Bakan Nurettin Nebati’nin “epistemolojik kopuş” ifadesi doğrudur. Hatta bu iktidarın gidişatını ifade etmek için bundan iyi bir tanım yapılamazdı.
Epistemoloji, yani bilgi teorisi…
Sayın Nebati, bilinen ‘iktisat ilmi’nden koptuklarını ifade ediyor. Açıkça, dürüstçe söylüyor bunu:
“Biz, bize öğretilmiş şeyleri yapmaktan vazgeçme zamanının geldiğine inanıyoruz." (23 Aralık 2021)
Bütün sorun burada: İnsanlığın yüzlerce yıl tecrübelerle, gözlemlerle elde ettiği bilgileri ve bilim insanlarının bu bilgilerle inşa ettiği teorileri, karşıt tecrübeler ve teorisi yapılmış yeni bilgiler olmadan reddetmek…
Düşünceler âleminde olabilir elbette, ama devlet deneme tahtası değil ki! Vaziyet ortada.
KUR KORUMA SERÜVENİ
2021 Aralık ayının ilk yarısında dolar 18 liraya kadar çıkmıştı. Çünkü Merkez Bankası’ndaki “128 Milyar Dolar”ın harcandığı, dış açığın büyümekte olduğu görülüyor, TL’ye güven azalıyordu.
Klasik iktisat faizleri artırarak TL’yi kıymetlendirmek suretiyle döviz aşağı çekerdi, makro dengeler oluşmaya başlardı...
Ama Cumhurbaşkanı “yerli ve milli” bir Kur Korumalı Mevduat uygulamasını açıkladı. Üç günde dolar 12 liraya düştü. Davullarla, zurnalarla kutlandı. Bakan Nebati de aynı konuşmasında diyordu ki:
“Üç günde Türkiye'nin bütün ortamını biz dışarıdaki sıcak paranın gelişiyle ya da yüksek faizle gerçekleştirmedik. Bir gecede sayın Cumhurbaşkanı'mızın adeta bir manifestoyla ortaya koymuş olduğu çözüm önerileri ve tedbirler paketiyle, kendi imkanlarımızla bu hale getirdik.” (23 Aralık 2021)
‘Epistemolojik’ iktisatçılar bunun sürdürülemez olduğunu, enflasyonun yükseleceğini, emirle piyasa faizlerinin inmeyeceğini, bütçe açıklarının patlayacağını… anlattılar. Bunlar Erdoğan’ın gözünde “mandacı iktisatçılar”dı…
İKTİSAT BİLİMİ
KKM’nin açıklandığı 2021 yılında bütçedeki faiz giderleri 180 milyar liraydı… 2022 bütçesinde faiz giderleri 330 milyar liraya çıktı!
2023 bütçesinde öngörülen faiz giderleri ise 566 milyar lira; tüm bütçenin yüzde 13’üdür bu!
En iddialı olduğu faizi patlatan, Türkiye’nin gördüğü en faizci iktidar!
Dahası, KKM için Hazine ve Merkez Bankası’nın ödediği tahmin edilen 300 milyar TL de ayrıca ‘faiz rantı’na gidiyor.
Model cari fazla verecekti, “Çin böyle kalkındı” idi… Ama cari açık 100 milyar dolara çıktı, tarihimizde görülmedik bir açıktır bu.
Modern bilimin, bu arada iktisat biliminin en basit tanımı “deney, gözlem ve matematikle ifade”dir.
Bu, öngörü kazandırır. Heterodoks politikalarda ise öngörü tesadüflere bağlıdır.
İşte, iktidarın öngörüleri yanlış çıkıyor, yeni model Türkiye’nin açıklarını büyüttü…
AMA TÜRKİYE BÜYÜDÜ…
Evet küçülen ekonomi büyümeye geçti… Geçti de bakın Daron Acemoğlu ne diyor:
“Türkiye’nin en önemli sorunlarından biri verimsiz büyümedir. 2006-2007’den sonra Türkiye verimliliği artırmadan büyüdü…”
Acemoğlu ‘verimlilik’ konusunda da rakamlar veriyor: Bu iktidarın reform yıllarında ve AB sürecinde Türkiye’nin faktör verimliği 5’e kadar çıkmışken, “2006'dan sonra yolsuzluk artıyor, reformlar tam tersine gidiyor; ortalama yüzde sıfıra, hatta negatife gidiyor.”
Peki, ekonomi nasıl büyüdü? Nasıl borçla tüketimi körükleyerek büyütüldü!.. Acemoğlu “Türkiye'de toplam kredi; GSYH'ye oranla yüzde 10 gibiydi, bu yüzde 80'e yaklaşmış durumda!”
Bu borçları nasıl ödeyeceğiz?!
Aynı gerçekleri İYİ Partili Ümit Özlale ve Bilge Yılmaz, Gelecek Partili Kerim Rota ve Serkan Özcan, DEVA’dan Ali Babacan ve İbrahim Çanakçı da defalarca ifade ettiler.
SİYASETTE RASYONELLEŞME
Şimdi, Erdoğan ve Nebati bu iktisatçıları “gayri milli, mandacı, devşirme” gibi iktisat dışı hakaret ifadelerle eleştireceklerine, çıkıp verimliğe ilişkin, risk primine ilişkin, devletin faiz giderlerine ilişkin bir şeyler söylemeliler değil mi?
Hayır, muhalefeti hain, dış güçlerle bağlantılı, gayri milli diye suçlamayı tercih ediyorlar. Bu bize İttihatçılardan ve Tek Parti’den gelen otoriter bir dildir ve her devirde şu veya bu ölçüde etkili olmakta, siyasetin rasyonelleşmesini engellemektedir.
Altılı Masa’da böyle iktisat bilimine hakim iktisatçıların varlığı bana ümit veriyor.
