Van’ın Gevaş ilçesinde yıllardır yetiştirilen ve 2023 yılında Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından coğrafi işaretle tescillenen Gevaş fasulyesi, bölgedeki kadın girişimciler sayesinde yeniden doğuyor. Lezzetiyle fark yaratan bu yerli ürün, kooperatifleşen kadın üreticilerin emeğiyle hem ekonomik hem kültürel anlamda değer kazanıyor.
Kılçıksız, gevrek, sulu ve etli yapısıyla sofraların gözdesi haline gelen Gevaş fasulyesi, çevre illerden yoğun talep alıyor. Bölgedeki üretici kadınlar, hem kendi geçimlerini sağlıyor hem de bu eşsiz ürünü Türkiye’ye tanıtıyor.
KADIN KOOPERATİFİ İLE ÜRETİME GÜÇ GELDİ
Çocukluğundan beri tarımın içinde olan girişimci Devrim Şeker, köydeki diğer kadınlarla birlikte kurduğu kooperatifle önemli bir adım attı. 18 kadının ortaklığıyla kurulan kooperatifte bal üretiminden kuru meyveye, reçelden sebze yetiştiriciliğine kadar birçok alanda üretim yapılıyor. En önemli kalemlerden biri ise elbette Gevaş fasulyesi.
“Toprağı seviyorum, ekiyorum ve üretiyorum” diyen Devrim Şeker, kadın emeğiyle büyüyen bu kooperatifin hem ürün kalitesini artırdığını hem de kadınlara ekonomik bağımsızlık sağladığını vurguladı.
GÜNEŞLE BAŞLAYIP GÜNEŞLE BİTİYOR
Üreticiler, nisan ayında başladıkları mesaiyi eylül sonuna kadar ara vermeden sürdürüyor. Sabah saat 06.00’da başlayan tarla mesaisi, akşam saat 20.00’ye kadar devam ediyor. “Güneşle başlayıp güneşle bitiriyoruz” diyen üretici kadınlar, yaz tatili yerine emeği tercih ediyor.
Bu sene sıcak havalar nedeniyle verimin bir miktar düştüğünü ifade eden Şeker, 7 dönümlük alanda yaklaşık 6 tonluk bir rekolte beklediklerini söyledi. Sondaj suyuyla sulanan fasulyenin ince kabuklu, etli ve sulu olduğunu belirtti.
TARLADA 30, MARKETTE 70 LİRA
Gevaş fasulyesinin tarlada 30 TL’den satıldığını, ancak market raflarında 70-80 TL arasında fiyatlandırıldığını dile getiren Devrim Şeker, bu durumun üreticinin emeğini karşılamadığını ifade etti. Ancak coğrafi işaret tesciliyle birlikte bu dengesizliğin zamanla ortadan kalkacağına inanıyor.
“Patent bizi bir adım öne taşıdı” diyen Şeker, artık ürünlerinin hak ettiği değeri bulacağına inandıklarını vurguladı. Aynı zamanda tescilin bölgeye ekonomik katkı sağlamasını umut ettiklerini de sözlerine ekledi.
GEVAŞ’IN KADINLARI GELECEĞİ İNŞA EDİYOR
Üretici Sevim Şeker de günlerini güneşin altında çalışarak geçirdiklerini belirtti. Sadece yemek molası verdiklerini, geri kalan zamanda ise aralıksız hasat yaptıklarını söyledi. “Diğerleri yaz tatilindeyken biz tarladayız. Bizim tatilimiz kışın evde dinlenmek oluyor” diyerek kadın emeğinin altını çizdi.
Gevaş’ın Güzelkonak Mahallesi’nde 110 hane bulunuyor ve bunların büyük bölümü fasulye üretimiyle geçimini sağlıyor. 70’e yakın aile, fasulyeyi ticari amaçla yetiştiriyor. Yıllarca İstanbul’da yaşadığını ifade eden Şeker, Türkiye’nin birçok yerinde fasulye tattığını ancak Gevaş fasulyesinin lezzet ve kıvam olarak açık ara önde olduğunu belirtti.
“Bizim fasulyemiz iri, çabuk pişiyor ve tadı çok farklı. Ancak birkaç yıldır susuzlukla mücadele ediyoruz. Yine de umudumuzu kaybetmedik. Emeğimizin karşılığını alacağımıza inanıyoruz” diyerek konuşmasını tamamladı.
COĞRAFİ İŞARET GEVAŞ’A UMUT OLDU
Gevaş fasulyesinin coğrafi işaretle tescillenmesi, sadece bir ürünün değil, aynı zamanda kadın emeğinin, kırsal kalkınmanın ve yerel üretimin de tescili oldu. Kooperatif çatısı altında birleşen kadın üreticiler, topraklarına sahip çıkarak hem ekonomiye katkı sağlıyor hem de kendi ayakları üzerinde durabiliyor.
