Ekonomi yönetimi, yüksek bedeller ödemeyi göze alarak, firmaların dövizlerini TCMB’ye satıp Kur Korumalı Mevduat (KKM) hesabı açmalarını çok istiyor.
Niçin?
Çünkü kurların düşmesini ve TCMB rezervlerinin artmasını çok istiyor.
Peki, bunu başarabilecek mi?
Türkiye bugüne kadar 200 Milyar $ doğrudan yatırıma ilaveten, 450 Milyar $ da dış borç almış.
Şükür ki bu 650 Milyar $’lık dış taahhüdün tamamı, henüz ithalatta harcanmamış.
BDDK verilerine göre bankalarda, 9 Milyar $’ı nakit ve 21 Milyar $’ı da yurt dışı bankalar hesabı olmak üzere 30 Milyar $ karşılığı döviz ve altın var.
TCMB’de de 113 Milyar $ var.
TCMB’deki 113 Milyar $’ın 28 Milyar $’ı (Katar, Çin, BAE, Azerbaycan) ülke swapı ve 8 Milyar $’ı da IMF parasıdır.
TCMB’nin işe yarar altın ve döviz bakiyesi de 77 Milyar $’dır.
Bu 77 Milyar $ rezerv, bankalardan alınan zorunlu karşılıklar ve swaplardan oluşmaktadır. Yani TCMB’nin kendine ait bir cent bile dövizi yoktur, bana sorarsanız olması da gerekmiyor.
Şahısların, şirketlerin, bankaların, Hazine’nin ve TCMB’nin elindeki bütün dövizleri, son cent’ine kadar bir araya getirirsek, toplamı (30+77=) 107 Milyar $ olmaktadır.
Bankalar verimlilik açısından, ellerindeki dövizi TCMB’yle swap (süreli değiş tokuş) yaparak, TCMB’den TL alıyor ve bu TL’yi her tür işlerinde kullanıyorlar.
Peki, TCMB niçin döviz rezervi tutuyor?
Sebebi, ülkeye 650 milyar $ doğrudan yatırım yapmış veya borç vermiş yabancı sermayeye “korkma, kasamda yeterince para var; istediğin zaman paranı alıp çıkabilirsin” güveni vermek için.
Yani TCMB, döviz rezervlerini artırarak yabancı sermayenin Türkiye’ye girişini, girmiş olanların da çıkmamasını temin etmeye çalışıyor.
İkna edici mi? Kesinlikle değil.
Bunun pek çok sebebi var en önemlisi yabancı sermaye borç verdiği ülkelerden, toplam borçların %40’ı kadar rezerv tutmasını umar. Türkiye’nin, ülke swapları hariç IMF parası dahil rezervleri %20 (85/422)
Uygulanan para politikaları da olumlu çağrışımlar ima etmiyor.
TCMB REZERVLERİNİ ARTIRMAK
Soru: Vatandaş Ali bankadaki dövizini vatandaş Mehmet’e ya da herhangi bir şirkete satarsa TCMB rezervleri artar mı?
Artmaz.
Olacak olan, aynı para havuzu içinde mülkiyet hakkının el değiştirmesidir.
Peki, şahıs ve şirketler bankalara, hazineye veya TCMB’ye döviz satarsa artar mı?
Artmaz.
Çünkü yurtiçinde kim kime döviz satarsa satsın, TCMB rezervleri, yukarıda açıkladığımız toplam rakamları aşamaz.
Peki, TCMB rezervlerini hiç mi artıramaz?
Belki bankalara, günlük döviz işlemlerini yapmak için 25 milyar $ yetebilir.
Böylece TCMB’nin döviz rezervleri de 77 Milyar $’dan 82 Milyar $’a yükselebilir.
Ekonominin ve bankacılığın olağan işleyişinde, TCMB’nin döviz rezervlerindeki artış, teorik olarak bile olsa, en çok bu kadar olabilir.
Sayın Nebati’nin her derdin dermanı olarak ima ettiği, “firmaların 10 milyar $’lık döviz satışı” velev ki 40 Milyar $’a ulaşsın; yine de TCMB’nin döviz rezervleri, 82 Milyar $’ı aşamaz.
Çünkü TCMB’nin satın almaya çalıştığı dövizler, zaten zorunlu karşılık ve swap olarak TCMB’nin hesaplarındadır. Sadece hesaben, bu dövizlerin mülkiyeti, şahıs ve şirketlerden TCMB’ye geçer. Hepsi bu kadar.
Eğer cari fazla verilirse, yani toplam döviz gelirleri toplam döviz giderlerinden fazla olursa, teorik olarak TCMB rezervleri artabilir.
Yabancı sermaye, sıcak para olarak veya doğrudan yatırım yapmak amacıyla gelirse ya da dış borç alınırsa; rezervler artabilir.
Sıcak para kaçıyor, şirket satın almak için eser miktarda da olsa yabancı sermaye geliyor fakat sıfırdan tesis kuran yabancı yatırımcı çoktan Türkiye’nin yolunu unuttu.
Mevcut yabancı yatırımların %95’i Gümrük Birliğinden önce gelmiş uluslararası şirketlerdir. Türkiye’de kazandıklarıyla, buradaki yatırımlarını büyütüyorlar.
Doğrudan yabancı yatırımlar iç pazarı büyüyen ve yüksek gümrük oranlarıyla korunan ülkelere gider. Örnek: Çin, Hindistan ve Brezilya.
Gümrük Birliği ve Serbest Ticaret Anlaşmaları doğrudan yatırımın önündeki en büyük engellerdir.
Neyse.
Keşke, ekonomi yönetimi imkânsız başarılar peşinde koşacağına, yapması gerekenleri, minimum düzeyde de olsa doğru yapsa...
