Bir yıldan fazla süredir Afganistan’da hüküm süren Taliban yönetimi dünya çapında kınamalara ve sert tepkilere sebep olurken, çağdışı politikalara maruz kalan halk despot yönetim altında eziliyor. Taliban’ın özellikle kadınlara yönelik eğitimden çalışmaya kadar birçok yasağı, kız çocuklarını ve kadınları günlük hayattan uzaklaştırıyor.
Neredeyse 20 yıllık sürecin ardından askeri birliklerini Afganistan’dan çeken ABD’den sonra 2021 yılının ağustos ayında ülke yönetimini ele geçiren Taliban’ın ülkede uyguladığı politikalar tepki çekiyor. ‘Bu sefer eskisi gibi olmayacak’ sözleriyle ikinci dönemine başlayan Taliban, eski dönemini aratmıyor.
Afganistan nüfusunun yarısı açlık, soğuk hava koşulları, elektrik kesintileri ve giderek kötüleşen bir ekonomiyle mücadele ediyor. Ülkede hayat neredeyse herkes için zor, ancak Taliban yönetiminin dayattığı kurallar, kız çocukları ve kadınlara neredeyse yaşama hakkı tanımıyor.
İngiltere merkezli BBC, Afganistan’ın farklı bölgelerindeki kadınlarla iletişim kurarak kadınların uğradığı baskıyı gözler önüne serdi.
‘HAYALLERİM YOK OLDU’
Kadınların yardım kuruluşlarında çalışması yasaklanmadan önce bir yardım kuruluşunda çalışan kadın, "Farklı insanlarla tanışıp onlarla konuşurduk, sorunlarını ve ihtiyaçlarını anlamaya çalışırdık ve gerekli olduğunda yetkililere bildirirdik. İnsanlara yardım edebilmekten çok memnundum. Umutsuz yaşıyoruz. Artık zamanımın neredeyse tamamını evde geçiriyorum. Film ve televizyon izliyorum, sosyal medyadaki videolara bakıyorum" dedi.
İşinin yanı sıra yüksek lisans yapmak istediğini söyleyen sivil toplum kuruluşu görevlisi, artık bu hayalinin "yok olduğunu" belirterek "Artık gün içinde hiçbir şey yapmadığım için yoruluyorum. Huzurlu bir şekilde dışarı bile çıkamıyorum" diye ekledi.
Şimdiye kadar Taliban yetkilileriyle sorun yaşadığını anlatan kadın, "Ne zaman sokağa çıksam kontrol noktalarında durduruyorlar ve başörtüsü takmamı, yüzümü ve saçımı kapatmamı söylüyorlar. Başörtüm olduğunda bile bir şekilde düzeltmemi istiyorlar" diyor.
‘EŞİME VE ÇOCUĞUMA TEK BAŞIMA BAKIYORDUM’
Afganistan'da yaşayan bir kadın terzi, Taliban yönetimi işyerini kapatma emri verene kadar ailesinde çalışan tek kişi olduğunu, eşi ve çocuğuna tek başına baktığını anlatıyor. Terzi, "Artık sabahları uyandığımda yapabileceğim hiçbir şey yok. Dua ediyorum, kahvaltı hazırlıyorum ve evi temizliyorum" dedi.
Terzi, ilk başta işyerini pazar yerinden küçük bir köye taşımaya karar verdiğini ancak Taliban yetkililerinin yeni dükkanını bulduğunu ve kapatma emri verdiğini söyleyerek "Dükkanım kapalı. Kadınların çalışmasına izin verilmiyor. Müşterilerim neden kapattığımı soruyor, ben de onlara dükkanımı açamayacağımı ancak evden onlara kıyafet dikebileceğimi söylüyorum fakat koskoca bir dükkanı evime sığdıramıyorum” diye ekledi.
‘BİZİ YAVAŞ YAVAŞ ÖLDÜRÜYORLAR’
Afganistanlı bir psikolog, Afganistan'da kadın olarak yaşamanın en korkunç tarafının kontrol noktalarında Taliban yetkilileri tarafından durdurulmak olduğunu belirten kadın psikolog, “Nefes alamıyor gibi hissediyorum. Cep telefonumuzu vermemizi veya cüzdanlarımızı kontrol etmek istemiyorlar belki ama bizi yavaş yavaş öldürüyorlar, yavaş zehirleme gibi. Bizi korkutuyorlar, aslında bizi mermi ile değil, korkuyla öldüreceklerini hissettiriyorlar” dedi.
‘ESKİSİNDEN DAHA İYİ’
Bazı kadınlar ise Taliban yönetimi altında yaşamanın olumlu yanları olduğunu söylüyor. Afganistan'da dini bir okulda öğretmen olarak çalışan ve tıp okuyan Omaro-Tah, "Bize sağladıkları güven duygusundan çok memnunuz. Kadınlar artık kendilerini daha özgür hissedebiliyor ve eskisinden daha iyi eğitim alabiliyorlar. Erkek ve kadınların ayrılması dinimizin bir gereği" dedi.
Diğer yandan Omaro-Tah, Taliban'ın ülkeyi ele geçirmesiyle "insanların ekonomik durumunun kötüleşmesi, işsizlik, fabrikaların kapanması ve insanların işsiz kaldıkları için başka ülkelere göç etmesi" gibi olumsuz etkileri de kabul ederek "Bu sorunlar insanların moralini etkiliyor, ancak hepsinin çözüleceğinden umutluyum" dedi.
