“We should not engage in international conflicts if, at the beginning, we cannot describe an end, and if we’re not willing to sustain the effort needed to achieve that end.” H. Kissenger*
Ortakları hatırlayalım, Anadolu Grubu, BMC, Kök Grubu (Kıraça Holding) Turkcell Grubu ve Zorlu Holding. Ortakların hissesini ve taahhüt ettikleri 3,5 milyar TL sermayeyi biliyoruz fakat ortada bir finansman planı yok. Ancak 22 milyar TL yatırım yapılacağı söyleniyor. Muhtemelen ortaklar bu iki rakam arasındaki farkı, kredi olarak temin edeceklerini umuyorlar.
On beş yıl kar dağıtmayacak, belki para da kazanamayacak bir proje için, bankalar, “proje kredisi” verirler mi? Normal şartlar altında vermezler.
Akla hemen “devlet bankaları verir” cevabı gelebilir. Bence bu fazla iyimser bir beklenti çünkü bu yatırımla ilgili, devlet, sadece 2.500 adet elektrikli araç satın alma garantisi vermiş.
Öte yandan, bu grupların, ellerindeki nakitleri ve alabilecekleri kredilerin çoğunu bu işe yatırmaları zaten doğru bir tercih olmaz.
Bir yatırımının “sürdürülebilirlik” niteliği kazanması, “kâra ve zarara bakılmaksızın sonuna kadar gidebilme iradesi”ne bağlıdır. Ortakların bu durumu benimseyecekleri objektif bir olgu mevcut değil.
Tam da bu aşamada, bu finansal mimariye katlanamayacak ya da başka sebeplerle devam edemeyecek durumda olan ortakların, ayrılmaları veya hisse oranlarını azaltmaları doğru bir karar olacaktır. Bu karar ne kadar erken verilirse o kadar iyi olur.
Her şeye rağmen “bu iş, ticari bir iştir” ve TOBB ile Sanayi Bakanlığının bu işin ticari ve idari mekanizmalarından çekilmeleri de başka bir doğru olur. Daha önceki TÜBİTAK eksenli projenin nasıl çöpe atıldığını hep beraber izledik. Beklentiler çok yükseltildi. Toplum ikinci bir başarısızlığı kaldıramaz. Böyle bir ihtimal toplumda hayal kırıklığı yaşanmasına sebebiyet verir.
TOBB, Sanayi Bakanlığı ve ayrılacak veya hissesi düşürülecek ortakların yerine parasının ve menfaatinin peşinden koşacak, kuruşun hesabını soracak, sanayii tecrübesi olan, başarılı insanların istihdamını sağlayacak ve oluşturacağı ekibi himaye edecek kanlı canlı bir “PATRON” bu projenin bir diğer eksiği. Bu patron hem yatırım için gerekli olan finansal imkânlara sahip olmalı hem de gelecek yıllarda diğer şirketlerinden buraya para aktarabilmelidir.
TOGG ortakları katlanılması zor finansal yüklerle karşı karşıya olduklarını bilmiyorlar mı? Biliyorlar, fakat kimse oyunbozan olmak istemiyor.
TOGG Yönetimi ortakların finansal gücü, imkânı ve iştahı hakkında mutlak bir bilgiye sahip olmadığı için mecburen kendisini her seçeneğe hazır halde tutuyor. Mesela şu ana kadar istihdam edilenlerin sayısı sadece 114 kişi. Ortaklığın finansal yapısındaki belirsizlik istihdamın da sınırlı tutulmasına sebebiyet veriyor.
Yönetim gerçeklerle yüzleşince sadece tasarım ve montaj yatırımlarıyla kendini sınırlayabilir.
Görüldüğü gibi Cumhurbaşkanımızın himayesi bu ortaklığın en önemli çimentosu.
Pil Fabrikası
Tek bilgi eksiğimiz finansman planı değil. Hangi ürünlerin ortaklık bünyesinde, hangilerinin dışarıya yaptırılacağını da bilmiyoruz.
Mesela Sayın Karakaş yaptığı sunumun satır aralarında pil fabrikası kurulacağını ima etti. Ancak ne kapasitesi ne de yatırım tutarı hakkında bilgi verdi.
Dünyada en son pil fabrikası sözleşmesi General Motor ile Kore’li LG Chem firmaları arasında imzalandı. Bu fabrikanın yatırım tutarı 2,3 milyar dolar; kapasitesi saatte 30 Gigawatt olacakmış. TESLA, Çin’de kuracağı fabrikanın maliyetini pil fabrikası hariç 5 milyar dolar olarak açıkladı. Çünkü pil fabrikasını PANASONIC’le upgrade edip 54 Gigawatt’a çıkaracakmış. İlave yatırımın bedeli 4,5 milyar dolar olacakmış.
Yatırım yapmak, satış yapmak demek değil; devamlı satın almak ve para harcamak demektir. Türkçede “paran kadar konuş” diye bir tabir var; harcayacak para yoksa bu konu hakkında konuşmak havanda su dövmektir.
* Mealen başaracağından emin değilsen, bulaşma diyor. “International conflicts” yerine “investments” ya da “Project” koyarak okuyun fark etmez.
