35 kişinin öldüğü Mardin ve Gaziantep kazaları sonrası gözler yollardaki tehlikeye çevrilirken Tüm Oto Servisleri Federasyonu Genel Sekreteri Hakkı Urfa'dan yedek parça uyarısı geldi. Urfa, döviz kuru nedeniyle artan yedek parça maliyetlerinin, araç bakımlarının zamanında yapılmasına engel olduğunu, bunun gelecekte kaza riskini beraberinde getirebileceği söyledi.
Geçtiğimiz hafta cumartesi günü Mardin’de ve Gaziantep’te meydana gelen trafik kazalarında 35 kişi hayatını kaybetti. Kazalara karışan iki tır, bir de otobüs şoförü tutuklandı. Soruşturmalar da sürüyor. BBC Türkçe’den Burak Abatay'a konuşan Tüm Oto Servisleri Federasyonu (TOSEF) Genel Sekreteri Hakkı Urfa, döviz kuru nedeniyle artan yedek parça maliyetlerinin, araç bakımlarının zamanında yapılmasına engel olduğunu, bunun gelecekte kaza riskini beraberinde getirebileceği uyarısında bulundu. Urfa, yedek parça maliyetlerinin son bir yılda yüzde 120 arttığını ve bunun sonucu insanların alternatif yöntemlere ve ürünlere yöneldiğini söyledi.
Türk Standartları Enstitüsü (TSE) kriterlerinin dışında hizmet veren tamirhanelerin ve standartların dışında kullanılan eşdeğer ya da yan sanayi diye anılan yedek parçaların tercih edildiğini vurgulayan Urfa “Orijinal parça ile eşdeğer parça arasında yüzde 100’e yakın fiyat farkı olabiliyor. Daha uygun maliyetli olduğunda da eşdeğer kullanılıyor. Belgesiz eşdeğer parçalar büyük problem” dedi.
Urfa’ya göre yedek parça değişimi ve araç bakımındaki hassasiyet çok önemli çünkü, 'sıfır araç arzındaki düşüş, halkı ikinci el araç alımına sevk ediyor.' Halkın ikinci el araçlara bakım yaptırmak zorunda kaldığının altını çizen Urfa “Servislere gelen araç sayısında artış var ancak maliyetler çok yüksek olduğu için insanlar bazı bakımları ötelemek zorunda kalıyor” diye konuştu.
'400-500 TL’LİK BİR FREN BALATASI BİN 600-BİN 700 TL'YE YÜKSELDİ'
Kocaeli merkezli Çakan Nakliyat adlı şirketten Botan Çakan da araç bakım maliyetlerinin, taşımacılık maliyetlerine yansıtıldığını ancak yine de sektörün önünde büyük gider kalemlerinden birisi olarak durduğunu söyledi.
Bir TIR'da 12 adet lastiğin olduğunu ve bu lastiklerin her birinin 8-10 bin TL maliyetle değiştirildiğini belirten Çakan “Geçen seneye göre yedek parça ve bakım masraflarında yüzde 100’den büyük bir fark var. 400-500 TL’lik bir fren balatası şimdi bin 600-bin 700 TL” dedi.
'ARAÇ MUAYENESİNDE BİZDE DÜNYA STANDARTLARI YOK'
Frenteknik şirketinden yüksek makine mühendisi Alpay Lök de, araç muayene konusunda Türkiye’nin Avrupa Birliği ve dünya standartlarını takip etmediğini dile getirdi. Bunun ciddi sorunları da beraberinde getirdiğini savunan Lök şöyle devam etti:
“Fren tutmama problemini engelleyebilecek bazı maddeler bizde yok. Mesela, İngiltere’de ağır taşıtlar çıplak muayene edilmiyor. Üzerine yük vurulmuş olarak muayene ediliyor. Bu da fren ölçümünde gerçeğe yakınlık getiriyor. Bu Türkiye’de yok.”
Lök, İngiltere’de bir otobüsün servise girdiğinde tamir edilmeyip değiştirilmesi gereken pek çok parçanın olduğunu ifade etti. Lök’e göre bu parçalardan birisi de disk fren kaliperi ancak bu parçalar Türkiye’de pek çok zaman yenisiyle değiştirilmeyip, tamir ediliyor.
Lök’e göre araç bakımlarında ve bu bakımların yapıldığı pek çok serviste de ciddi eksiklikler var. 'Merdiven altı' olarak tabir edilen servisçiliğin yaygın olduğunu ve kural dışı işlerin yapıldığını iddia eden Lök “Otobüslerde hız limitleyicisi de dahil elektronik bazı sistemlerini iptal eden ya da manipüle eden yer altı bir sektör var. Tümü böyle demiyorum. Ama yetkili olmayan servislerle ilgili düzenlemeler hemen hemen yok gibi. Tepede bir ürün güvenliği mevzuatı var ama araç servislerine yansıması yok” dedi.
'OTOBÜSLER UÇAKLAR GİBİ KONTROLDEN GEÇİRİLMELİ'
TOSEF Genel Sekreteri Hakkı Urfa, Türkiye’deki araç bakım mevzuatlarının olduğunu ancak uygulanabilirlikte ciddi sıkıntıların yaşandığını söyledi. Türkiye’de toplam tamirhane sayısının yaklaşık 24 bin olmasına karşın TSE standartlarına uygun 2 bin civarında servis olduğunu kaydeden Urfa “Onda birini standartlara uyduruyorsunuz ama kalanı ne olacak?” diye sordu. Urfa sözlerini şöyle sürdürdü:
“Ağır vasıtalarda bakım süresi bir yıl. Ancak otobüsler ve tırlar örneğin, çok ciddi mesafeler kat ediyor. Yılda 400-450 bin km mesafe kat eden araçlar var. Bu araçlar yılda bir muayeneye girse de, belli periyotlarla kontrollerinin, bakımlarının yapılması lazım. Özellikle yolcu otobüslerinde, tıpkı yolcu uçaklarında olduğu gibi sefere çıkmadan önce bir kontrol listesi olup, belirlenen kontrolden geçtikten sonra sefere çıkması lazım.”
'TEŞHİS VAR VE TEDAVİ KÖTÜ YAPILIYOR'
Araç bakım maliyetlerinin düşürülmesinin kaza risklerini azaltacağını vurgulayan Urfa bu durumu şu sözlerle açıklıyor:
“Sağlığınıza dikkat etmezseniz nasıl hasta olacaksanız, araç da bakım yapılmazsa arıza çıkaracaktır. Teşhis var ama tedavi de doğru yapıldığında iyileşme söz konusu olur. Ama teşhis var ve tedavi de kötü yapılırsa siz daha kötü olursunuz."
