Yanlış ekonomi politikalarından kaynaklı iç finansman maliyetindeki yükseliş sürüyor. Yılın ilk çeyreğinde her 4 liranın 3 lirası iç borç faiz ödemesine gitti. Tablo bu ay daha da kötüleşiyor. Hazine toplam 265,6 milyar liralık iç borç servisi gerçekleştirecek. Rakamın ana para tutarı sadece 25 milyar lira. Geri kalanı borçlanma maliyeti. Yani Haziran ayında her 10 liranın 9 lirasını faize ödeyeceğiz.
Ekonomi yönetimi borcu borçla çevirmekte giderek zorlanıyor. Yeni borç bulmak için her seferinde daha yüksek faize boyun eğmek zorunda kalan hükümet, görünen o ki bu ay da bir hayli zorlanacak. Haziran ayında ödenmesi gereken toplam iç borç servisi 265 milyar 637 milyon lira. Ödemenin 251 milyar 209 milyon lirası piyasaya, 14 milyar 427 milyon lirası kamu kuruluşlarına yapılacak. Borcu ödemek için yeni iç borçlanmalara da start verildi. Dün itibariyle yapılan ve valör tarihi bugün olan 3 yeni borçlanmanın vadeleri 273 gün, bin 554 gün ve 2 bin 464 gün olarak ilan edildi. Bu ihalelerden itfa tarihi 11 Mart 2025 olan 9 aylık Hazine Bonosu ihracı ilk ihraç olarak görünüyor. Diğer iki ihale ise yeniden ihraç ediliyor. Ay genelinde toplam 8 ihaleye çıkacak olan Hazine’nin diğer 5 borçlanması 16 ve 17 Haziran’da gerçekleştirilecek. Bu ihalelerde 265,6 milyar liralık borcunu ödemek için planlanan yeni borçlanma tutarı 278,9 milyar lira.
GELEN TEKLİFLERDE FAİZ YÜKSELECEK
Hükümetin işinin zor olduğunu ve bu yeni borçlanmaları da yüksek faizden yapmak zorunda kalacağını şimdiden öngörmek mümkün. Yapılacak borç ödemesinin tutarı kadar faize ödenecek meblağ da dikkat çekiyor. Çünkü toplam borcun sadece 25 milyar lirası ana para ödemesi. Geri kalan tüm borçlar faiz için ödenecek. Bu da her 10 liranın 9 lirasının faiz için ödeneceği anlamına geliyor. Bu oranın giderek artması ise uzmanlar tarafından büyük sıkıntı olarak nitelendiriliyor. Yüksek faiz ortamında yeni ihalelere gelecek tekliflerin faizlerinin yüksek olacağını belirten uzmanlar, burada Hazine’nin tavrının yakından izleneceğini aktarıyor. Gelen yüksek faizli teklifler karşılanırsa uzmanlara göre bu durum kasada para olmadığının bir göstergesi olarak algılanabilir. Ama Hazine gelen yüksek faizli teklifleri karşılamaz ve ödemesi gereken iç borçtan daha az borçlanırsa bu kez kasada para olduğu sonucu çıkacak. Ayın ilk ihalelerinde gelen yüksek faizli tekliflerin karşılanmaması durumunda akıllara Merkez’in faiz kararının bekleneceği seçeneği de geliyor. Nitekim uzmanlar, bunun da güçlü bir beklenti oluşturduğunu ve Merkez’in faiz indirim sürecine başlaması durumunda Temmuz ve Ağustos aylarında yapılacak yeni borçlanmaların maliyetinin düşeceğini dile getiriyor. Temmuz ayında toplam 316 milyar liralık iç borç servisine karşılık toplam 349,4 milyar liralık iç borçlanma yapılması programlandı .Temmuz’da ödenecek tutarın 80,3 milyar lirası faiz ödemesi olacak. Ağustos ayında ise toplam 337,7 milyar liralık iç borç servisine karşılık toplam 396 milyar liralık iç borçlanma yapılması programlandı. Ağustos’ta yapılacak ödemelerinde 151,4 milyar lirası faize gidecek.
BOZULMA 2017’DE BAŞLADI
İç borçta faiz ödemeleri ilk kez 2017’de yüzde 40’ı aştı. 2019’da faiz ödemeleri ana para ödemelerinin yüzde 45.8’ini gördükten sonra izleyen iki yıl iyileşme oldu. 2020 ve 2021’de sırasıyla faiz ödemeleri toplam servisin yüzde 31’i ve yüzde 28,4’ü düzeyine geriledi. Sonrasında tempolu ve yüksek oranlı artışlar geldi. 2021’den 2022’ye faiz ödemeleri toplam servisin yüzde 28,4’ünden yüzde 42,6’sına fırladı. 2023’te yüzde 48,3’üne ulaştı. 2024 yılı yüzde 57,3 seviyesinde kapandı ve ilk kez iç borç servisinin yarıdan fazlası faiz ödemelerine döndü. 2025 yılı ilk çeyrekte faiz ödemeleri toplam iç borç servisinin yüzde 74,7’isine ulaştı. Yani her 4 liralık ödemenin 3 lirası faize gitti. Bu ay özelinde ise oran yüzde 90’a dayandı.
