ZEYNEP ORHAN
Kamuoyunda kıdem tazminatının sadece işveren tarafından işten çıkarılanlara ödendiği yönünde yaygın bir kanı bulunsa da, yasalardaki bir hak milyonlarca çalışana kendi isteğiyle ayrılarak tazminat alma imkanı tanıyor. Dünya Gazetesi yazarı, Sosyal Güvenlik Uzmanı Özgür Erdursun, bu hakkın şartlarını ve izlenmesi gereken yolu köşesinde detaylandırdı.
Çalışma hayatının en temel gündem maddelerinden olan kıdem tazminatı konusunda milyonlarca çalışanın bilmediği önemli bir hak bulunuyor. Genel kanının aksine, belirli prim ve sigortalılık süresi şartlarını yerine getiren çalışanlar, işten kendi istekleriyle ayrılsalar dahi kıdem tazminatına hak kazanabiliyor.
Sosyal Güvenlik Uzmanı Özgür Erdursun, Dünya Gazetesi'ndeki köşe yazısında bu kritik konuya dikkat çekerek, çalışanların "emeklilik için yaş dışındaki şartları tamamlama" yoluyla bu haktan nasıl faydalanabileceğini anlattı.
ANAHTAR BELGE: SGK'DAN ALINACAK "KIDEM TAZMİNATINA ESAS YAZI"
Bu hakkı kullanmanın ilk ve en önemli adımı, Sosyal Güvenlik Kurumu'na (SGK) başvurarak şartların sağlandığını gösteren "Kıdem Tazminatına Esas Yazı" belgesini almaktır. Bu belgeyi alan bir çalışan, istifasını noter aracılığıyla işverenine tebliğ ederek kıdem tazminatını talep edebilir.
SİGORTA GİRİŞ TARİHİNİZE GÖRE ŞARTLAR DEĞİŞİYOR
Erdursun'un yazısında belirttiği üzere, tazminat hakkı için gereken şartlar, çalışanın ilk sigortalı olduğu tarihe göre üç ana kategoriye ayrılıyor:
8 Eylül 1999 Öncesi Sigortalı Olanlar: Bu tarihten önce işe başlayanlar için en esnek koşul geçerli. En az 3600 prim gününü doldurmuş olmaları, yaş şartı aranmaksızın tazminat hakkı için yeterli.
9 Eylül 1999 – 30 Nisan 2008 Arası Sigortalı Olanlar: Bu dönemde sigortalı olanlar için iki seçenek bulunuyor:
- 25 yıllık sigortalılık süresi ve 4500 prim gününü tamamlamak.
- Ya da 25 yıl şartını beklemeden 7000 prim gününü doldurmak.
1 Mayıs 2008 Sonrası Sigortalı Olanlar: Bu tarihten sonra sigortalı olanlar için kademeli bir artışla belirlenen prim gün sayısını tamamlama şartı var. 2016 ve sonrası için bu şart 5400 prim gününe sabitlenmiştir.
TAZMİNAT TAVANINA DİKKAT!
Kıdem tazminatı, çalışanın aldığı son brüt ücret üzerinden, çalıştığı her tam yıl için bir maaş tutarında hesaplanıyor. Ancak burada önemli bir üst sınır bulunuyor. Özgür Erdursun'un yazısında belirttiği gibi, 2025 yılı için belirlenen kıdem tazminatı tavanı 53.919,68 TL'dir. Bu, çalışanın maaşı ne kadar yüksek olursa olsun, her bir hizmet yılı için alabileceği tazminatın bu rakamı aşamayacağı anlamına geliyor.
İŞVEREN ÖDEMEZSE SÜREÇ NASIL İŞLİYOR?
Çalışan, gerekli prosedürü izlemesine rağmen işveren tazminatı ödemezse yasal yollara başvurma hakkına sahiptir. Bu durumda izlenmesi gereken adımlar şunlardır:
Zorunlu Arabuluculuk: Dava açmadan önce arabulucuya başvurmak yasal bir zorunluluktur.
İş Mahkemesinde Dava: Arabuluculuk sürecinde (genellikle 30 gün) anlaşma sağlanamazsa, çalışan İş Mahkemesi'nde dava açarak hakkını yargı yoluyla arayabilir.
Erdursun'un da altını çizdiği gibi, kıdem tazminatı hakkı, çalışanların en önemli sosyal güvencelerinden biridir ve doğru bilgiyle bu haktan faydalanmak mümkündür.
