Erken uyarı veren deprem uygulaması İstanbul'da yaşanan deprem sonrası gündem oldu! Peki bu uygulama nasıl çalışıyor? Gerçekten biliyor mu? Kurtarıcı teknoloji mi yoksa Kehanet mi?
Son yıllarda deprem bölgelerinde yaşayanların cep telefonlarına saniyeler önce ulaşan deprem bildirimleri, şaşkınlık ve merak uyandırıyor. Türkiye'de 2023 ve 2024'te yaşanan bazı depremlerde, Android ve iOS kullanıcıları sarsıntıdan 10-60 saniye önce uyarı aldıklarını belirtirken, bu durum "Bu uygulama kâhin mi?" sorularını beraberinde getirdi. Peki, bu bildirimler depremi önceden tahmin mi ediyor, yoksa sadece bir uyarı sistemi mi? İşte deprem bildirimlerinin ardındaki sır perdesi...
23 NİSAN DEPREMİ ALARM ZİLLERİ ÇALDIRDI
23 Nisan 2025'te İstanbul Silivri açıklarında meydana gelen 6.2 büyüklüğündeki deprem, Android telefonlara 30-60 saniye öncesinden ulaşan bildirimlerle bir kez daha gündeme geldi. X platformunda kullanıcılar, "Depremden 30 saniye önce bildirim geldi, şok oldum!" şeklinde paylaşımlar yaparak deneyimlerini aktardı.
DEPREM BİLDİRİMLERİ TAHMİN DEĞİL, ERKEN UYARI
Ancak bu sistemlerin hiçbiri depremi önceden tahmin etmiyor. Gönderilen uyarılar, depremde meydana gelen P ve S dalgaları arasındaki hız farkından faydalanılarak üretiliyor. Daha hızlı hareket eden P dalgalarını algılayan sismometreler ve akıllı telefonlardaki ivmeölçerler sayesinde, yıkıcı S dalgaları ulaşmadan önce insanlara uyarı gönderilebiliyor.
PEKİ, SİSTEM NASIL ÇALIŞIYOR?
- Veri Toplama: Yeraltına yerleştirilen sismometreler ve akıllı telefonlardaki ivmeölçerler, depremin ilk işareti olan P dalgalarını algılıyor.
- Hızlı Analiz: Google veya AFAD gibi sistemler, bu verileri saniyeler içinde analiz ederek depremin büyüklüğünü ve merkez üssünü belirliyor.
- Uyarı Gönderimi: Hesaplanan bilgiler ışığında, Cell Broadcast veya mobil uygulama bildirimleri aracılığıyla kullanıcılara uyarılar gönderiliyor.
Merkez üssüne olan uzaklık arttıkça, uyarı süresi de uzuyor. İstanbul'daki bir kullanıcı, Silivri açıklarındaki deprem için 30-60 saniye önceden uyarı alabilirken, deprem merkezine yakın olanlar uyarı alamayabiliyor.
SİSTEMİN SINIRLARI VAR
- Tahmin Yok: Sistem, depremi önceden tahmin edemez, sadece başlamış bir depremi algılar.
- Merkez Üssüne Yakınlık: Deprem merkezine çok yakın olanlar uyarı alamayabilir.
- Hatalı Algılama: Yanlış alarm verme olasılığı bulunur.
- Kapsama Alanı: Az sayıda telefonun olduğu bölgelerde sistemin etkinliği azalabilir.
- Psikolojik Etki: Tatbikatlarla desteklenmeyen uyarılar panik yaratabilir.
HAYAT KURTARMA POTANSİYELİ YÜKSEK
Erken uyarı sistemleri, saniyeler içinde bile hayati önlemler alınmasına olanak sağlıyor. Bir masanın altına saklanmak, trenleri yavaşlatmak veya uçakların kalkışını durdurmak gibi basit ama etkili adımlar, can kayıplarını önemli ölçüde azaltabilir.
ANDROİD VE İOS'TA DEPREM UYARILARINI NASIL AKTİF EDEBİLİRSİNİZ?
- Android: Ayarlar > Konum > Gelişmiş > Deprem Uyarıları yolunu izleyerek aktif hale getirebilirsiniz.
- iOS: Ayarlar > Bildirimler > Hayati Uyarı Bildirimi'ni aktif hale getirin.
Ayrıca, hem Android hem de iOS için geliştirilen AFAD Acil veya Deprem Ağı gibi uygulamaları da indirebilirsiniz.
Google ve AFAD gibi kurumların deprem uyarı sistemleri, olası bir afete karşı bilinçlenmemizi ve hazırlıklı olmamızı sağlayarak hayat kurtarma potansiyelini taşıyor. Ancak bu sistemlerin bir tahmin değil, erken uyarı mekanizması olduğunu ve birtakım sınırlamaları bulunduğunu unutmamak gerekiyor.
