Deprem felaketinin ardından 130 bin binanın, arsa payı hariç olmak üzere yol, kanalizasyon gibi alt yapı masrafları dahil yeniden yapım maliyeti 843 milyar 570 milyon lirayı buluyor. Yeniden yapım için bugünkü kurlarla 44 milyar 823 milyon dolar civarında bir harcama yapılacak. Bu rakam, 2023 yılı yatırımları için ayrılan 457 milyar liralık ödeneğin yaklaşık iki katına tekabül ediyor.
Kahramanmaraş merkezli deprem felaketinin üzerinden iki hafta geçerken, hasar tespit çalışmalarında da sona yaklaşıldı. Şu ana kadar depremde yıkılanlar dahil, ağır hasırlı olup yıkılması gereken toplam konut sayısı 384 bini buldu. Çalışmalar tamamlandığında bu sayının 535 binin üzerine çıkması bekleniyor.
Birinci sınıf inşaat maliyetlerine göre yol, su, elektrik, kanalizasyon gibi alt yapı yatırımları dahil 535 bin ev yapımı için arsa payı ve kamulaştırma maliyeti hariç 843 milyar liranın üzerinde harcama yapılması gerekiyor. Bu rakam 2023 yılı bütçe açığının yüzde 30, bütçede kamu kurumlarının tamamının yatırımı için ayrılan 454 milyar liranın ise iki katına yakın bir seviyede. Ayrıca 4 trilyon 470 milyar liralık bütçe harcama kaleminin ise yüzde 18.8’ine karşılık geliyor.
ALT YAPI MALİYETİ İNŞAAT MALİYETİNİN YARISI
Ekonomi gazetesinin hesaplamalarına göre; resmi fiyatlarla 2023 yılı bina inşat maliyet endeksleri m2 başına 6-8 bin lira arasında değişiyor. Bu rakam kaba inşaat maliyeti, yani bina içindeki, banyo, tuvalet, yer döşemesi, armatürler hariç unsurlardan oluşuyor.
İnşaat sektörü kaynakları, konutların içinde; parke, lavabo, mutfak dolapları vs gibi alanlara yapılan harcamalarla birlikte günümüz fiyatlarıyla ortalama m2 maliyeti 10 bin lira civarına ulaşıyor.
Yol, kanalizasyon, su, elektrik gibi ana alt yapı yanı sıra, cami, okul, sağlık kuruluşu, sosyal tesisler gibi genele yönelik yapılan yatırımların da eklenmesiyle toplam m2 maliyeti 15 bin lirayı buluyor. Bu maliyet unsurlarına, arsa payı veya kamulaştırma bedelleri dahil değil.
105 METREKARE EVİN MALİYETİ 1 MİLYON 575 BİN LİRA
Eğer Bakanlığın yeni konut yapımına ilişkin 105 m2’lik projeksiyonu değişmezse, 105 m2’lik bir evin maliyeti alt yapı hariç 1 milyon 50 bin lirayı buluyor. Alt yapı eklendiğinde ise maliyet 1 milyon 575 bin liraya çıkıyor.
Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın son açıkladığı verilere göre deprem kaynaklı yıkılmış veya ağır hasarlı olup yıkılması gereken binaların toplamı 105 bin oldu. Deprem kaynaklı doğrudan yıkılmış bina sayısına ilişkin veri de ilk kez açıklandı. Buna göre depremin vurduğu illerde 20 bin 662 bina deprem kaynaklı olarak yıkıldı.
YIKILACAK KONUT SAYISI 500 BİNİ AŞACAK
Hasar tespit çalışmalarında 105 bin binada 384 bin 545 konutun(bağımsız bölüm) yıkılması gerektiği belirlendi. Çalışmalar tamamlandığında yıkılan veya yıkılması gereken ağır hasarlı bina sayısının 130 bine, bağımsız bölüm sayısının ise 535 bin 600’e yükselmesi bekleniyor.
535 bin 600 konutun yeniden yapımı için 56 milyon 238 bin m2’lik bina inşaatı yapılması gerekiyor. Alt yapı harcamaları hariç bu binaların inşa maliyeti 562 milyar 380 milyon lirayı buluyor. Sosyal donatılar ve alt yapı dahil edildiğinde ise inşa maliyeti 843 milyar 570 milyon liraya kadar çıkıyor. 18.82 liralık dolar kuruna göre bunların alt yapı hariç bugünkü maliyeti 29 milyar 882 milyon dolar, alt yapı dahil maliyeti ise 44 milyar 823 milyon dolar olarak hesaplanıyor.
TOPLAM YATIRIM BÜTÇESİNİN İKİ KATI
Gerek Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, gerekse Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, yeni konutların 1 yıl içinde tamamlanacağını duyurmuşlardı. Yılın henüz başında olduğumuz için deprem inşaat harcamalarının tamamına yakınının bu yıl içinde yapılacağını varsayarak yapılan karşılaştırmaya göre ise bütçede ek kaynak ihtiyacının çok büyük olduğunu ortaya koyuyor.
Deprem sebebiyle yıkılan veya yıkılması gereken binaların yeniden yapımı için hesaplanan maliyet 843 milyar lirayı aşacak gibi görünüyor. Bu rakam 4 trilyon 470 milyar liralık 2023 yılı bütçesi gider kaleminin yüzde 18.8’ine karşılık geliyor. Ayrıca bütçeden bu yıl yatırımlar için ayrılan 457 milyar liralık ödeneğin iki katına yaklaşan harcama tutarı, 660 milyar lira seviyesinde öngörülen bütçe açığının ise yüzde 30 üzerinde bir rakama karşılık geliyor.
