Merkez Bankası 200 puan indirime giderek faizi yüzde 16’ya çekti. Ekonomi biliminin gerçeklerine ve uzmanların ‘büyük hata olur’ uyarılarına rağmen alınan kararla doların kapakları açıldı. Kur tarihi zirveyi gördü. Faizin dövizde yaratacağı etki bilinmesine karşın inadına atılan yanlış adımlarla TL altı ay içinde yüzde 30 eridi. Son hamleyle vatandaş bir günde yüzde 2.5 daha fakirleşti.
EKONOMİ SERVİSİ
Dövizde yine MB depremi... Üç başkan yardımcısının görevden alınmasının ardından kurda yaşanan dalgalanmanın etkisi sürerken Merkez Bankası faizde beklentilerin üstünde indirime gitti. Uyarılara rağmen alınan kararla son altı ayda TL’deki değer kaybı yüzde 30’u aştı. Son atılan ‘bu işin sonu belli’ adımı ‘Madem iş bu noktaya getirilecekti rezervler neden eritildi?’ dedirtti. Ekonomistler de “Ekonomik bir suç işlendi” tepkisini gösterdi.
‘RASYONALİTE YOK NAZİRE YAPAR GİBİ KARAR ALINIYOR’
Dr. Murat Kubilay: Kararın rasyonalitesini çözmek zor...
Yalçın Karatepe: Bilerek inatlaşıyorlar...
Kerim Rota: Müteahhitlere dövize endeksli garanti ödemelerinin artması ve asgari ücretin neredeyse dünyanın en düşüğü haline gelmesinden kim fayda sağlar?
Durmuş Yılmaz: Kredi maliyeti yükselecek, büyüyemeyeceğiz...
Olan yine millete oldu
KILIÇDAROĞLU: Şahıs ve şürekası ülkeyi açlığa doğru götürüyor. Bu yapılanlar ya millete ihanet ya da bir sağlık sorunu. Başka izahı yok.
AKŞENER: Rasyonellikten uzak kararla olan yine hane halkına, esnafa oldu. Bu aziz millet bunu hak etmiyor. Çok yazık...
DAVUTOĞLU: MB enflasyonla mücadele edeceğine siyasetin güdümünde savruluyor. Milleti 1 ayda yüzde 15 fakirleştirdiğiniz yetmedi mi?
BABACAN: Talimatla 200 puan indi. Tekrar ediyorum, talimatla... MB’nin tek kolu kırık. Artık faizi indirse de bindirse de boş.
Merkez söz dinledi dolar 10 liraya yaklaştı
Merkez Bankası politika faizinde yeni bir sürpriz yaptı. Fakat bu sürpriz beklentilerin tersinde değil, üstünde oldu.
Ekonomistler 50-100 puan arasın faiz indirimi öngörürken Merkez 200 baz puanlık indirimle kuru yeniden patlattı. Karar öncesinde gevşemeye çalışan kur, sonrasında 9.49 ile yeni rekorunu kırdı. Euro ise tarihinde ilk kez 11 lirayı aştı. Ekonomistler, Merkez’in bağımsızlığının kalmadığını belirtirken Bloomberg ‘Central bank of Erdoğan’ başlığını attı.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), merakla beklenen faiz kararını verdi. En son toplantıda yapılan 100 baz puanlık düşüşten sonra ne enflasyon ne de kur yerinde durmuştu.
Zirve üstüne zirve gören dolar/TL’den sonra dün verilen kararla birlikte zirvede yeni rakam kaydedildi. Para Politikası Kurulu (PPK) faizi 200 baz puan indirerek, yüzde 18’den yüzde 16’ya çekti. Kararın ardından döviz kurlarında yeni rekorlar kırılırken, dolar/TL 9.49 ile euro 11.05 ile tarihi zirvelerini gördü. Gram altının fiyatı ise 541 lirayla tarihi zirvesini aştı.
Kararın ardından Borsa İstanbul da yüzde 1’e yakın değer kaybetti. Merkez Bankası karara ilişkin olarak ise PPK metninde şu ifadelere yer verdi:
“Enflasyonda son dönemde gözlenen yükselişte; gıda ve başta enerji olmak üzere ithalat fiyatlarındaki artışlar ile tedarik süreçlerindeki aksaklıklar gibi arz yönlü unsurlar, yönetilen/yönlendirilen fiyatlardaki artışlar ve açılmaya bağlı talep gelişmeleri etkili olmaktadır. Bu etkilerin arızi unsurlardan kaynaklı olduğu değerlendirilmektedir. Diğer taraftan, güçlü parasal sıkılaştırmanın krediler ve iç talep üzerindeki yavaşlatıcı etkileri devam etmektedir. Parasal duruşun sıkılığı ticari kredilerde öngörülenin ötesinde daraltıcı etki yapmaya başlamıştır. Bunun yanında, bireysel kredilerin ılımlı seyre dönmesi için güçlendirilen makro ihtiyati politika çerçevesinin olumlu etkileri gözlenmeye başlamıştır.”
Öte yandan metinde kurulun para politikasını etkileyebildiği talep unsurları, çekirdek enflasyon gelişmeleri ve arz şoklarının yarattığı etkilerin ayrıştırılmasına yönelik analizleri değerlendirdiği kaydedildi.
Öncü göstergeler yurt içinde iktisadi faaliyetin dış talebin de etkisiyle güçlü seyrettiğine işaret eden Merkez, “Aşılamanın toplumun geneline yayılması salgından olumsuz etkilenen hizmetler, turizm ve bağlantılı sektörlerin canlanmasına ve iktisadi faaliyetin daha dengeli bir bileşimle sürdürülmesine olanak tanımaktadır. Dayanıklı tüketim malları talebi yavaşlarken, dayanıksız tüketim mallarında bir toparlanma gözlenmektedir. TCMB, fiyat istikrarı temel amacı doğrultusunda enflasyonda kalıcı düşüşe işaret eden güçlü göstergeler oluşana ve orta vadeli yüzde 5 hedefine ulaşıncaya kadar elindeki tüm araçları kararlılıkla kullanmaya devam edecektir” açıklamasını yaptı.
TEK CENT HARCAMADAN PİYASA RAHATLAMIŞTI
Eski Merkez Bankası Başkanı Naci Ağbal döneminde kur tarafına tek cent harcanmadan TL’de güçlü bir değer artışı olmuştu. O dönemde dolar 4 aylık süreçte 8.50 seviyesinden 6.90’a kadar gerilemişti. Naci Ağbal’ın o dönemde bu başarısı toplum tarafından da takdir edilmiş fakat, Cumhurbaşkanı tarafından görevden alınmıştı. Bu değişim sonrasında kur krizi yeniden başladı. Merkez Bankası eski başkanı Naci Ağbal 18 Mart 2021’de politika faizini 200 baz puan artırarak belki piyasa beklentisinin de üzerinde bir artış yaptı ve piyasanın önüne geçerek geleceği yönlendirmeye çalışmıştı.
‘BU OPERASYONU KİM ADINA ÇEKTİNİZ?’
Gelecek Partili Serkan Özcan faiz kararını şöyle yorumladı:
“Enflasyon TÜİK rakamlarına göre bile TÜFE’de yüzde 19 ÜFE’de yüzde 44 olmuşken faizi yüzde 16’ya düşürüyorsanız, açıklama metninde sanki iktisat biliyormuş gibi ya da bilime ve akla saygı duyuyormuş gibi davranmanıza gerek yok. Biraz sahici olun. ‘Bu operasyonu kimin adına çektiniz?’ Ülkeye bu kötülüğü yapan bürokratlara, yapmayın, gün gelir bunun hesabını hukuk önünde verirsiniz demek, tehdit değildir. Bu ülke hiç kimsenin babasının çiftliği değil” ifadelerini kullandı. Kerim Rota ise “Müteahhitlere dövize endeksli garanti ödemelerinin artması ve asgari ücretin neredeyse dünyanın en düşüğü haline gelmesinden kim fayda sağlar?” dedi.
‘ŞAHA KALKAN EKONOMİ DEĞİL DÖVİZ KURU’
CHP’li Faik Öztrak “Enflasyon artıyor. TL benzerleri içinde en çok değer kaybeden para birimi. Yine benzerler içinde en yüksek CDS bizde. Buna rağmen TCMB ardı ardına faiz indiriyor. Ortada güven veren bir program yok. Bu, talimatla faiz indirildiği izlenimini artırıyor. Döviz kurunu şaha kaldırıyor” dedi. Gelecek Partiili Mustafa Mente “MB’nin yakıcı ekonomik krizi derinleştirip iktidardan toptan kurtulmak için işi hızlandırmaya karar verdiğini düşünüyorum. Ülkemizde şirketler için faizin seviyesi önemlidir ama dövizin seviyesi ondan en az iki kat daha önemlidir” diye konuştu. İYİ Partili Durmuş Yılmaz ise “Kredi maliyeti yükselecek, büyüyemeyeceğiz, işsizlik artacak, hayat pahalılaşacak, fakirleşeceğiz, ileride daha yüksek faizimiz daha değersiz paramız olacak. Son birkaç yıldır oynaya geldiğimiz saklambacı oynamaya devam edeceğiz. Orta gelir kapanı” ifadelerini kullandı.
‘EKONOMİK SUÇ İŞLENDİ’
Ekonomistler de karara tepki gösterdi. Ekonomist Uğur Gürses “Ciddi ciddi PPK metni üzerine yorum yapıp, bu kararda rasyonel bir tutamak arayanlar, şaşkınlıktan uyanın... Neydi o söz? “Atın ölümü arpadan olsun” muydu? Yandı gülüm keten helva...Çok yazık” dedi. Ekonomist Baki Demirel ise “TCMB politika faizini 200 baz puan indirdi. Bravo bence kasım ve aralık ayında 700 baz puan indirirlerse tek haneli faize düşerek şahlanacağız” yorumunu yaptı. Ekonomist Cüneyt Akman da “Dedik ama değil mi? İktidarımızın en mantıksızı tercih etmek gibi bir huyu var” ifadelerine yere verdi. Ekonomist Veysel Ulusoy, bunun tam bir saçmalık olduğunu, kararı verenlerin ekonominin ‘e’sinden bile anlamadığına vurgu yaptı. Ulusoy “Ekonomik suç işlendi” diye konuştu. Ekonomist Mahfi Eğilmez ise şu yorumu yaptı: “Bir ülkede insanlar merkez bankasının alacağı karar üzerine iddia oynuyorsa o ülkede para politikası değil politika parası vardır.”
‘KARARI MB BAŞKANI DEĞİL SARAY VERDİ’
CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, kararla ilgili şunları söyledi: “Doğrudan Merkez Bankası’nın bağımsız olmadığı ve sarayın müdahale ettiği kanısındayım. Bunu zaten Erdoğan defalarca ifade etti. Bu da tabii Türkiye’nin felaketi demek. Doğrusunu isterseniz yani bu kadar ithalata bağımlı olan dolar kurunun ya da döviz kurunun bu kadar yükselmesi bütün fiyatların yükseleceği anlamına geliyor. Doları olanlar bundan son derece memnunlar, dolarla ihale verenler bundan son derece memnunlar. Gelir dağılımında ciddi bozulmaya yol açacak, fakirler daha fakir, varlıklılar daha varlıklı olacak. Herhalde sarayın izlediği ekonomi politikası da bu.”
‘MİLLET BUNU HAK ETMİYOR’
Merkez’in kararını değerlendiren İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener “Ciddiyetsiz bir iktidarın, atadığı liyakatsiz bir bürokrat aracılığıyla verdiği, rasyonellikten uzak bir kararın sonucunda olan yine hane halkımıza, esnafımıza ve KOBİ’lerimize oldu. Bu aziz millet bunu hak etmiyor. Çok yazık” dedi.
‘BU KADAR FAKİRLEŞTİRDİĞİNİZ YETMEDİ Mİ?’
Kararı değerlendiren Gelecek Partisi Genel Başkanı Ahmet Davutoğlu “TCMB enflasyon ile mücadele edeceğine siyasetin güdümüne girmiş savruluyor. Milleti 1 ayda yüzde 15 fakirleştirdiğiniz yetmedi mi? Asgari ücreti pula döndürüp işçiyi namerde muhtaç ettiğiniz yetmedi mi? KOİ müteahhitlerine yaptığınız garanti ödemelerini yüzde 50 arttırmanız yetmedi mi?” açıklamasını yaptı.
'SİZ BUNU ANCA RÜYADA GÖRÜRSÜNÜZ'
DEVA Partisi Başkanı Ali Babacan “Merkez Bankası tek kolu kırılmış, tek kolla mücadele etmeye çalışan yalnız bir kurum.
Ülkedeki bütün hukuksuzluğun, yanlışların, ekonomiyle ilgili bütün hataların telafisini Merkez Bankası’nın sadece ve sadece faiz politikasıyla düzeltmesi mümkün değil. Faizi indirse de bindirse de sabit tutsa da boş. Hiçbiri işe yaramayacak. Merkez Bankası’nın öncelikle bağımsız olması lazım. Dört yıllığına atanan bir Merkez Bankası Başkanı’nı üç dört ayda görevden alıp başkasını koyarsanız, o Merkez Bankası başkanının söylediği lafa hiç kimse itibar etmez. Merkez Bankası Başkanı çıkıyor, konuşuyor: ‘Şunu şöyle, bunu böyle yapacağız’. Ya senin yarın görevde olacağının garantisi yok. Belki yarın gideceksin. Ne söylesen boş. Zannediyorlar ki ‘Talimat verirsek, Merkez Bankası faizi indirirse ülkede faizler inecek’. Siz bu kafayla bunu rüyanızda görürsünüz, yapamazsınız” diye konuştu.
‘KAFAMIZA DOĞRUDAN SIKSAYDINIZ’
İşi tek makul kısmının olduğunu paylaşan ekonomist Murat Kubilay, indirimle ilgili şöyle devam etti: “Kararın rasyonalitesini çözmek zor, şüphesiz Erdoğan’ın etkisi aşikar. Fakat bu seferki ‘faiz sebep enflasyon netice’ inancının da ötesinde, Kılıçdaroğlu’na nazire yapmak şeklinde. Bu karar sonucu piyasa faiz ve kurlarını kestirmek güç; net olan iktidarın yolun sonuna geldiği.” Ekonomist Yalçın Karatepe de “Kafamıza doğrudan sıksaydınız. Faizlerde 200 puan indirim yapıldı. Kur fırladı 9.50. Bilerek ve isteyerek inatlaşıyorlar” yorumunu yaptı.
