NASA Columbia Uzay Aracı’nın 2003 yılında Dünya’ya dönüşü sırasında infilak ederek 7 astronotun hayatına mal olması sebebiyle uzay mekiği uçuşlarını askıya almıştı. Uzun yıllar bu kazanın sebebi araştırıldı ve kesin bir sonuca varılamadı. Bunun üzerine ellerinde kalan son iki uzay mekiği ile birkaç kez daha uçuş gerçekleştirdiler. Ancak 2011 yılına gelindiğinde uzay mekiği programını sonlandırdılar. O gün bugündür Uluslararası Uzay İstasyonu’na astronotlarını Rusya’nın Soyuz kapsülleri ile astronot başına yaklaşık 80 milyon dolar ödeyerek taşıyorlar.

Rus Uzay Ajansı Roscosmos’un kullandığı Soyuz kapsülleri Uzay İstasyonu’na 6 saatte gidip 3,5 saatte dönebiliyorlar. Hal böyle olunca geçtiğimiz 8 yıl boyunca NASA Soyuz kapsüllerinden sürekli yardım alıyordu. Ancak geçtiğimiz 2 Mart günü bu durum değişti.SpaceX şirketinin tasarladığı uzay kapsülü ‘Crew Dragon” test uçuşu için Florida’da bulunan Cape Canaveral Hava Üssü’nden uzaya fırlatıldı. Mürettebat yerine temsili ağırlıklıklar konuldu ve Uluslararası Uzay İstasyonuna gönderildi. Kapsül temsili astronotların yanında 182 kilo kargoyu da Uzay İstasyonu’na teslim etti. SpaceX bu başarıyla uzay yarışındaki yerini sağlamlaştırdı. Böylelikle NASA özel şirketlerle yaptığı işbirliği sayesinde uzaya yeniden astronot gönderebilme imkanına sahip olmuş oldu.

Bu kapsül bilim insanlarının ve mühendislerin yeni donanımdaki hataları bulmalarına ve sistemin operasyonlarını yörüngedeyken test etmelerine yardımcı olmak için tasarlanmıştı. İşin aslı Rusya ile ABD arasındaki soğuk savaş döneminde başlayan uzay rekabeti, Ay’a insan indirmesiyle ABD lehine sonuçlanmıştı. Bu yarışta NASA uçak gibi inebilen uzay mekiği yapmaya yöneldi. Rusya ise astronotları bir kapsüle koyup uzay boşluğundan saatte 27 bin km hız ile Dünya atmosferine bırakmak şeklinde oldu. 27 bin kilometrelik hızı sıfıra indirmek haliyle çok zor. İlk olarak uzay kapsülünün atmosfere belirli bir açı ile girmesi gerekiyor. Bu sırada ısı kalkanı devreye giriyor. Uzay aracı bir göktaşı gibi yanmaya başlıyor. Atmosfere 27 bin km hızla giren kapsül hava molekülleriyle çarpışması sonucu sıcaklık 1500 dereceye kadar çıkıyor. Kapsül bu yanmadan sağ salim çıkabilirse, yanma sayesinde hızını büyük miktarda düşürüyor. Sonra paraşütler açılıyor ve kapsül yoluna paraşütle devam ediyor. Eğer paraşütler açılmazsa işte o sırada kapsül tamamen yanıyor ve astronotlar kömüre dönüyorlar.

1967 yılında Rus kozmonot Vladimir Komarov Soyuz 1 aracıyla uzaya fırlatıldıktan sonra Güneş panelleri açılmadı. Motorlarında da arıza çıktı. Dünya etrafında 18 tur attıktan sonra atmosfere uzay aracını manuel olarak kullanarak girdi. Güneş’e bakarak rotasını ayarlamaya çalıştı. Yanma sonunda paraşütlerde açılmayınca Komarov yanıp öleceğini anladı. Olayı soğukkanlı bir şekilde uzay kapsülünün içinden karısını telefonla arayıp içeride ısının yükseldiğini ve birazdan öleceğini bildirdi ve veda etti. Ancak Rus yetkilileri de arayıp, kapsülünün hazır olmadan uzaya gönderilmesinden dolayı onlara küfür etti. Biraz sonra da göktaşı gibi yanarak Kazakistan - Rusya sınırındaki bir bölgede yere çakıldı ve uzay aracında ölen ilk kişi oldu.

Bu olaydan sonra Rusya kapsül konusunda daha güvenli araçlar yapmaya başladı. Buna ek olarak son yıllarda NASA’nın kullandığı uzay mekiklerinden çok daha kısa bir sürede Uluslararası Uzay İstasyonu’na kenetlenebilmesi ve 3,5 saat gibi kısa bir sürede astronotları Dünya’ya geri getirmesi ile büyük bir avantaj sağladı. NASA’nın kullandığı uzay mekiklerinin Uzay İstasyonu’na gitmeleri 2,5 gün ve geri dönmeleri de 2,5 gün sürüyordu. 1969’da ABD lehine sonuçlanan uzay yarışı son yıllarda Rusya lehine dönüşmüştü. Çünkü uzaya insan gönderebilen tek kuruluş Rusya Uzay Ajansı Roscosmos kalmıştı.

İşte tam bu noktada NASA SpaceX’e 1 milyar dolar, Boeing’e de 4 milyar dolar yardımda bulundu ve kendilerine Rusya’nın kullandığı Soyuz uzay araçlarının aynısından yapmalarını istedi. Normalde 2017’de bitmesi gereken projeler güvenlik testlerini geçemeyince bu günlere kadar uzadı. Ancak bu olay geçtiğimiz hafta son buldu ve SpaceX insanlı uçuş için ilk basamak olan testi başarıyla geçti. Bu misyonun en zor kısmı şüphesiz atmosferde yanarak geri gelme kısmıydı. 8 Mart günü bu görevi de başarılı bir şekilde tamamlayan uzay kapsülü Atlas Okyanusu’na iniş yaptı. Uzay İstasyonu’nda bir hafta geçiren ‘Dragon’ atmosfere girişte 15 dakika 20 saniye yandıktan (deorbit burn) sonra 4 paraşütünü açarak hızını yavaşlattı. En sonunda Atlas Okyanu’nun uçuşa kapatılan bir bölgesine iniş yaparak görevini tamamlamış oldu. Gelişmeleri sürekli takip eden bir gemi hemen bölgeye giderek kapsülü düştüğü yerden aldı ve Uzay İstasyonundaki astronotlar tarafından gönderilen kargoyu NASA’ya teslim etti.

Bundan sonra önümüzdeki temmuz ayında NASA astronotları Bob Behnken ve Doug Hurley ile ilk insanlı uçuşunu gerçekleştirecek olan SpaceX, uzaya resmen insan taşımaya başlamış olacak.

Boeing ise ‘Starliner’ ismini verdiği bir uzay aracının yapımını tamamladı ve bu yılın Ağustos ayında test uçuşlarını yapacak.

Buna ek olarak sahibi Türk olan Sierra Nevada ise ‘DreamChaser’ ismini verdiği ve uçak gibi iniş yapabilen uzay mekiği ile Uzay İstasyonu’na kargo taşıyacak. Bu araç ilk etapta uzaya astronot taşımak için planlanmıştı ancak yapılan testleri geçemedi. NASA ise misyonu sonlandırmak yerine kargo taşımacılığı için kullanılmasını kabul etti.

Ayrıca NASA’nın kendi tasarımı olan ve astronotları Dünya ve Ay’dan çok daha uzaklara taşıyacak olan Orion kapsülü de devreye girdiğinde NASA’nın Rusya’ya bağımlılığı ortadan kalkacak gibi görünüyor.

Ancak tedbiri elden bırakmayan NASA çalışanları Rus Uzay Ajansı Roscosmos ile geçmişte olduğu gibi şimdi de beraber çalışmaya devam edeceklerini açıkladılar.

Bizde ise Türk Uzay Ajansı’nın kuruluşu Anayasa Mahkemesi’ne taşınmış ve bazı maddelerinin iptali istenmiş. Sanki başka problemlerimiz yokmuş gibi güçlükle kurulabilen Uzay Ajansımızın daha kuruluş aşamasında mahkemelerde sürünmesine sebep olanları şiddetle kınıyorum.