ki her sey O na Onsuz hiç bir sey olmaz. Olamaz. O demezse parmagini kipirdatamazsin mülk suresinde biz tutmasak okuşlar uçamaz deniyor bak oku bi
Yanıtla (0) (7)Bu iktidar, ben usta şöförüm diyen, gazı ve freni birbirine karıştıran acemi ve sarhoş şoförün bir kamyonu sürdüğü gibi araç süren bir şoför aracı nereye götürürse kendini de bizi de oraya götürecek. Yolcular içinde dedesi veya IMF olmuş fark etmez. İşimiz Allaha kaldı.
Yanıtla (11) (1)Enflasyon doğru açıklanmamışsa reel ef kur nasıl doğru olur?
Yanıtla (25) (0)Döviz kuruna da akıl dışı
Yanıtla (6) (1)müdahale edildi bu dengeliyor analizi.
Ülkeyi ekonomiyi iyi yönetememek ayrı, IMF'yi çağırmak daha ayrı konular değil mi? IMF mandacılığın nesi olur?
Yanıtla (0) (3)Imf bu iktidar ile olur mu? Olursa hazıra dağ dayanmaz. Ya siz imf yi bırakın da bize yıllardır bahsettiğiniz faizsiz islami ekonomik modelinizi anlatın. Böyle gavur ekonomisini konuşmak size yakismiyor????
Yanıtla (4) (17)islami ekonomi modeli sadece hayallerde. gerçekte hiç yok
Yanıtla (11) (0)Hayal şle yaşamanın ne sakıncası var.
Yanıtla (1) (1)Buraya da islamiyeti koyalım kardeşim
Yanıtla (0) (0)-> Bir diğeri devletin dahil olmadığı Kooperatifi tarzı işletmeler. Bunlar da incelensin gerekli kanun değişikleri yapılarak bu ortam zenginleştirilsin güçlendirilsin.
Yanıtla (0) (0)Mikro ticaret de benzer şekilde masraf yapmadan, devletin kasasından tek kuruş çıkmadan sadece yönetmelik değişikliği ile desteklenebilecek ortamlar. Misal vatandaş evinde biblo yapıyor internetten satıyor. Danışmanlık hizmeti verilse yurtdışına satacak.
Sonuç: Ticaret-İnsan-Üretim halkaları keşfedilmeli ve canlı tutulmal
Bence Devlet, Türk Lirasını takip etmeli, para trafiğini incelemeli. Üretimle ilgili parasal çevrimin haritasını çıkarmalı ve elde ettiği verilerden yola çıkarak bu çevrimi zenginleştirici ve güçlendirici kararlar almalı.
Yanıtla (0) (3)Örneğin Memur Emekli Maaşları üretim çevrimine dahil değil. Bütçede çok büyük yer kaplıyor olsa da zannedildiği kadar sorun teşkil etmiyor. Çünkü enflasyon ile azaltılabilir.
Ancak, mesela ARGE destekleri küçük ama çok etkili bir kalem, KOBİ destekleri de öyle. ->
İçeride ve dışarıda güven olmazsa ne yaparsanız yapın düzeltemezsiniz. Fırsatını bulan satıp kaçıyor. Senin yazdığın tedbirler normal işleyen ülkelerde olur. Hukuk ve özgürlük yoksa sonuç sıfır bugünler iyi günler hergün biraz daha batıyoruz.
Yanıtla (10) (0)Sayın yazar, Bir bilgi: Emekli sandığından bir mini emekli maaşım var. Yurt dışından euro olarak alıyorum.Yıllar önce 120 Euro idi. Bu ay ise 70 Euro oldu.Bakan bey sormuştu,maaşınızı Euro olarakmı alıyorsunuz?Türkiye bu sene hem arpa hemde buğday ithal etti. Benim sorum ise çok daha basit. Ödemeyi Türk lirası ile yoksa dolarlarmı yaptılar?
Yanıtla (6) (0)2017 yılında da cari açık veriyorduk bu nedenle 2017 yılında da tl aşırı değerliymiş. zaten yaşadığımız sahte 12000 dolar gelir düzeyi aşırı değerli tl değersiz dolar sonucuydu.her ay 5 milyar dolar cari açık verdik borcumuzu 700 milyar dolara çıkardık.
Yanıtla (11) (0)şimdi 6500 dolar seviyesine geldik ve avrupanın en fakir devleti olduk. ama akp ne yapmıştıda 12000 dolar gelire ulaşacaktık?
benim hesabım farklı. cari açık vermediğimiz yani ithalat ve ihracaatın eşit olduğu tl değerinde tl gerçek değerinde dir diyebiliriz. dolar ve tl altın karşılığı basılmıyor. ekonomik güç karşılığı basılıyor.ithal ve ihracaat eşitliği ekonomik durumumuzu saptıyor. ek olarakta borç stoğumuzu ve dış dünyadaki risklerimizi eklemek gerekiyor.7.5-8 tl arası bir değer makul gözüküyor
Yanıtla (1) (0)