SGK eski Başmüfettişi İsa Karakaş, 8 Eylül 1999 tarihi öncesi ve sonrası arasındaki sadece 1 günlük farkın, milyonlarca çalışanı 20 yıla varan bir esarete mahkum ettiğini yazdı. Karakaş'a göre, seçim öncesi alelacele yapılan EYT düzenlemesi, şimdi de 'kademeli emeklilik' bekleyen 4 milyondan fazla kişiyi mağdur etti ve bu 'adaletsizlik bombası' siyasetin de gündemini sarsacak.
MİLYONLARI YIKAN SORU: "BENİM SUÇUM NE?"
Türkiye'nin kanayan yarası Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) sorunu, 2023'te yapılan bir düzenleme ile çözülmüş gibi görünse de, ardında çok daha büyük bir adaletsizlik ve milyonlarca yeni mağdur bıraktı. SGK'nın duayen isimlerinden, eski Başmüfettiş İsa Karakaş, Türkiye Gazetesi'ndeki köşesinde bu yeni krizin altını çizdi ve "kademe" bekleyenlerin isyanını kalemine taşıdı.
- Ortadaki tablo acı ve net: Sigorta başlangıcı 8 Eylül 1999 olan bir çalışan, yaş şartı olmadan emekli olup maaşını alırken, ondan sadece 1 gün sonra, yani 9 Eylül 1999'da işe başlayan bir başka çalışan, aynı prim gün sayısına sahip olsa bile emekli olmak için tam 17 yıl daha beklemek zorunda kalıyor.
TARİHİ DİNAMİT: SİSTEM NASIL BU HALE GELDİ?
İsa Karakaş, sorunun kökeninin 1960'lı ve 1990'lı yıllarda, sırf seçim kazanmak uğruna sistemi dinamitleyen popülist politikalara dayandığını belirtiyor. Özellikle Süleyman Demirel döneminde emeklilikte yaş şartının kaldırılmasıyla başlayan süreç, sosyal güvenlik sisteminin dengesini altüst etti. Karakaş'a göre, toplanan primlerin verimsiz alanlara yatırılmasıyla sistemin temeline adeta dinamit lokumları yerleştirildi.
PLANSIZ EYT ÇÖZÜMÜ, YENİ BİR KRİZ DOĞURDU
Karakaş, 2023'te yapılan EYT düzenlemesinin, bilimsel analizler ve nüfus projeksiyonları yapılmadan, tamamen siyasi baskılarla hayata geçirildiğini vurguluyor. Bu plansızlık, EYT'liler arasında bile adaletsizlik yarattı. Kimi 38 yaşında emekli olurken, kimi 10-15 yıl beklemek zorunda kaldı. Ancak asıl bomba, EYT'yi kıl payı kaçıran "kademe" mağdurları için kuruldu.
"KOHORT ADALETSİZLİĞİ": AYNI KUŞAK, FARKLI KADER
Uzman isme göre en büyük hata, "kohort" yani kuşak bazlı adil bir geçiş sisteminin kurgulanmaması oldu. Aynı jenerasyona ait, aralarında sadece saatler veya günler olan insanlar arasında 20 yıla varan bir uçurum yaratıldı. Bu durum, "kademe" bekleyen milyonlarca kişide derin bir adaletsizlik hissiyatı, psikolojik yıpranma ve gelecek kaygısı yaratıyor. Karakaş, "Daha fazla prim ödemiş olmalarına rağmen, ileri yaşlarda iş bulma zorluğu ve yoksulluk riskiyle karşı karşıyalar" diyerek durumun vahametini ortaya koyuyor.
4 MİLYONLUK ORDU SANDIĞI BEKLİYOR
Bu adaletsizliğin yarattığı mağdur kitlesinin sayısı 4 milyonu aşıyor. Artık organize bir güç haline gelen bu kitle, muhalefet ve medyanın da birincil gündem maddesi. İsa Karakaş, bu devasa kitlenin, önümüzdeki seçimler de dahil olmak üzere birçok karar alma sürecinde "belirleyici" olacağının altını çizerek siyaseti uyarıyor. Kısacası, bir adaletsizliği düzeltmek için atılan plansız bir adım, çok daha büyük bir sosyal ve siyasi krizin fitilini ateşlemiş durumda.
