2023’ü böyle kaybettik

2023’ü böyle kaybettik

Türkiye’nin ekonomik yol haritası niteliğindeki kalkınma planlarında 2023 yılında kişi başı gelirin 25 bin dolara ulaşacağı belirtilmişti. Ancak hükümetin her programda revizyona gitmek zorunda kalması nedeniyle hedefler ulaşılabilir olmaktan çıktı. Kişi başı gelirin yarısını ‘buharlaştıran’ çöküş tablosuna ise uzun süredir izlenen kötü yönetim ve yeni sistemle kurumların etkisizleştirilmesi zemin oluşturdu.

Ekonomide can sıkan tablo... Türkiye’yi ‘dünyanın en iyi 10 ekonomisi’ olma hedefinin oldukça uzağına atan tablo rakamlara yansıdı. 2014’te duyurulan 10’uncu Kalkınma Planı’nda, 2023’teki yurt içi hasıla 2 trilyon, kişi başı gelir ise 25 bin dolar olarak hedeflendi.

Bir sonraki planda ise bu GSYH hedefi 1 trilyon dolara, kişi başı gelir ise 12 bin dolara çekildi. Berat Albayrak’ın açıkladığı son YEP’te ise milli gelir 875 milyara kadar eridi. 

100’ÜNCÜ YIL HEDEFİ 2013 SEVİYESİNE ULAŞABİLMEK 

Gelinen noktada 2023 hedefi 2013 rakamları oldu. Halihazırdaki kişi başı gelir ise Endonezya’nın da gerisinde kalarak 7 bin dolar seviyesine oturdu.

Türkiye’ye büyük kayıp yaşatan erimede, Cumhurbaşkanlığı sistemiyle artan yönetimdeki hatalı adımların etkisi öne çıktı. Seçim dönemlerinde iç kamuoyuna verilen mesajlar uğruna kazanımlar heba edildi. Dış politikadaki hassas dengelerin bozulması da ekonomik kan kaybını güçlendiren etki yarattı. 

2023 HEDEFLERİ ( 2011 AK Parti seçim bildirgesi) 

  • Milli gelir 2 trilyon dolar.  
  • Kişi başı gelir 25 bin dolara ulaşacak. 
  • İhracat 500 milyar dolara çıkacak.  
  • İşsizlik yüzde 5’e düşürülecek. 

1’İNCİ PLANDA YARIYA İNDİ (2019) 

  • Milli gelir 1 trilyon dolar olacak. 
  • Kişi başı gelir 12 bin dolara ulaşacak. 
  • İhracat 226 milyar dolara çıkacak. 
  • İşsizlik yüzde 9.9’a düşürülecek. 

YENİ PROGRAMDA HEDEFLER ERİDİ (2020) 

  • 2023’te milli gelir 875 milyar dolar olacak. 
  • Kişi başı gelir 10 bin doları bulacak. 

2023.jpg

    Türkiye 2023 yılında dünyanın en iyi ekonomileri arasında yer almayı hedefliyor. Fakat, veriler gün geçtikçe birbirinden uzaklaşıyor. 10’uncu Kalkınma Planı’nda GSYH’nin 2 trilyon dolara ulaşacağı hedeflenirken, 11’inci Kalkınma Planı’nda 2023 hedefi 1 trilyon 80 milyar dolara düştü. Kalkınma planlarının ardından açıklanan YEP’te ise milli gelirin 875 milyar dolara ulaşacağı paylaşıldı. 

    Türkiye dünyanın en iyi 10 ekonomisi olma hedefinden oldukça uzakta. Açıklanan kalkınma planları 2023 hedefleri için her defasında revize edilirken, rakamların yanına bile yaklaşılamıyor. Son yıllarda yaşanan gelişmeler ve atılan yanlış adımlar, TL’ye her geçen gün kaybettirdi. Ekonomide alınan yanlış kararlar ve yönetimdeki aksaklıklar Gayri safi yurt içi hasıla (GSYH) tahminlerini de sürekli değiştirdi.  

    10’uncu Kalkınma Planı, 11’inci Kalkınma Planı ve en son eski Hazine Bakanı Berat Albayrak’ın açıkladığı Orta Vadeli Plan (OVP) hedefleri birbirinden oldukça uzak. Yaşanan kur kriziyle birlikte planlar alt üst oldu. TL tarihinin en kötü değer kayıplarına imza atarak, her gün ayrı bir kayıp yaşadı. 

    Makroekonomik göstergelerde de kötü gidişat sürdü. Yüksek faizle birlikte de tüketimde sert bir daralma yaşandı. Ekonomi yönetimindeki değişimle birlikte ufak toparlanmalar yaşandı ama hedefler oldukça uzak kaldı. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Başkanı Naci Ağbal bile her defasında yüzde 5 enflasyon hedefinden oldukça uzak olduklarını sürekli dile getirdi. Böylece hedeflerdeki değişimler de dikkat çekti.  

    10’uncu Kalkınma Planı’nda 2023 GSYH’nın 2 trilyon dolara ulaşması hedefleniyordu. Kişi başı gelirin ise 25 bin dolara, ihracatın 500 milyar dolara, işsizlik oranının ise yüzde 5’e düşürüleceği açıklanmıştı. 

    11’inci Kalkınma Planı’nda ise 2019-2023 hedeflerine yönelik idi. Burada da 2023 GSYH hedefi 2 trilyon dolardan 1 trilyon 80 milyar dolara düştü. Kişi başına gelir ise 12 bin 484 dolara indi. İhracatta da hedef yarı yarıya düşürüldü. İşsizlik hedefi neredeyse çift haneye yaklaştı. Enflasyonda da tek hane beklentisi sürdü.  

    Berat Albayrak’ın açıkladığı OVP değişti. Yeni Ekonomik Program (YEP) olarak paylaşılan hedefler, 11’inci Kalkınma Planı’na göre büyük değişikler içerdi. Burada da milli gelirin 2023 yılında 875 milyar dolara ulaşacağı bilgisi verildi. Bir önceki hedefe bakıldığında 205 milyar dolarlık kaybın olduğu görüldü. Programda 2020 için büyümenin yüzde 0,3 düzeyinde gerçekleşeceği öngörülürken, bu göstergeye ilişkin hedefler 2021 için yüzde 5,8, 2022 ve 2023 yılları için de yüzde 5 olarak belirlendi.

    YENİ EKONOMİK PROGRAM 

    Orta vadeli mali plan ya da diğer adıyla 2021-2023 dönemine ilişkin Yeni Ekonomi Programı (YEP) eski Hazine Bakanı Berat Albayrak tarafından açıklanmıştı. 2020 yılında 702 milyar dolar olacağı öngörülen milli gelirin, 2021’de 735 milyar dolara, 2022’de 801 milyar dolara ve 2023’te 875 milyar dolara ulaşacağı hedefine de programda yer verildi.  

    Rakamlara göre ise kişi başı gelirin de 10 bin 33 dolar olacağı tahmin ediliyor. 2018’de 789 milyar dolar seviyesinde gerçekleşen milli gelir, 2019 sonu için 749 milyar dolar, 2020 için 812 milyar dolar, 2021 için 856 milyar dolar, 2022 için 900 milyar dolar olarak tahmin edilmişti. 2020’de yüzde 10,5 düzeyinde gerçekleşeceği tahmin edilen enflasyonun ise 3 yılda kademeli düşürülmesi hedeflendi.  

    Bu kapsamda programda enflasyon hedefleri 2021 için yüzde 8, 2022 için yüzde 6 ve 2023 için yüzde 4,9 şeklinde yer aldı. İşsizlik oranının 2020’de yüzde 13,8 düzeyinde gerçekleşeceği öngörülen programda, bu oranın 2021’de yüzde 12,9’a, 2022’de yüzde 11,8’e ve 2023’te yüzde 10,9’a düşürülmesi hedeflendi. 2023’te ihracat hedefi ise 214 milyar dolar olarak hesaplandı.

    YAPRAK KIPIRDAMIYOR AMA MİLLİ GELİR ARTIYOR 

    Elektrik tüketimi verilerine bakıldığında üretim tarafında küçülmenin olduğunu görülüyor. 2017 yılında günlük ortalama elektrik tüketimi 794.453 MWh. 2020 yılında günlük ortalama elektrik tüketimi 794.739 MWh oldu. 2017 yılında meskenlerde kullanılan elektrik tüketimi 53.510 bin MWh. İki yıl geçtikten sonra 2019 yılında tüketim ise 56.390 bin MWh seviyesine ulaştı. 

    Elektrik tüketiminde yüzde 30 civarı pay tutan mesken tüketimi her yıl artış kaydetti. Fakat, 2017 yılından 2020’ye kadar toplam elektrik tüketiminde büyük bir artış yok. Kalan pay ise ticarethanelerde ve sanayiye ait olduğu görülüyor. Verilere göre buralarda kullanılan elektrik tüketimi 3 yıllık süreçte azaldı.  

    Elektrik tüketiminin değişmediği, hatta sanayide ve ticarethanelerde kullanılan elektrik tüketiminin azaldığı 2017-2020 arasında GSYH nominal artışı bırakın reel olarak da büyümüş gözüküyor. Çalışan sayısı ve çalışılan saat sayısı düştü. Ama büyüme görüldü. 2015 yılı revizyon öncesi GSYH tutarı 1 trilyon 952,6 milyar liraydı. Revizyon sonrası bu gelir yüzde 20,4 artışla 2 trilyon 350,9 milyar liraya yükseldi. 

    TÜRKİYE’NİN LİGİ DEĞİŞTİ 

    CHP İstanbul Milletvekili ve KİT Komisyonu üyesi Aykut Erdoğdu, son dönemde uygulanmaya çalışılan sıkı para politikasının tek başına ekonomideki dengeleri rayına oturtamayacağını, maliye politikalarıyla desteklenmesi gerektiğini bildirerek “Son verilere göre GSYH’nin 760,8 milyar dolardan 707 milyar dolara, kişi başına milli gelirin 9 bin 213 dolardan Eylül 2020 sonu itibarıyla yıllık bazda 8 bin 455 dolara düştüğü, geniş anlamda işsiz sayısının 10,5 milyonu aştığı bir ortamda sadece sıkı para politikası uygulanmaz.  

    Bu ekonomi teorisinin bilinen bir gerçeğidir” dedi. Erdoğdu, Uluslararası Para Fonuna (IMF) göre, 7 yılda milli gelirdeki azalmanın, 2020 ile birlikte 308 milyar doları aşacağına işaret etti. Erdoğdu “IMF’nin dünya ekonomik görünümü veri tabanlarına göre Türkiye, 2013-2020 döneminde Endonezya, Hollanda, İsviçre ve Suudi Arabistan’ın ardında kaldı.  

    Endonezya bir yana 35 milyon nüfuslu Suudi Arabistan, 17 milyon nüfuslu Hollanda ve 8,5 milyon nüfusuyla İstanbul’un yarısından biraz fazla İsviçre’nin ekonomik büyüklükte Türkiye’yi geçmesi, gelecek yıl da 24 milyon nüfuslu Tayvan’ın ardında kalarak 21’inci sıraya düşecek olması hükümetin ekonomideki başarısızlığının kanıtı” diye konuştu.

    tablo.jpg

    KİŞİ BAŞI GELİRDE 85’İNCİ SIRAYA GERİLEYECEK 

    IMF’nin gayrisafi milli hasılanın (GSMH) bu yıl 649,4 milyar, 2021 için ise 652,4 milyar dolarda kalacağını tahmin ettiğine işaret eden Aykut Erdoğdu, “Orta vadeli programda (OVP), 2020 için 702, 2021 için 735 milyar dolar tahmininde bulunulmuştu.

    Kişi başına gelirde 2008’de 61’inci, 2013’te 64’üncü olan Türkiye 2020’de 78’inci, 2021’de 85’inci sıraya gerileyecek. Kişi başına gelirde ülkeyi, 13 yılda 24,8 yılda 21 sıra düşürmek ancak AK Parti yönetiminde mümkün olabilirdi. 2013’te 12 bin 489 dolar olan kişi başına milli geliri, 7 yıl sonra 7 bin 715 dolara indiren, 2021’de ise 7 bin 659 dolara düşürecek bir AK Parti yönetimiyle karşı karşıyayız” ifadelerini kullandı. 

    10’UNCU KALKINMA PLANI 2014-2018 

    plan.jpg

    10’uncu Kalkınma Planı’nda verilen detaylar şöyle: “Uzun vadeli kalkınma amacımız, yeniden şekillenmekte olan dünyada milletimizin temel değerlerini ve beklentilerini esas alarak gerçekleştirilecek yapısal dönüşümlerle ülkemizin uluslararası konumunu yükseltmek ve halkımızın refahını artırmaktır.

    Bu çerçevede, 2023 yılında GSYH’nın 2 trilyon dolara, kişi başına gelirin 25 bin dolara yükseltilmesi; ihracatın 500 milyar dolara çıkarılması; işsizlik oranının yüzde 5’e düşürülmesi; enflasyon oranlarının kalıcı bir biçimde düşük ve tek haneli rakamlara indirilmesi hedeflenmektedir. 

    11’İNCİ KALKINMA PLANI 2019-2023 

    plan2.jpg

    11’inci Kalkınma Planı’nda da şu paylaşımlar yapıldı: “Bu vizyon çerçevesinde Planın uzun vadeli kalkınma amacı, milletimizin temel değerlerini ve beklentilerini esas alarak ülkemizin uluslararası konumunu yükseltmek ve halkımızın refahını artırmaktır.

    On Birinci Kalkınma Planı ile Türkiye’nin yüksek gelir grubu ülkeler ile en yüksek insani gelişmişlik seviyesindeki ülkeler arasına girmesi amaçlanmaktadır. Bu amaçla 2023 yılında GSYH’nın 1.080 milyar dolara, kişi başına gelirin 12.484 dolara yükseltilmesi; ihracatın 226,6 milyar dolara çıkarılması; işsizlik oranının yüzde 9,9’a düşürülmesi; enflasyon oranlarının kalıcı bir biçimde düşük ve tek haneli rakamlara indirilmesi hedeflenmektedir.”

    İlgili Haberler
    Öne Çıkanlar
    YORUMLAR (3)
    YORUM YAZ
    UYARI: Hakaret, küfür, rencide edici cümleler veya imalar, inançlara saldırı içeren, imla kuralları ile yazılmamış, Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır. (!) işaretine tıklayarak yorumla ilgili şikayetinizi editöre bildirebilirsiniz.
    3 Yorum
    Diğer Haberler
    Son Dakika Haberleri
    KARAR.COM’DAN