Vergilere getirilen yüksek zamlar hazinenin gelirini patlattı. Ağustos bütçesinin ‘gelen’ hanesinde yüzde 100 artış kaydedildi. Ancak millete acı ilaç içirilerek gelir artırılırken devlet harcama kalemlerinde kısıntıya gitmedi. Ekonominin yükünü dar gelirlinin sırtına bindiren tablo karşısında, rasyonalite söylemlerinin her alanda gözetilmesi gerektiği hatırlatıldı.
Seçimlerin ardından vergide yapılan yüksek zamlar enflasyonla boğuşan dar gelirli kesimin bütçesini çıkmaza soktu. KDV’nin yüzde 20’ye çıkarılmasıyla pasaporttan, cep telefonuna kadar her alanda fiyatlar katlandı. MTV tek seferlik iki katına çıkarıldı. Akaryakıttan alınan vergi de son iki yılda yaklaşık yüzde 700 arttı. Vergi zamları ise bütçeye yaradı. Devletin geliri ağustosta yüzde 100, sekiz aylık periyotta yüzde 76 arttı.
‘MİLLETE YÜK BİNDİRİLDİ AMA KAMUDA TASARRUF UNUTULDU’
Ekonominin düze çıkarılacağına dönük söylemlerle yapılan vergi zamlarının ardından ‘devlette de tasarruf’ beklentisi oluştu. Ancak harcama kalemleri gerilemediği gibi artış yaşandı. Devlet giderleri enflasyonun üstüne çıkarak ağustosta yüzde 86 arttı. Uzmanlar kemeri sadece vatandaşa sıktıran anlayış karşısında “Milyonların üstüne vergi yükü bindirilmeden önce kamuda tasarruf tedbirleri, liyakat ve şeffaflık gözetilmeliydi” dedi.
Vergi yağmuruyla bütçe ağustosta da fazla verirken, vatandaşın cebindeki para buharlaştı. Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın açıkladığı merkezi yönetim bütçe gerçekleşmeleri verilere göre vergi gelirlerinde artışla bütçe fazlası vatandaşın sırtına yüklenirken, devlet hiç kemer sıkmadı. Ekonominin ağır yükü vergi zamlarıyla dar gelirliye sırtına bindirilirken, devlet harcamalarında kısıntıya gitmediği gibi harcamalarını artırdı. Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın ağustos ayına ilişkin açıkladığı bütçe uygulama sonuçlarına göre, ağustosta bütçe gelirleri, geçen yılın aynı ayına kıyasla yüzde 100,7 artarak 613 milyar 956 milyon liraya, bütçe giderleri de yüzde 86,1 artışla 562 milyar 686 milyon liraya ulaştı. Ocak-ağustos döneminde ise bütçe gelirleri geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 69,6 yükselerek 2 trilyon 998 milyar 719 milyon liraya çıktı. Bütçe giderleri de aynı dönemde yüzde 94,9 artarak 3 trilyon 382 milyar 103 milyon lirayı buldu. Böylece merkezi yönetim bütçesi ağustosta 51 milyar 270 milyon lira fazla, ocak-ağustos döneminde ise 383 milyar 384 milyon lira açık verdi.
Bütçedeki hem gelir hem de gider Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı enflasyonun 58,9 enflasyonun üzerinde gerçekleşirken, vergilerdeki artışla faturayı vatandaş öderken, devlet kemerini hiç sıkmadı. Merkezi yönetim bütçe gelirleri, geçen yılın ağustos ayında 305 milyar 930 milyon lira iken geçen ay yüzde 100,7 artarak 613 milyar 956 milyon liraya yükseldi. Bütçe tahminine göre bütçe gelirlerinin ağustos ayı gerçekleşme oranı 2022’de yüzde 12 iken geçen ay yüzde 12,5 oldu. Vergi gelirleri tahsilatı, geçen ay, Ağustos 2022’ye göre yüzde 99,8 artarak 543 milyar 183 milyon liraya çıktı. Vergi gelirlerinin bütçe tahminine göre gerçekleşme oranı ise 2022’de yüzde 12,4 iken geçen ay yüzde 12,7 olarak hesaplandı. Vergi türleri itibarıyla ağustosta geçen yılın aynı ayına göre gelir vergisi yüzde 101,5, kurumlar vergisi yüzde 59,4, dahilde alınan katma değer vergisi yüzde 287,8, özel tüketim vergisi yüzde 164,5, banka ve sigorta muameleleri vergisi yüzde 147,5, ithalde alınan katma değer vergisi yüzde 67,1, damga vergisi yüzde 119,5, harçlar yüzde 83,2, diğer vergiler tahsilatı yüzde 156,2 arttı.
OCAK-AĞUSTOS DÖNEMİNDE 383 MİLYAR TL AÇIK
Merkezi yönetim bütçe giderleri Ocak-Ağustos 2022 döneminde 1 trilyon 735 milyar 193 milyon lira iken bu yılın aynı döneminde yüzde 94,9 artışla 3 trilyon 382 milyar 103 milyon liraya yükseldi. Böylelikle 2023’te merkezi yönetim bütçe giderleri için öngörülen 5 trilyon 589 milyar 85 milyon lira ödeneğin yüzde 60,5’i kullanılmış oldu. Merkezi yönetim bütçe gelirleri, geçen yılın ocak-ağustos döneminde 1 trilyon 768 milyar 320 milyon lira iken bu yılın aynı döneminde yüzde 69,6 artışla 2 trilyon 998 milyar 719 milyon liraya çıktı. Bütçe tahminine göre, bütçe gelirlerinin ocak-ağustos dönemi gerçekleşme oranı 2022’de yüzde 69,3 iken bu yılın aynı döneminde yüzde 60,8 oldu. 2023 yılı Ocak-Ağustos döneminde merkezi yönetim bütçe giderleri 3 trilyon 382,1 milyar TL, bütçe gelirleri 2 trilyon 998,7 milyar TL ve bütçe açığı 383,4 milyar TL olarak gerçekleşti. Faiz dışı bütçe giderleri 2 trilyon 982 milyar TL ve faiz dışı fazla ise 16,7 milyar TL olarak kaydedildi. Bu dönemde vergi gelirleri 2 trilyon 595 milyar 811 milyon TL, genel bütçe vergi dışı gelirleri ise 336 milyar 509 milyon TL oldu. Giderler tarafında ise faiz harcamaları 400 milyar 100 milyon TL, faiz hariç harcamalar ise 2 trilyon 982 milyar 2 milyon TL olarak gerçekleşti.
FAİZ GİDERLERİNDE SIÇRAMA
Geçen sene ağustos ayında 22,7 milyar TL olan faiz harcamaları, bu sene aynı ayda 87,2 milyar TL’ye yükseldi. Geçen sene ocak-ağustos döneminde 174 milyar TL olan bütçeden faiz harcaması, bu sene aynı dönemde 400,1 milyar TL’ye sıçradı. Geçen sene ağustosta 271,9 milyar TL olan vergi gelirleri, bu sene ağustosta 543,2 milyar TL’ye yükseldi. Geçen sene ocak-ağustos döneminde 1 trilyon 475 milyar TL olan vergi gelirleri, bu sene aynı dönemde 2 trilyon 596 milyar TL oldu.
VERGİ TAHSİLATI YÜZDE 99,8 OLDU
Bütçe tahminine göre bütçe gelirlerinin ağustos ayı gerçekleşme oranı 2022’de yüzde 12 iken geçen ay yüzde 12,5 oldu. Vergi gelirleri tahsilatı, geçen ay, Ağustos 2022’ye göre yüzde 99,8 artarak 543 milyar 183 milyon liraya çıktı. Vergi gelirlerinin bütçe tahminine göre gerçekleşme oranı ise 2022’de yüzde 12,4 iken geçen ay yüzde 12,7 olarak hesaplandı. Genel bütçe vergi dışı diğer gelirleri yüzde 115,4 artışla 63 milyar 461 milyon liraya çıktı. Özel bütçeli idarelerin öz gelirleri 5 milyar 705 milyon lira, düzenleyici ve denetleyici kurumların gelirleri 1 milyar 607 milyon lira olarak kaydedildi. Ocak-ağustos döneminde ise vergi gelirleri tahsilatı, söz konusu dönemde geçen yılın ocak-ağustos dönemine göre yüzde 76 artarak 2 trilyon 595 milyar 811 milyon liraya ulaştı. Vergi gelirlerinin bütçe tahminine göre gerçekleşme oranı ise yüzde 60,8 olarak kayıtlara geçti.
YÜK VATANDAŞIN SIRTINA BİNDİ DEVLETİN GELİRLERİ YÜZDE 100 ARTTI
Seçimlerin ardından vergide yapılan yüksek zamlar dar gelirliyi vurdu. KDV’de yapılan zam, nihai ürün fiyatlarının artmasına yol açtığı için enflasyonun daha da yükselmesine sebep oldu. Enflasyon seçimden sonraki 3 ayda sırasıyla haziranda aylık yüzde 3,92, temmuzda 9,49 ağustosta 9.09 olarak gerçekleşirken yıllık enflasyon ağustosta yüzde 58,94’e yükseldi. Mal ve hizmetlerden alınan KDV genel oranı yüzde 18’den yüzde 20’ye çıkarıldı, bazı mal ve hizmetler için uygulanan yüzde 8’lik KDV ise yüzde 10’a yükseltildi. Çocuk bezi hariç sabun, şampuan, deterjan, dezenfektanlar, ıslak mendil, tuvalet kâğıdı, kâğıt havlu, kâğıt mendil ve peçete gibi temizlik ürünlerinde ise KDV oranı yüzde 8’den yüzde 20’ye çıkarıldı. Etiketlerde sadece oranlar değişmedi ürünlerin fiyatları da değişti. KDV’si artan ürünlerden biri de ilaç oldu. İlaçta KDV oranı yüzde 10’a çıkarıldı. KDV’nin yanı sıra MTV tek seferlik iki katına çıkarıldı. Akaryakıttan alınan vergi de son iki yılda yaklaşık yüzde 700 arttı. Vergi zamları ise bütçeye yaradı. Devletin geliri ağustosta yüzde 100, sekiz aylık periyotta yüzde 76 arttı.
