Kuveyt hükümeti, uluslararası baskılar karşısında 2014’ten bu yana beş bin eseri karşısında 2014’ten bu yana beş bin eseri yasaklayan Kitap Sansür Komitesi’nin görevine son verdi. Dostoyevski’nin ‘Karamazov Kardeşler’i, Gabriel Garcia Márquez’in ‘Yüzyıllık Yalnızlık’ı gibi eserler ‘kara liste’den çıktı. Gelişme yazarlar ve aktivistleri sevindirirken, ülkede bir kitabın bir kitabın ancak şikayet üzerine mahkeme kararıyla sansürlenebileceği belirtildi.
SALİHA SULTAN / KARAR
Kuveyt hükümeti, uluslararası baskıların ardından 5 bin kitabı yasaklayan sansür komitesinin görevine son verdi. Kararın ardından ‘kara listede’ bulunan Victor Hugo’nun Notre Dame’ın Kamburu’, Dostoyevski’nin ‘Karamazov Kardeşler’i, Elif Şafak’ın ‘Aşkın Kırk Kuralı’ kitapları artık yayımlanabilecek. Kitaplar bundan böyle halk şikayet ederse incelemeye maruz kalacak, sansür kararını ise ilgili mahkeme verecek.
Son 7 yılda yaklaşık 5 bin kitabı yasaklayan Kuveyt hükümeti kitap sansür yasalarını gevşetme kararı aldı. Yazarlar ve ifade özgürlüğü aktivistleri tarafından memnuniyetle karşılanan kararın ardından 2014 yılından bu yana Elif Şafak’ın ‘Aşkın Kırk Kuralı’, Victor Hugo’nun ‘Notre Dame’ın Kamburu’ ve Gabriel Garcia Márquez’in ‘Yüzyıllık Yalnızlık’ gibi kara listede yer alan birçok kitabın sorumluluğu artık eserleri ithal eden yayınevinde olacak. Kuveyt hükümetinin oylamaya sunduğu kararda, Enformasyon Bakanlığı’nın ülkeye ithal edilen kitaplar üzerindeki kontrolünün kaldırılması lehine 40’a dokuz oy verdiği belirtiliyor. Daha önce ülkede yayınlanan tüm kitapların, İslam’a hakaretten ‘huzursuzluğu kışkırtmaya’ ve ‘ahlaksız’ eylemlerde bulunmaya kadar çeşitli suçlarla yayınlanmadan önce bakanlık tarafından ayda iki kez toplanan 12 üyeli bir komiteden ön onay alması gerekiyordu. Kararın ardından 2006 tarihli basın yayın yasası çerçevesinde kitapları kara listeye alan Kuveyt Kitap Sansür Komitesinin görevine son verildi.
YAYINLARIN KADERİ ARTIK HALKIN ELİNDE
Yeni kurallar, ithalatçıların ve yayıncıların yalnızca Bilgi Bakanlığına kitap başlıklarını ve yazar adlarını vermek zorunda kalacakları ve yalnızca ithalatçının kitabın içeriğinden sorumlu olacağı anlamına geliyor. Kitaplar hakkında bundan böyle yasal işlem ancak halktan gelen resmi bir şikayet olursa başlatılacak ve yasaklama Enformasyon Bakanlığı yerine ilgili mahkemeler tarafından uygulanacak. Kararın ardından ardından açıklama yapan Uluslararası Yayıncılar Birliği Yayınlama Özgürlüğü Komitesinden KristenN Einarsson “Bu, ileriye doğru atılan önemli bir adımdır ve umarım Kuveyt’te daha olumlu değişiklikler de devam eder” açıklaması yaptı. Kuveytli-Amerikalı yazar Layla AlAmmar da değişikliği doğru yönde atılmış önemli bir adım olarak niteleyerek “Komitenin kaldırılması, kutlanmaya değer büyük bir başarıdır ve bunun övgüsü haklı olarak, bu amaç için yorulmadan lobi yapan yazarlara ve aktivistlere gitmelidir” dedi. Ülkede birçok kitabı kara listeye alan komitenin kaldırılmasının ardından ülkedeki korsan kitap yayımlarında da ciddi bir düşüş yaşanması bekleniyor. Aktivistler, uluslararası baskıların ardından komitenin kaldırılmasının yasaklanan kitapların kaderini tam olarak netleştirmediği, yasakların otomatik kalkıp kalmadığı konusunun belirsizliğini koruduğunu belirterek, kampanyalarına devam edeceklerini dile getiriyor. Aktivistler, ülkede artan sansürü protesto etmek için Eylül 2018’de iki kez başkent sokaklarında eylem yapmış, 1970’ler ve 1980’ler boyunca bölgenin önemli bir yayın merkezi olan Kuveyt’te sansürün kaldırılmasını talep etmişti.
KİTAP MEZARLIĞI SANSÜRÜ DÜNYAYA TAŞIDI
Kuveyt’in yayın sansürü komitesine tepki gösteren isimler arasında yer alan Kuveytli sanatçı Muhammed Şerif, ülkesinde yasaklanan 4 bin 300 kitabı temsilen 2018’de Kuveyt Kitap Fuarı’nda bir enstalasyon çalışması yaptı. Bir kitap mezarlığı yapan Şerif, çalışmasının gerekçesini ”Ben, kitap yasaklama fikrine karşıyım. Kitaplara herkes ulaşabilmeli ve satın alıp almamak konusunda özgür olmalı. Bu kitaplardan bazıları sadece bir kelime veya bir fotoğraf yüzünden yasaklı. Bu sorumluluk kitabı alıp okuyan kişiye ait olmalı devlete değil” sözleriyle açıkladı. Şerif’in hükümetin sansürünü protesto etmek için gerçekleştirdiği kitap mezarlığında 200’den fazla mezar taşı yer aldı.
