Anayasa paketindeki ‘yedek milletvekilliği’ uygulamasına itirazlar yükselince AK Parti kurmayları, düzenlemeyi içeren maddeyi yeniden mercek altına aldı. Krizin çözümüne ilişkin somut bir öneri gündeme gelmezken söz konusu maddeye onay veren MHP’yle de temasa geçildi. İstişare süreciyle birlikte, milletvekilleri arasında rahatsızlık yaratan krizin aşılmasında izlenecek yol haritası netleştirilmeye çalışılacak.
EROL METİN / ANKARA
Cumhurbaşkanlığı sistemini öngören anayasa değişikliği teklifinde yer alan yedek milletvekilliği uygulaması, AK Parti milletvekillerinden gelen yoğun itirazlar üzerine yeniden masaya yatırıldı. Yedek vekillik maddesine ilişkin istişarelerde bulunmak üzere bir araya gelen AK Parti kurmayları, düzenlemenin tamamen paketten çıkarılması ya da revize edilmesi konusunda henüz bir karara varamadı. Parti içi değerlendirmeler sürerken, müzakere sürecinde söz konusu maddeye onay veren MHP'yle de temasa geçilerek, yedek vekillikle ilgili izlenecek yol haritası netleştirilmeye çalışılıyor.
İTİRAZ EDİLEN MADDE
AK Parti milletvekillerinin itiraz ettiği yedek vekillik düzenlemesine göre seçime giren siyais partiler, her ilden en az 2 olmak üzere yedek milletvekili listesi hazırlayacak. Ayrıca asıl aday listesinde bulunup da seçilemeyenler de yedek milletvekili sayılacak. Bağımsız adaylar da kendi yedeğini belirleyecek. Mevcut bir milletvekilinin üyeliğinin düşmesi, düşürülmesi, ölümü ile diğer boşalma hallerinde, o milletvekilinin yeri kendisiyle aynı seçim bölgesinde ve siyasi partiden olan yedek milletvekiliyle doldurulacak. Cumhurbaşkanı'nın bakan olarak atadığı milletvekilinin yeri de yedek vekil tarafından doldurulacak.
AVRUPA'DA 19 ÜLKEDE UYGULANIYOR
Türkiye'nin Kasım 2019'da geçmeyi planladığı yedek milletvekilliği sistemi, Avrupa'da 19 ülkede uygulanıyor. Almanya, Avusturya, Belçika, Bulgaristan, Danimarka, Fransa, Finlandiya, Hırvatistan, Hollanda, İspanya, İsveç, Letonya, Lihtenştayn, Makedonya, Norveç, Portekiz, Sırbistan, Slovenya ve Yunanistan, yedek vekilliğin bulunduğu ülkeler olarak göze çarpıyor. Yedek milletvekilliğin devreye girme sebepleri ve uygulanış biçimi ülkeden ülkeye değişiyor. Almanya, Yunanistan ve Makedonya'da ölüm ve istifa gibi hallerde yedek vekilliğe ihtiyaç duyuluyor. Ölüm ve istifada yedek vekillik uygulamasına başvuran İspanya'da ayrıca yetersiz görülen milletvekilinin yerine de yedek vekil getiriliyor.
Avusturya, Belçika, Bulgaristan, Danimarka, Fransa ve Finlandiya'da bakan olunması, yürütme organında yer alma gibi görevde yükselme durumları da dikkate alınıyor. Slovenya ve İsveç'te ise sadece doğum ile hamilelik durumlarında yedek milletvekili göreve başlatılıyor. Makedonya'da istifanın yanı sıra "bazı suçlardan ceza alınması", "yasama üyeliğiyle bağdaşmayan bir işin üstlenilmesi", "vatandaşlığın kaybı", "görev yeterliğini kaybetme" durumlarında da yedek milletvekilliği uygulanıyor. Sırbistan'da istifa, bazı suçlardan ceza alınması, bağlayıcı mahkeme kararı, görevi yerine getirme yeteksizliği, altı aydan fazla özgürlüğü kısıtlayıcı ceza alınmış olunması durumlarında mevcut milletvekilinin yerine yedek vekil getiriliyor. Lihtenştayn'da her partinin yedek üyeleri bulunuyor. Norveç'te seçimde her milletvekiliyle birlikte yedeği de belirleniyor. Portekiz'de istifa ve benzeri sebeplerle üyeliğin düşmesi durumlarında parti listesindeki sıradaki aday, yedek vekil olarak parlamentoya giriyor. Letonya'da doğum, hamilelik, çocuk bakımı ve istifada yedek milletvekilliği devreye giriyor.
