Google, Amazon, Twitter, Apple, eBay, Starbucks… Onlar dünyanın ABD kökenli en büyük şirketlerinden sadece birkaçı. Avrupa pazarında çok para kazanıyorlar ama kazandıkları ölçüde vergi vermemeyi tercih ediyorlar. Avrupa Komisyonu ve Avrupalı hükümetler bu şirketlerin peşinde.
Dünyanın dev şirketleri arasında ABD kökenli birçok firma bulunuyor. Merkezleri tek bir ülke olarak bilinen bu şirketler, tüm dünyaya hizmet veriyor ve bu ölçekte gelir elde ediyorlar. Bu noktaya kadar herşey ekonomi alanında çok güzel gidiyor ama bu noktada bir sorun ortaya çıkıyor: İnternetin devleri gelirlerine oranla çok az vergi veriyorlar. Nasıl mı? Faaliyet gösterdikleri ülkelerde vergi vermeyerek ya da çok az vergi vererek.
Avrupa Birliği (AB) Komisyonu ve Avrupalı hükümetler, şirketlerin söz konusu coğrafyadan büyük gelir elde etmelerine rağmen neredeyse hiç vergi vermiyor olmalarından şikayetçiler ve bunun için bir süredir çözüm arayışındalar. Bu kapsamda, AB Komisyonu bir süre önce İrlanda’da Apple, Hollanda’da Starbucks, Lüksemburg’da Fiat ve Amazon hakkında soruşturma başlatmıştı.
Kilit nokta Lüksemburg
Avrupa Birliği’nin ısrarlarından etkilendiği tahmin edilerek harekete geçen ABD’nin en büyük alışveriş sitelerinden Amazon, dün, “1 Mayıs’tan itibaren” İngiltere, Almanya, İspanya, İtalya’da gelirini açıklamaya başladığını, diğer bir deyişle vergi vereceğini açıkladı. Fransa’da da vergi vereceğini açıklayan Amazon, gelir elde ettiği ülkelerde vergisini ödemeyerek gelirlerini Lüksemburg üzerinden hesabına geçiriyordu. Geçtiğimiz günlerde AB Komisyonu, Mc Donald’s’ın da İngiltere’den İsviçre’ye, İsviçre’den Lüksemburg’a vergi yükünü yolladığını iddia ederek, şirketi 1 milyar euro vergi kaçırmakla suçlamış ve konuyla ilgili soruşturmaların devam ettiğini açıklamıştı.
Süddeutsche Zeitung’un haberine göre, Amazon, kendisi için ABD’den sonraki en önemli ikinci pazar olan ve 12 milyon dolar ciro yaptığı Almanya’da 24 Mayıs itibariyle kazandığı para üzerinden vergisini ödemeye başladı. Le Monde’un haberine göre, şirket, 2012 yılında Lüksemburg’taki vergi kurallarından yararlanarak, 9 milyar euro cirosuna karşılık yalnızca 3 milyon euro vergi ödemişti. The Guardian’a göre ise, Amazon, 2013 yılında İngiltere’de 7 milyar dolar kazanıp, 6.5 milyon dolar vergi vermişti.
“6 şirket gelirlerinin yüzde 0,3’ü kadar vergi ödedi”
Söz konusu vergiden kaçınma olayıyla ilgili Avrupa Birliği ve Amazon mücadelesi önümüzdeki günlerde de devam edeceğe benziyor. Öte yandan, AB’nin Amazon’a karşı kazanacağı başarının, Facebook, Google gibi diğer büyük internet şirketlerine de ders olması bekleniyor.
İngiltere’nin Mirror adlı haber sitesinde 2015 yılının Ocak ayında yayınlanan bir habere göre, Apple, Facebook, Amazon, Google, Ebay ve Starbucks, İngiltere’de 2,6 milyar sterlin kazandıklarını bildirdiler. Fakat analistler, söz konusu şirketlerin İngiltere’deki satışlarından 14.2 milyar sterlin gelir elde ettiklerini ve gelirlerinin yüzde 0,3’ü kadar vergi ödediklerini dile getirdi.
Mirror, söz konusu haberinde, şirket bazında geçtiğimiz yıla ait bazı rakamları da paylaşıyor. Buna göre İngiltere’de satış, kar/zarar ve vergi rakamları şöyle:
Öte yandan Fransa’nın bilinen televizyon kanallarından BFMTV’ye göre, Facebook geçen yıl Fransa’da 23 milyon euro vergi ödemesi gerekirken bunun yüzde 99 daha azını ödedi. Onun vergi cenneti ise, Karayipler’de Küba’nın güneyinde Jamaika’nın kuzeybatısında yer alan Cayman Adaları idi.
4.3 milyar dolara karşılık 66 milyon dolar
Bununla birlikte, 2013 yılında Facebook’un ABD dışındaki geliri 4.3 milyar doları bulurken, yine ABD dışındaki vergileri toplamda 66 milyon dolar ile sınırlı kaldı.
Fransa’da kötü bir imaja sahip olmak istemeyen Facebook, vergi vermekten kaçındığı iddialarının ardından bir iletişim kampanyası başlattı ve 2013 sonunda Facebook’un Fransa departmanında 28 kişi çalışırken, Deloitte’in araştırması ile 2014 yılında dolaylı yoldan Fransa’da 78 bin kişiye istihdam sağladığını duyurdu.
ABD kökenli dev şirketlerin Avrupa’da vergi ödemekten kaçınma hamlelerine ve bunun sonuçlarına baktıktan sonra şimdi bir de Türkiye’de bu konuda geçmişte neler oldu, bugün neler oluyor bir bakalım.
Türkiye’den Google’a 71 milyon TL vergi cezası
Türkiye’de online reklam pazarının en büyük oyuncusu Google’a 2009 yılında 71 milyon TL ceza kesilmişti. Neden? Çünkü Sabah Gazetesi’nin haberine göre, Google, Google Reklamcılık ve Pazarlama Ltd. Şti. ile Türkiye’de etkinlik gösteriyordu fakat Google AdWords reklam satışlarında Google İrlanda üzerinden direkt işlem yapıyordu ve faturalar oradan kesiliyordu. Bu durumda T.C. kanunlarına aykırıydı çünkü kanunlarda Türkiye’de temsilciliği bulunan bir şirketin vergi mükellefi olarak kabul edildiği ve sattığı hizmete karşılık vergisini ödemesi gerektiği söyleniyordu.
2011 yılında Türkiye’de 152 milyon euroluk reklam satışı gerçekleştiren Google, aynı sene Torba Yasa’dan yararlanmak için Maliye’ye başvurmuş ve 71 milyon lira olan borcunu yeniden yapılandırmayla 35 milyon liraya düşürerek onu da 2 ayda bir toplam 18 taksitle ödeyeceği sonucuna varmıştı. ABD, İngiltere ve Almanya gibi belli başlı ülkelere vergi ödeyen Google’ın Türkiye’ye vergi vermesi o zaman için önemli olarak nitelendirilmişti.
Twitter ofis açmayı reddetti
Twitter ise, Google’dan farklı olarak Türkiye’de ofis açma fikrine isteksiz davrandı. Türkiye Gazetesi’nin 22 Mart 2014 tarihli haberine göre, 2010 yılında Türkiye’den 45 milyon dolarlık, 2013 yılında ise 400 milyon dolarlık reklam geliri elde eden Twitter, tek bir kuruş bile vergi ödemedi. Ankara, uzun bir süre boyunca Twitter yönetiminden Türkiye’de ofis açmalarını istemiş, Twitter ise, bu çağrıyı gerekçe göstermeden reddetmişti.
Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, 2014 yılının Nisan ayında düzenlenen bir toplantıda Twitter’ın Türkiye’de ofis açmaması ve sayfası üzerinde politik ve sosyal konularda herhangi bir sorumluluk almamasıyla ilgili olarak, “Bu şirketler iyi niyete sahiplerse Türkiye’deki süreklilik sağlayan faaliyetlerinden dolayı temsilcilik açmalılar. Eğer açmıyorlarsa kanun çerçevesinde bu sosyal medya şirketlerine ilan verenlerin KDV’sini yüzde 18 yerine yüzde 36 olarak uygularız. Bu yapılabilir birşey” demişti.
“Paranın yüzde 70’i vergisiz olarak yurtdışına çıkıyor”
2013 yılının Mayıs ayında Maliye Bakanı Şimşek, sosyal paylaşım sitelerinin reklam gelirlerinin 1 milyar doları geçtiği ancak paranın yüzde 70’inin vergisiz şekilde yurtdışına çıktığını açıklamıştı. Türkiye’den para kazanan şirketlerin vergilerini Türkiye’ye ödemesi ile ilgili gerekli önlemleri alacaklarını dile getiren Şimşek, 2015 yılında katıldığı G20 Uluslararası Vergi Sempozyumu’nda Türkiye’de sosyal medya firmalarının vergilendirilmesi konusunda bazı sorunlar yaşandığını dile getirmiş ve OECD kurallarına göre bu konuya eğilmek durumunda olduklarını ifade etmişti.
