TMBB ile Fransa arasında yapılan Ankara Antlaşması’yla İskenderun Sancağı, Fransız mandası altındaki Suriye’ye özerk bir yönetim birimi olarak bağlanmıştı. Ancak Fransızlar, Hristiyanları ve Arapları kayıran bir tutum sergiledi. Bunun ardından Tayfur Sökmen, direnişi tekrardan başlattı. Hayatı boyunca hep çalışan ‘Hatay'ın ilk ve tek Tayfur Sökmen kimdir, kaç yaşında ve aslen nerelidir?’ soruları, günümüzde de merak edilir.
HATAY’IN İLK CUMHURBAŞKANI TAYFUR SÖKMEN KİMDİR?
Hatay Cumhuriyeti’nin ilk ve tek Cumhurbaşkanı olan Tayfur Sökmen, 1892’te Gaziantep’te doğdu. Kırıkhan Rüştiyesi’ni bitirmesinin ardından özel eğitim gören Tayfur Sökmen, I. Dünya Savaşında istihbarat görevlerinde çalıştı.
Tayfur Sökmen, İskenderun sancağındaki Fransız işgaline karşı direniş hareketinin örgütlenmesinde öncülük yapmıştır. 20 Ekim 1921 yılında Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Hükûmeti ile Fransa arasında imzalanan Ankara Antlaşması’yla İskenderun sancağı, Fransız mandası altındaki Suriye’ye özerk bir yönetim birimi olarak bağlandı.
Fransız manda yönetimi, Arapları ve Hristiyanları ayıran bir davranış sergileyince, direniş tekrardan başladı. Gıyabında ölüm cezasına çarptırılan Tayfur Sökmen, Adana’ya geçti. 1924-1926 yıllarında Viyana’da kalan Tayfur Sökmen, Hariciye Vekaleti’nin girişimiyle Fransa’dan İskenderun sancağına gitti. Buna karşın baskıya uğrayan Tayfur Sökmen, 1927 yılının ardından Adana, Gaziantep, ve İstanbul’da yaşadı.
1935 yılında Antalya bağımsız milletvekili seçilen Tayfur Sökmen, Meclis’e girdi. 1936 yılında Fransa’nın Suriye ve Lübnan’a bağımsızlık vermesinin ardından Türkiye, İskenderun sancağını da bağımsızlığa kavuşturmak adına girişimlerde bulundu.
Ocak 1937 yılında İskenderun sancağına, dışişlerinde Suriye’ye bağlı, ancak kendi anayasasıyla yönetilen yarı bir sancak statüsü tanındı. Sancağının adı da Hatay olarak belirlendi. Aynı sene Türkiye’nin verdiği notanın ardından Fransa, sorunun Milletler Cemiyeti’nde çözülmesini talep etti.
Uluslararası şartlarda da dayatması sonucunda varılan anlaşmayla birlikte, Milletler Cemiyeti, 19 Mayıs 1937 yılında Hatay için bir anayasa kabul etti. Uzun süren görüşmelerin ardından, Türk ve Fransızlardan oluşan bir kurulun gözetiminde Hatay Cumhuriyeti’nin kurulduğu ilan edildi.
Cumhurbaşkanlığına da Tayfur Sökmen seçildi. Hatay Cumhuriyeti, 29 haziran 1939 yılında Millet Meclisi kararıyla Türkiye Cumhuriyetine katıldı. Cumhurbaşkanlığı görevi son bulan Tayfur Sökmen, 1950 yılına dek Antalya, 1950-1954 yıllarında da Hatay milletvekili olarak Meclis çatısı altında çalışmalarını sürdürdü. 1969 yılında kontenjan senatörü olarak Cumhuriyet Senatosu’na giren Tayfur Sökmen, 1975 yılında siyasi hayattan çekildi.
Tayfur Sökmen, 1980’de İstanbul’da hayatını kaybetti.
Tayfur Sökmen, 1978 yılında yazdığı“Hatay'ın kurtuluşu İçin Harcanan Çabalar" kitabında Hatay sorununu ayrıntılarıyla ele aldı.
