Merkez Bankası, aralık ayı PPK karar metninde dezenflasyonun tesisi için gerekli parasal sıkılık düzeyine önemli ölçüde yaklaşıldığını belirterek sıkılaştırma hızını yavaşlattığını açıkladı. Ancak veriler tüketimin hâlâ çok yüksek olduğunu ortaya koyarken, sıkılaşmanın süreceğinin sinyalini verdi. Perakende satış hacmi Kasım 2023’te yıllık bazda yüzde 12,8 artarken, uzmanlar yüksek tüketim ve kur, azalan rezervlerin etkisiyle faiz artışının kaçınılmaz olduğunu vurguladı.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası(TCMB) seçim sonra peş peşe faiz artırımı yaparak parasal sıkılaşma adımları attı. Merkez Bankası, haziranda 650, temmuzda 250, ağustosta 750, eylül, ekim ve kasımda 500, aralık ayında ise 250 baz puan olmak üzere toplamda 3 bin 400 baz puan faiz artırdı. TCMB 2023’teki son Para Politikası Kurulu (PPK) toplantısının karar metninde dezenflasyonun tesisi için gerekli parasal sıkılık düzeyine önemli ölçüde yaklaşıldığını değerlendirerek parasal sıkılaştırma hızını yavaşlattığını ve Kurul’un, parasal sıkılaştırma adımlarını en kısa zamanda tamamlamayı öngördüğünü bildirdi.
Bu kapsamda başta kredi musluğunu kısan Merkez, tüketimi kısarak enflasyonu kontrol altına almayı hedefledi. Ancak açıklanan veriler sıkılaşmanın henüz tam sağlanamadığını tüketimin çok yüksek olduğunu ortaya koydu. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2023 yılı Kasım ayı Perakende Satış Endeksleri’ni açıkladı.
Buna göre, sabit fiyatlarla perakende satış hacmi Kasım ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 12,8 arttı. Aynı ayda gıda, içecek ve tütün satışları yüzde 11,7 arttı. TÜİK’göre Perakende satış hacmi aylık yüzde 0,2 yükseldi. Üretim azalıp tüketim artarken, uzmanlar yüksek tüketim ve kur, azalan rezervlerin etkisiyle faiz artışının kaçınılmaz olduğunu vurguladı.
TCMB eski Başekonomisti Prof. Dr. Hakan Kara üretim ve tüketim verilerine ilişkin bir grafik yayınlayarak ‘’Çok iyimsersin hocam diye epey yorum alıyorum. Az üretip çok tüketmeye devam ettiğimiz sürece yeterince iyimser olmam zor. Bu iki çizginin birbirine yaklaştığını görmemiz gerekiyor’’ ifadelerini kullandı.
‘AZ ÜRETİP ÇOK TÜKETTİĞİMİZ SÜRECE İYİMSER OLMAK ZOR’
TCMB eski Başekonomisti Prof. Dr. Hakan Kara üretim ve tüketim verilerine ilişkin bu grafiği yayınlayarak ‘’Çok iyimsersin hocam diye epey yorum alıyorum. Az üretip çok tüketmeye devam ettiğimiz sürece yeterince iyimser olmam zor. Bu iki çizginin birbirine yaklaştığını görmemiz gerekiyor. Öngörümü soranlar olmuş. 2024 yılının ikinci yarısında üretim ve tüketimin birbirine yaklaşmasını bekliyorum. Fakat bu muhtemelen üretim artışı ile değil daha çok tüketim düşüşü ile gerçekleşecek. Bu grafiği neden mi sıkça vurguluyorum? Bu iki çizgi birbirine yaklaşıp ortada buluştuğunda döviz de sakinleşir enflasyon da..’’ dedi. Hakan Kara’nın açıklamalarına katkıda bulunan ekonomist M. Fatih Parlak ‘’Elektrikli teçhizat ve mobilya stabil olsa da özellikle tekstil ve dayanıksız tüketimdeki ( gıda ) belirgin toparlanma tüketime güçlü katkı sunmaya devam edecek gibi ...’’ paylaşımını yaptı.
CİROLAR YÜZDE 66’NIN ÜSTÜNDE ARTTI
TÜİK, Kasım 2023’e ilişkin ciro endekslerini açıkladı. Takvim etkisinden arındırılmış sanayi, inşaat, ticaret ve hizmet sektörleri toplam ciro endeksi, Kasım 2023’te bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 66,1 artış gösterdi. Buna göre, sanayi, inşaat, ticaret ve hizmet sektörleri toplamında ciro endeksi söz konusu ayda yıllık bazda yüzde 66,1 yükseldi. Toplam cironun alt detaylarına bakıldığında kasımda yıllık sanayi sektörü ciro endeksi yüzde 54,6, inşaat ciro endeksi yüzde 98,7, ticaret ciro endeksi yüzde 71,3, hizmet ciro endeksi yüzde 61,2 artış kaydetti. Sanayi, inşaat, ticaret ve hizmet sektörleri toplamında ciro endeksi Kasım 2023’te aylık bazda yüzde 3 arttı. Anılan ayda sanayi sektörü ciro endeksinde yüzde 2,5, inşaat ciro endeksinde yüzde 3,8, ticaret ciro endeksinde yüzde 3,4 ve hizmet ciro endeksinde yüzde 2,3 artış görüldü.
‘MERKEZ FAİZİ DURDURDUM DERSE HATANIN BEDELİ AĞIR OLUR’
Ekonomist Tunç Şatıroğlu, sosyal medya hesabından yaptığı değerlendirmede ocak ayının zam ayı olduğunu vurgulayarak ‘’Bu kadar çok zammın olduğu ortamda Merkez Bankası’nın faiz artırımlarını durdurması yanlış olur. Kimse ondan sonra “Ama Merkez daha ne yapsın?” demesin. Başarı için Murat Çetinkaya, Naci Ağbal gibi ‘söz dinlemeyen’ başkanlar lazım. Bunu anlayalım artık’’ dedi. Şatıroğlu faiz artışlarını durdurmanın hata olacağının altını çizerek ‘’Merkez Bankası 250 puan arttırıp sonra durdum derse bu hatanın telafisinin bedeli ya ağır olur ya da “biz böyle bir bedel ödemeyiz” denir ve enflasyon hedefi hayal olur. Bir yandan yüksek enflasyon bir yanda vergiler halkı ezmeye devam eder’’ ifadelerini kullandı.
‘KOŞULLAR TCMB’Yİ ARTIŞA ZORLAYACAK’
Ekonomist Burcu Aydın Özüdoğru sosyal medya hesabından yaptığı değerlendirmede koşulların Merkez’i faiz artışana zorlayacağını belirterek, ‘’Rezerv, portföy ve kur hareketleri TCMB’yi yine faiz artırmaya zorlayacak. Brüt rezervler 140 milyar doların altına düştü. Yurt dışında yerleşik kişiler geçen hafta 350 milyon dolar hisse senedi + DİBS sattı. Dolar /TL kuru 30’u aştı’’ dedi. Ekonomist Doç. Dr. Orhan Karaca ise şu paylaşımda bulundu: ‘’Sanayi üretimi yerlerde sürünürken, reel perakende satışlar çift haneli artmayı sürdürüyor. Bunun ne kadarı gerçek ne kadarı enflasyonun düşük hesaplanması kaynaklı bilmek zor. Ama bu GSYH istatistiklerinde son çeyrekte de büyüme çıkacağına işaret ediyor.’’
REZERVLERDE GERİLEME 2 HAFTADIR SÜRÜYOR
Merkez Bankası toplam rezervleri üst üste ikinci haftasında da düşüş gösterdi. TCMB verilerine göre, brüt rezervler 5 Ocak itibarıyla 593 milyon dolar azalarak 92 milyar 830 milyon dolardan, 91 milyar 973 milyon dolara geriledi. Altın rezervleri 48 milyar 231 milyon dolardan 47 milyar 638 milyon dolara indi. Böylece toplam rezervler 141 milyar 60 milyon dolardan, 139 milyar 612 milyon dolara gelmiş oldu. Bir önceki hafta 34 milyar 948 milyon dolar olan net uluslararası rezervler, söz konusu haftada 2 milyar 689 milyon dolar azalarak 32 milyar 259 milyon dolara indi.
SANAYİDE ÜRETİM DARALDI
TÜİK’in, Kasım 2023’e ilişkin sanayi üretim verilerine göre, sanayi üretimi azaldı. Buna göre, sanayi üretimi kasımda bir önceki aya göre yüzde 1.4 daraldı. Yıllık olarak bakıldığında ise sanayi üretiminde yüzde 0.2 ile sınırlı artış kaydetti. Sanayinin alt sektörleri incelendiğinde, 2023 Kasım’da madencilik ve taş ocakçılığı sektörü endeksi bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 3.5, imalat sanayi sektörü endeksi yüzde 0.1 ve elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi yüzde 4.5 arttı. Sanayinin alt sektörleri incelendiğinde, 2023 yılı Kasım ayında madencilik ve taş ocakçılığı sektörü endeksi bir önceki aya göre yüzde 4.5, imalat sanayi sektörü endeksi yüzde 1.3 ve elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi yüzde 1 azaldı.
