Vakıflar Genel Müdürlüğü, Vakıflar GM, 2019 yılı aralık ayında, sermayesi iki milyar beş yüz milyon TL olan Vakıfbank’taki %58,5 hissesini T. C. Hazinesine sattı.
Bankanın 2019 yılsonu defter değeri yaklaşık 33 milyar TL ve Borsadaki en son piyasa değeri de 15 milyar TL’dir. Bu alışverişte bir hissenin değeri 9,5 TL olarak tespit edilmiş, yani yaklaşık 24 milyar TL.* Fiyatlama bakımından, adil bir alışverişe benziyor.
Bütçede bu satın alma için bir tahsisat göremedim. Acaba Vakıflar GM bu parayı tahsil etti mi? Nasıl tahsil etti, nakit mi, Hazine Tahvili veya Sukukla mı? Şimdiye kadar kamuya açıklanmış bir bilgi hatırlamıyorum.
Acaba Vakıflar GM elde ettiği bu satış gelirini, yine finans sektörüne mi yatıracak? Malum Vakıflar GM’nün finans sektöründe önemli bir iştiraki var: Vakıf Katılım.
Hisselerinin tamamı Vakıflar GM’ne ait olan Vakıf Katılım, 11 Şubatta ödenmiş sermayesini iki milyar iki yüz milyon artırarak, üç milyar iki yüz yirmi milyon TL’ye çıkardı.
Eğer Vakıflar bankası hisselerinin satışından elde edilen yaklaşık 14 milyar TL gelirden, bu 2.2 milyar TL sermaye artırımı yapıldıysa; bu, muhtemelen sektörde hayal kırıklığı yaratmıştır. Çünkü Katılım bankaları, bilhassa kamu katılım bankaları, umulan ve arzulanan oranda büyüyebilmek için çok ciddi sermaye artışına ihtiyaç duyuyorlar.
Bir diğer katılım bankası olan Ziraat Katılım’ın sermayesinin %100’ü Ziraat Bankasına ait. Bu acayip duruma son vermek için belki de, Vakıflar GM bu hisseleri de satın alır. Hatta Emlak Katılım’a da sermaye koyabilir. Belki de bu sayede etkinlik ve verimlilik artabilir. Sektörde beklentiler yüksek.
Banka sermayelerine yapılan, ilave her bir liralık sermaye artışı, en az on liralık iktisadi faaliyet artışı sağlayabilir. Bu bilindiği için sermaye artışını temin edecek her imkân değerlendirilmektedir.
Yine de Vakıflar GM’ü anlıyorum. Bankacılık, artık, yatırım yapılacak kârlı bir iş kolu değil. Belki de finansal varlıklarını daha iyi değerlendirebilecekleri yeni ürünler araştırıyorlardır.
Sermaye Kârlılığı yüksek olmadığı için; mevcut bankaların patronları, yani hissedarlar, uzun süredir, bedelli sermaye artırımı yapmıyorlar.
Sadece Katılım bankaları değil, Türk bankacılık sektörünün tamamı, büyümek için ihtiyaç duyduğu sermayeyi ortaklardan temin edemiyor. Hissedarlar ilave sermaye koymadıkları için de bankalar, çok yüksek maliyetlerle de olsa sürekli sermaye benzeri kredi temin etme çabasında oluyorlar.
Vakıflar GM, Türk bankalarının ihraç ettiği ve verimi çok yüksek olan, bu sermaye benzeri tahvil ve Sukuk’larının bir kısmını piyasadan toplayabileceği gibi; enflasyona endeksli, bu tip sermaye niteliğinde borçlar da verebilir. Böylece, Vakıflar GM, her yıl garanti bir geliri olur ve bütçesi de istikrara kavuşur.
KATILIM BANKALARININ PAYI ARTABİLİR Mİ?
Türkiye Katılım Bankaları Birliği, TKBB, hem yeterince büyüyememenin sebeplerini tespit edip çözüm önerileri oluşturmak hem de üye bankalara ve kamu otoritelerine bir yol haritası sunmak için 2015 yılında bir çalışma başlattı ve bir rapor yayınladı. Vizyon olarak, 2025 yılında Türk Bankacılık sektöründen %15 pay almayı hedefleyen bu rapor TKBB’nin internet sitesinde var.
2019 yılsonu itibarıyla, Türk bankacılık sektörünün 492 milyar TL özkaynağı ve ilaveten alınan 130 milyar TL sermaye benzeri kredisi var. Böylece Sermaye Yeterlilik Rasyosunun hesaplanmasında kullanılabilecek toplam meblağ 622 Milyar TL’ye ulaşıyor.
Katılım bankalarının, bu 622 milyar içindeki payı; 22 milyar TL’si özkaynak ve 8 milyar TL’si de sermaye benzeri kredi olmak üzere 30 milyar TL’dir. Böylece Katılım bankalarının sektör içindeki sermaye payı %4,8 olabiliyor.
Patron olarak devlet, Katılım bankalarına ilave sermaye koymuyor, diğerleri de; böyle olunca da sektör içindeki pay artamıyor.
Katılım bankalarının payı artmasa kıyamet mi kopar ya da artsa Türkiye’ye çağ mı atlatırlar soruları sorulabilir.
Konuyu derinleştirmenin vakti geldi.
*Küsuratlı rakamlar yuvarlatılmıştır.
