45 önce yürürlüğe giren EYT yasasında ilk maaş ödemelerinin Nisan ayında ödeneceği duyurulsa da başvuruların yaklaşık dörtte biri onaylandı. 1 milyon 600 bin başvurudan 400 bini onaylanırken maaşını alanların sayısı ise 200-250 bin civarında kaldı. Sosyal Güvenlik Uzmanı Erdursun sürecin eylül ayına kadar uzayacağını belirtti. EYT Federasyonu ise "23 yıl bekledik halen beklemedeyiz. Bu sefer de SGK'ya takıldık" diyerek sorunun çözülmesi için SGK'ya personel desteği gerektiğini dile getirdi.
İktidarın seçime kısa bir süre kala milyonlarca insanın sorunu olan Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) yasasını yürürlüğe koymuştu. 45 gün önce yürürlüğe giren yasa için EYT'lilerin ilk maaşlarının Nisan ayında alacağı açıklanmıştı. Prim gününü doldurmasına rağmen yaş haddi nedeniyle emekli olamayan vatandaşlar çıkarılan yasayla emekliliğe hak kazansa da bu kez de Sosyal Güvenlik Kurumu'na (SGK) takıldı. Maaşı yatanların oranı yüzde 15'te kaldı.
23 yıllık mağduriyetin giderilmesi için yapılan yasal düzenleme 3 Mart 2023 itibariyle Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Bu tarihten itibaren müracaatlar da başlamış oldu. Bugüne kadar yaklaşık 1 milyon 600 bin kişi emeklilik için başvuruda bulundu.
DW Türkçe'nin haberine göre, başvuru yapanların sadece 400 bin civarının emeklilik işlemleri onaylanırken; ilk emekli aylığı, bayram ikramiyesi ya da fark aylıklarını alanların sayısı yaklaşık 200-250 bin civarında kaldı.
EKİM AYINI BULACAK
Özgür Erdursun, "Biz Mart ayında ilk müracaatlar başladığında dedik ki bu işler Eylül-Ekim ayını bulur. Ancak Çalışma Bakanı Sayın Vedat Bilgin hemen arkasından açıklamalar yapıp Nisan ayında herkes aylıklarını alacak gibi açıklamalarda bulundular. Aslında bu mümkün değil. Matematiksel olarak da mümkün değil. Çünkü Sosyal Güvenlik Kurumu'nun bir kapasitesi var" diyor.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, 31 Mart'ta bir televizyon kanalında yaptığı açıklama, "Mart ayında EYT için başvuran herkes Nisan ayında maaşlarını alacak. Hangi gün bağlanırsa o ay içerisinde alacak. Mayıs ayında bütün müracaat edenlerin maaşları ödenmiş olacak" demişti. Bilgin, SGK personelinin fazla mesaisi ile çalışmayı hızlandırdıklarını da söylemişti.
'KÜÇÜK ŞEHİRLERDE DAHA HIZLI SONUÇ ALINIYOR'
Bu sözlerin vatandaşta bir beklenti yarattığına işaret eden Erdursun, "Gün içinde sekiz kere, on kere acaba aylığını yatmış mıdır diye merak edip sisteme girenler var. Ama bu süreç biraz uzun sürecek. Bence Eylül ayına kadar uzayacak" diye konuşuyor.
Mart ayında müracaatta bulunan kişilerin yaşadığı şehrin çok önemli olduğuna değinen Erdursun, özellikle İstanbul, Ankara, Bursa, Kocaeli, Antalya gibi büyük şehirlerde yoğun başvuru nedeniyle sürecin uzayacağına, küçük şehirlerde ise daha hızlı bir sonuç alınabileceğine işaret ediyor.
Emekli aylıkları geç yatanların hesaplarına geçen süreye göre toplu para yatacağını, hiç kimsenin hak kaybı yaşamayacağını hatırlatan Erdursun, hükümet yetkililerinin sürecin uzamasıyla ilgili vatandaşı rahatlatacak açıklamalar yapması gerektiği görüşünde.
'KURUM ÖNCEDEN ÖNLEM ALMALIYDI'
Emeklilikte yaşa takılanların sorunları için 2014'ten bu yana faaliyet gösteren EYT Federasyonu da Sosyal Güvenlik Kurumu'nun hem personel hem de sistem olarak yetersiz kaldığına işaret ediyor.
EYT Federasyonu Genel Başkanı Arzu Lastikçi'ye göre SGK önlem almadığı için sistemde arızalar da görülüyor: "Yasanın bir yıldır çıkacağı söyleniyordu. Ancak e-devletten başvuru yapıp işlemleri onaylanmayan arkadaşlarımız bu sefer kuruma sorgulamaya gidiyorlar ve neden onaylanmadığını sorduklarında da aşırı bir yığılma olduğunu görüyorlar. Bu anlamda kurumun daha öncesinde önlem alması gerekiyordu."
'BU SEFER SGK'YA TAKILDIK'
Maaşları yatmayan EYT'lilerin bayramda da mağdur olduğunu ifade eden Lastikçi'ye göre bayram öncesinde çözüm odaklı bir yaklaşımla EYT'ye başvuru yapan herkesin hesabına en düşük emekli maaşı kadar bir meblağ yatırılabilir, işlemler tamamlandığında ise bu rakam mahsup edilerek geri kalan ödemeler yapılabilirdi.
"23 yıl bekledik yine halen beklemedeyiz. Bu sefer de SGK'ya takıldık" diyen Lastikçi, ekliyor: "Evet, bir hak kaybı olmayacağı söyleniyor ama ekonomik şartları müsait olmayan, hiçbir geliri olmayan bir insanın bir günü geçirmesi dahi eziyet ve zulüm haline geliyor. Yine bir mağduriyet yaratılıyor."
"300-400 bin kişinin başvurusu bu zamana kadar çözümlendi ise geri kalan başvuru işlemlerinin de birkaç ay daha uzayacağını öngörüyoruz" diyen Lastikçi, sorunun çözülmesi için SGK'ya personel desteği olması gerektiğini dile getiriyor.
MAAŞLAR AYIN 18-26'SI ARASINDA ALINIYOR
Emekli aylıkları, emekli tahsis numarasının son rakamına göre ayın 18 ile 26'sı arasında alınıyor. Maaş almaya hak kazananlar, ilk aylığını ayın kaçında alması gerekiyorsa o tarihe kadar bir fark aylığı alıyor.
Mart ayında emekliliğe başvuranlar iki bayram ikramiyesi alabilecekken nisan-haziran arasında başvuranların tek ikramiye hakkı var.
Özgür Erdursun, doğru şekilde başvurmanın önemine dikkat çekiyor: "Kendi şirketinde sigortalı ise ortağı olduğu şirkette sigortalılığı varsa Bağ-Kur günleri SSK günleriyle çakışmış, emekli olacağını zannedip emekli olmayanlar var. Prim gün sayısını tamamlamış ama başkasının günleri o kişiye dahil olmuş olanlar var. Ya da bir ay içerisinde üç tane farklı işletmede çalıştığı için prim günlerini 90 gün diye hesaplayıp tamamladığını zannedenler var. Oysa sistem bir ayda 30 günü esas alır."
Bağ-Kur ya da Genel Sağlık Sigortası borcu olanların da EYT'den faydalanmak için borçlarını ödemesi gerektiğini ifade eden Erdursun yurtdışında yaşayan Türklerin de başka bir ülkede çalışıyorsa, sosyal yardım ya da işsizlik maaş alıyorsa, kendi adlarına işletmeleri-şirketleri varsa Türkiye'den emekli aylığı alamayacağını vurguluyor.
