ZEYNEP ORHAN
Anayasa Mahkemesi (AYM), memurun "verilen emirlere itiraz etmesini" disiplin suçu sayan kanun hükmünün Anayasa'ya uygun olduğuna karar verdi. Ancak Yüksek Mahkeme, kararın gerekçesinde kritik bir ayrıma dikkat çekti: Bu kural, sadece hukuka uygun emirlere karşı yapılan itirazları kapsıyor. Karar, bugün Resmi Gazete'de yayımlandı.
Milyonlarca kamu çalışanını yakından ilgilendiren ve "Amirin her emrine itaat edilmek zorunda mı?" tartışmalarına son noktayı koyan önemli bir karar, Anayasa Mahkemesi'nden geldi. Yüksek Mahkeme, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nda yer alan ve "verilen emirlere itiraz etmeyi" kınama cezasıyla cezalandıran kuralın iptal talebini reddetti.
Karar, bugün (8 Ağustos 2025) Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi.
SAKARYA İDARE MAHKEMESİ "HUKUKA AYKIRI EMİRLER DE KAPSAMDA" DİYE İTİRAZ ETMİŞTİ
Süreç, Sakarya 2. İdare Mahkemesi'nin, baktığı bir dava üzerinden 657 sayılı Kanun'daki ilgili maddeyi Anayasa Mahkemesi'ne taşımasıyla başlamıştı. İdare Mahkemesi, kanundaki ifadenin genel bir şekilde yazılması nedeniyle, memurun "mevzuata aykırı emirlere" karşı çıkmasını da cezalandırabileceğini, bu durumun da Anayasa'da güvence altına alınan haklara aykırı olduğunu savunarak kuralın iptalini istemişti.
AYM'DEN HAYATİ "HUKUKA UYGUNLUK" VURGUSU
Anayasa Mahkemesi, yaptığı inceleme sonucunda kuralın iptaline gerek olmadığına hükmetti. Ancak Yüksek Mahkeme, kararının gerekçesinde konuya çok önemli bir açıklık getirdi.
Kararda, ilgili disiplin kuralının amacının, kamu hizmetinin düzenli ve hiyerarşik bir yapı içinde işlemesi için "hukuka uygun emirlerin" sorgulanmadan ve itiraz edilmeden yerine getirilmesini sağlamak olduğu vurgulandı.
MEMURLAR İÇİN ANLAMI NE?
AYM'nin bu kararı ve gerekçesi, memurlar için iki yönlü bir anlam taşıyor:
Hukuka Uygun Emre İtiraz Yok: Amir tarafından verilen ve kanuna, yönetmeliğe ve mevzuata uygun olan bir göreve veya emre itiraz etmek, "kınama" cezasıyla sonuçlanmaya devam edecek.
Hukuka Aykırı Emre Karşı Güvence: Ancak, Anayasa'ya veya kanunlara aykırı bir emre (örneğin, suç teşkil eden bir emir) itiraz etmek, bu disiplin suçu kapsamında değerlendirilemeyecek. AYM'nin bu yorumu, hukuka aykırı emirlere karşı çıkan memurlar için önemli bir anayasal güvence olarak kabul ediliyor.
Böylece Anayasa Mahkemesi, kamu yönetimindeki hiyerarşik düzeni korurken, memurun hukuka aykırı emirlere karşı durma hakkını da zımnen teyit etmiş oldu.
