Uluslararası Enerji Ajansı Başkanı Fatih Birol, kritik minerallerde tek bir ülkenin hakimiyetinin enerji güvenliği açısından risk oluşturduğunu belirterek, “2026 yılında kritik mineraller konusunda ülkeler arasında ciddi gerilimler olabileceğini düşünüyorum.” dedi.
Jeopolitiğin enerji üzerindeki etkisinin belirgin biçimde arttığını ifade eden Birol, 2025’in bu nedenle zor bir yıl olduğunu ve bu etkinin hemen hemen tüm enerji kaynaklarında hissedildiğini söyledi.
Kritik mineraller alanında önümüzdeki yıllara ilişkin risklere işaret eden Birol, “Kritik mineralleri bugün ekonomimizin hemen hemen her bölümünde kullanıyoruz. O bakımdan kritik mineraller bakır, çinko, magnezyum ve diğerlerinde ciddi sorunlarla karşı karşıya kalabiliriz.” diye konuştu.
Enerji güvenliği açısından tek bir ülkeye bağımlılığın ciddi riskler barındırdığını vurgulayan Birol, bu tür hataların geçmişte ağır bedeller doğurduğunu belirtti. Birol, “Kritik minerallerde bir ülkenin yüzde 70-80 payla çok ciddi bir dominasyonu var. Tek bir ülkeye bağlanmak doğru değil. Enerji güvenliğinin bir numaralı altın kuralı, çeşitlendirme.” ifadelerini kullandı. Birol, sözlerini “2026 yılında kritik mineraller konusunda ülkeler arasında ciddi gerilimler olabileceğini düşünüyorum.” diyerek sürdürdü.
Türkiye’nin bazı kritik minerallerde rezervlere sahip olduğunu belirten Birol, bu kaynakların çok boyutlu değerlendirilmesi gerektiğini vurguladı. Birol, “Bunları sadece maden olarak çıkarmak değil, rafinajı konusunda da Türkiye önemli bir rol üstlenebilir. Çünkü bu konuda Türkiye’nin başka sektörlerden gelen önemli tecrübeleri var.” dedi. Dünya ülkelerinin Çin dışındaki ülkelerle çalışma arayışının Türkiye açısından fırsat oluşturduğunu da sözlerine ekledi.
LNG PİYASASINDA ARZ FAZLASI BEKLENTİSİ
IEA’nın 2025 sonu itibarıyla LNG piyasasında arz bolluğu yaşanacağına yönelik öngörüsünü hatırlatan Birol, “Fiyatlarda da tespit ettiğimiz gibi düşüş var ve daha da düşüş gelecek. Çünkü önümüzdeki 5 yıl içerisinde 300 milyar metreküp civarında yeni LNG piyasalara gelecek.” ifadelerini kullandı.
LNG piyasalarının uzun yıllar satıcı piyasası olarak işlediğini belirten Birol, “LNG piyasaları uzun yıllar satıcı piyasasıydı. Alıcı piyasasına dönüşecek. Bu da Türkiye gibi ülkelerin elini güçlendirecek.” dedi. Yeni arzın önemli bölümünün esnek kontratlarla piyasaya sunulacağına dikkat çeken Birol, bu durumun ithalatçı ülkeler açısından avantaj yaratacağını vurguladı.
Türkiye’de enerji alanında atılan adımlara da değinen Birol, “Ülkemizde enerji çeşitliliği konusunda doğru yönde adımlar attık. Doğal gazda yeni partnerler bulduk. Yenilenebilir enerjide önemli merhaleler kaydettik. Nükleer enerji konusunda da Türkiye doğru adımlar atıyor.” değerlendirmesinde bulundu.
ŞEBEKE ALTYAPISI VURGUSU
Küresel enerji dönüşümüne ilişkin değerlendirmelerde de bulunan Birol, geçen yıl dünya genelinde rekor düzeyde yenilenebilir enerji kapasitesinin devreye alındığını, ancak şebeke yetersizlikleri nedeniyle bunun çok üzerinde kapasitenin kullanılamadığını söyledi.
Türkiye’nin güneş ve rüzgar potansiyeline dikkat çeken Birol, “Çünkü potansiyelimiz muazzam. Yenilenebilir enerjinin daha hızlı ve güvenli bir şekilde hayata geçirilebilmesi için şebekeleri güçlendirmemiz, yeni şebekeler kurmamız ve bunun için de gerekli finansmanı acilen sağlamamız gerekiyor.” dedi
COP31 DEĞERLENDİRMESİ
Türkiye’nin 2026’da COP31’e ev sahipliği yapacak olmasına da değinen Birol, “COP31’in Türkiye’de yapılacak olması, Avustralya’yla birlikte COP31’e başkanlık edecek olması bence Türkiye için çok güzel bir haber.” ifadelerini kullandı.
Birol, “Türkiye’nin hem enerji hem de iklim konusunda bölgeler arası, ülkeler arası bir köprü olduğunu bir kez daha ispat etme şansı veriyor bize.” dedi. COP31’in gelişmekte olan ülkelerin temiz enerji finansmanına ilişkin taleplerini daha güçlü şekilde dile getirebileceği bir platform olabileceğini belirten Birol, özellikle Afrika’nın enerji ve iklim sorunlarının gündeme taşınabileceğini ifade etti.
