Geçtiğimiz hafta Hindistan Ay üzerine bir uzay aracı indirmeyi denedi. Uzay aracının Ayın güney kutup bölgesine yumuşak ve kontrollü bir iniş yapmadaki benzeri görülmemiş girişimi son derece acımasız bir sessizlikle sonuçlandı. Ay’ın yüzeyine 2.1 kilometre kala Dünya ile irtibatı kesildi. NASA ve Hindistan daha sonra robotik arazi aracı Vikram’ın yerini ve tek parça halinde, parçalanmamış vaziyette bulunduğunu uydulardan tespit ettiler. Chandrayaan-2 misyonunun bir parçası olan robotik arazi aracı Vikram eğer Ay yüzeyine planlandığı gibi inebilseydi Hindistan Ay üzerine inebilen dördüncü ülke olacaktı. Şimdi Hindistan’ın yanı sıra NASA Dünya’nın değişik yerlerindeki devasa antenleri yardımıyla uzaya aracı ile bağlantı kurmaya çalışıyor.

Ay çok vahşi bir yer. Hiç acıması yok. Ay’a iniş yapmak için binlerce şeyi bir anda ve bir nefeste düşünmek ve hayata geçirmek zorundasınız. Her saniyenin önceden planlanması ve Dünya’da benzer yerlerde defalarca test edilmesi gerekiyor. Buna rağmen hala başarısız olma ihtimaliniz çok yüksek. NASA’nın ‘Moon Fact Sheet’ verilerine göre, son 60 yılda gerçekleştirilen ay misyonlarının başarı oranı yüzde 60’tan az. Toplam 109 ay görevinden 60’ı başarılı oldu ve geri kalanı, yaklaşık yüzde 45’i ya ‘başarısız’ ya da ‘kısmi başarı’ olarak sınıflandırıldı. Hindistan uzay ajansı ISRO Chandrayaan-2’nin görev hedeflerinin yaklaşık yüzde 95’inin başarıldığını belirten bir bildiri yayınladı.

Bu yıl Ay’a iniş yapmayı deneyen tek ülke Hindistan değildi. İsrail özel şirketlerin desteği ile tasarladığı Beresheet isimli uzay aracı da Nisan ayında Ay yüzeyine hızlı bir şekilde çarparak Dünya ile bağlantısını kesti. Bu yılın tek başarılı inişi ise Çin’a ait.

Dünya’nın ötesindeki bir dünyaya yapılan tüm yolculuklarda olduğu gibi, Vikram’ın uçuşu da riskli bir işti, uzay aracının kendisini durma noktasına kadar yavaşlatmasını, radarlarla yüzey engellerini taramasını ve ardından ineceği en düz yeri belirlemesi ve tespit ettiği engellerden uzak durması için adımlar atmasını gerekiyordu. Ay’a robot indirme girişimlerinin çoğu ya fırlatma sırasında ya da yüzeye giderken bu yüzden başarısızlıkla sonuçlandı.

22 Temmuz’daki günü uzaya fırlatılan Chandrayaan-2, Ay’a kadar güzel bir yolculuk geçirdi 20 Ağustos’ta ay yörüngesine girdi. 2 Eylül günü Chandrayaan-2’den ayrılan Vikram fren manevraları ile inişe geçti. Son ana kadar kadar herşey planlandığı gibi gitmişti. Lakin yüzeye 2,1 kilometre kala bağlantı kesildi. Canlı yayından izlediğime göre inmesine ramak kala uzay aracı Vikram ters döndü ve hızını düşürmek için çalışan motorlar bu kez ters yöne etki edip aracın hızlı bir şekilde Ay’ın yüzeyine düşmesine sebep oldu ve tahminlerime göre çarpmanın etkisiyle Dünya ile bağlantı kuran cihazlar zarar gördü. ISRO ve NASA’nın uydulardan yerini tespit ettikleri Vikram tek parça olarak Ay yüzeyinde duruyor. Ancak zaman aleyhine işliyor. Bir an önce canlanıp pillerini çalıştırmazsa artık ümitler tükenecek.

Eğer Vikram başarılı olabilseydi beraberinde götürdüğü bilimsel araçları Ay’ın gizemli iç mekanına ve ince dış dünyasına ışık tutacak ve gelecek ay astronotları için en zorlayıcı kamp alanlarından biri olan Ay’ın güney kutup bölgesinin kimyası hakkında önemli bilgiler sağlayacaktı. Aynı zamanda yine Hindistan tarafından 2008 yılında gönderilen Chandrayaan-1 uzay aracının keşfettiği buzullarıda inceleyecekti. Çünkü buradaki buzlar eritildiğinde gelecekte astronotlar için hayat kaynağı da olacak.

Hindistan’ın en büyük özelliği ise uzay teknolojilerini diğer uzay ajanslarına göre 10 kat daha ucuza maletmesi. Başrolünü Matt Damon’ın oynadığı Marslı filminin bütçesi 108 milyon dolar. Buna rağmen Hindistan’ın 2014 yılında Mars’ın yörüngesine yerleştirdiği Mangalyaan isimli uzay aracı 70 milyon dolara mal oldu. Yani Mars filmi çekmek Mars’a uzay aracı göndermekten daha pahalı. Chandrayaan-2 projesi ise 144 milyon dolar ve ‘Interstelllar’ yani Yıldızlararası filminin bütçesi ise tam 160 milyon dolar. Hal böyle olunca diğer ülkelere göre uzay aracı yapmak ve uzaya göndermek Hindistan için çok basit bir olay. Bunun sebeplerinden birisi ise daha lise çağında öğrencilere çok ileri düzey bilgisayar programlama ve kodlama öğretiliyor olması. (Bu arada biz daha Almanlarla işbirliği ile bir yapay zekâ enstitüsü kurmayı planlarken, Çin liselerde öğrencilere yapay zekâ dersini zorunlu hale getirdi ve bugün her bir Çinli çocuk yapay zekâ öğreniyor.)

Hindistan uzay ajansı ISRO’nun sonu başarısız olan bu Ay misyonundan geriye Ay’ın yörüngesine yerleştirdiği Chandrayaan-2 kaldı. Bu uzay aracı esas olarak Chandrayaan-1’in geliştirilmiş bir versiyonu ve Ayın yüzeyini 16 fit çözünürlükte haritalayabilen bir kamera taşıyor. Aynı zamanda magnezyum gibi bazı elementlerin yüzey oluşumunu haritalandırabiliyor ve radar sistemi Ay’ın kraterlerinde sürekli gölgeli alanlara bakabilecek. Ay toprağı ile karıştırılmış “kirli buz” Chandrayaan-2 ile görebilecek.

Bu misyonun genel amacı, su buzu dağılımını ve Ay’ın kutuplarına yakın yüzey ve maden yapılarını incelemek ve ayın iç yapısını daha iyi anlayabilmek. Bu tür bir araştırma bilim insanlarına Ay’ın kökenlerini ve Güneş sisteminin daha iyi anlamalarını sağlayacak ve gelecekteki astronotların potansiyel su kaynaklarını daha iyi haritalandırmasına yardımcı olacak.

Hindistan uzay ajansı her ne kadar sonu başarısız olsa da yörüngeye yerleştirdiği araçla bilime katkı sağlamaya devam ediyor ve uzay çalışmalarına daha da hız verdi. Şimdi de gözünü Venüs gezegenine dikti. 2023’te yılında Venüs’ün yörüngesine Shukrayaan-1 isimli bir uzay aracı yerleştirmeyi planlıyor. Venüs’e uzay aracı göndermek kolay iş değil tabibi. Venüs gezegeni diğer gezegenlere göre kendi etrafında ters yönde dönüyor. Yani Venüs’te Güneş batıdan doğuyor doğudan batıyor. Venüs’ün yüzeyi 450 derece sıcaklığa sahip ve basınç çok yüksek. Ayakta yürümek mümkün değil. Yüzeyine inen araçlar basınçtan yere yapışıp kalıyor.

Hindistan başbakanı Narendra Modi, 2022’ye kadar Hint astronotları uzaya taşıyacak, Gaganyaan’ı (“Sky Craft”) isimli uzay aracı inşa edeceklerini duyurdu. Bu durumda Hindistan Rusya, Amerika Birleşik Devletleri ve Çin’e katılarak kendi astronotları kendi araçlarıyla uzaya gönderen dördüncü ülke olacak. Darısı Türkiye Uzay Ajansı’nın başına.