Eyüp Sultan Türbesi’nin tarihi çinileri çekiçli saldırıya uğradı. Vandal saldırı, çinilerdeki ‘işlemeli kanatlı Rûmi’ olarak bilinen süslemenin, bir süre önce sosyal medyada ‘şeytan figürü’ olduğu gerekçesiyle hedef gösterilmesinin ardından yapılan uyarılara rağmen yaşandı. Tepkilerin ardından İstanbul Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, saldırganın ‘zihinsel engelli’ olduğunu belirterek, çinilerin tamir edileceğini açıkladı.
SALİHA SULTAN
Eyüp Sultan Türbesi’nin tarihi çinilerine yapılan çekiçli saldırı büyük tepki topladı. Vandal saldırı, tarihi çinilerde yer alan ve geleneksel sanatlarda ‘işlemeli kanatlı Rûmi’ olarak bilinen süslemenin, bir süre önce sosyal medyada ‘şeytan figürü’ olduğu gerekçesiyle hedef gösterilmesinin ardından geldi. Çekiçli saldırı sanat tarihçisi Habibe Çalışkan’ın kullandığı Tasvir Sanatları adlı sosyal medya hesabından, saldırı anının güvenlik kamerası kaydı eşliğinde şu ifadelerle duyuruldu: “Aylar öncesinde uyardık…
Eyüp Sultan Türbesi çinileri hedef gösterildi tehdit altında dedik, Rumi motifini şeytan motifine benzeterek adres gösteren herkes bu tahribattan sorumludur.” Görüntülerde, bir kişinin söz konusu motiflerin bulunduğu iki çiniyi elindeki çekiçle kırmasına rağmen, etrafta duruma müdahale eden hiçbir güvenlik görevlisinin olmadığı görüldü. Sosyal medyada büyük tepki toplayan olayın ardından, İstanbul Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü’nün yaptığı açıklama ise pes dedirtti. Saldırganın yakalandığını belirten müdürlük, “Olay anında türbe güvenlik görevlileri tarafından yakalanan şahıs polis ekibine teslim edilmiştir. Şahsın Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh Sağlığı ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nce düzenlenmiş yüzde 80 oranında zihinsel engelli raporu olduğu tespit edilmiştir. Konuyla ilgili adli ve idari tahkikat başlatılmıştır” ifadelerini kullandı. Açıklamada ayrıca, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın çinilerin tamiri için çalışma başlattığı belirtildi. Öte yandan, türbede meydana gelen vandal saldırının ardından, gözler her gün binlerce kişinin ziyaret ettiği ve isteyenin elini kolunu sallayarak zarar verebildiği görülen tarihi eserlerdeki koruma zafiyetine çevrildi. Tarihi eserlerdeki güvenlik zafiyetini ortaya koyan bir skandal da kısa bir süre önce Ayasofya Camii’nde yaşanmıştı. Caminin önce 500 yıllık İmparator Kapısı, ardından Osmanlı döneminden kalma su haznesinin kapağı kırılmış, tahribat sosyal medyada büyük tepki toplamıştı. Tepkilerin ardından İstanbul İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Tarafından yapılan açıklamada Ayasofya Camii’nin 159 güvenlik kamerası, 250 güvenlik görevlisi tarafından korunduğu belirtilmişti.
‘Şeytan figürü’ ifadesiyle hedef gösterilmişti
Eyüpsultan türbesindeki çinilerin hedef gösterildiği video Kasım 2021’de sosyal medyada dolaşıma girmişti. Videoda, türbeyi ziyaretçilerine hitap ettiği görülen bir kişi, söz konusu çinilerde yer alan ‘işlemeli kanatlı Rumi’ motifini eliyle göstererek, “Google’dan şeytan yazıp bakabilir misiniz? Bunu kim yaptı buraya? Bunu bir sormak lazım, ne zamandan beri ihanete uğruyoruz?” ifadelerini kullanıyor. Video o dönem sosyal medyada pek çok hesap tarafından paylaşılmış, birçok sanatsever tarihi çinilerin hedef gösterildiği için tehlike altında olduğunu belirterek, korunması çağrısında bulunmuştu.
Rumi motifi Anadolu Selçuklularına dayanıyor
Eyüp Sultan Türbesi’nin giriş kapısının sağında ve solunda yer alan çinilerdeki Rumi motifi, Türk süsleme sanatının klasik üsluplarından biri olarak biliniyor. Gerek mimaride gerek eşya üzerinde en çok kullanılan bu süsleme tarzı, adını Roma imparatorluğu yönetimi altındaki Anadolu’ya Diyarı Rum denmesinden dolayı aldı. Rumi süsleme tarzı Türk ve İslâm ülkelerinde çok yaygın olan, Anadolu Selçuklularının geliştirdiği bir süsleme üslubuydu. Türk bezeme sanatlarının hemen hemen her dalında çok uzun bir dönemden beri kullanılan motifin, sadeden kanatlıya, sencideden işlemeliye kendi içinde birçok türü bulunuyor.
