İskender Dereli ve Ömer Durmaz’ın yayına hazırladığı ‘19. Yüzyılın İzmir’inde Ressam Boğos Tatikyan ve Tatikyan Matbaası’ kitabı İzmir Kalkınma Ajansı Kültür Yayınları tarafından okura sunuldu. İzmir Ermenilerinden Tatikyan ailesini merkeze alan kitap, 17’nci yüzyıl Osmanlısında ortaya çıkan çarşı ressamlığı geleneğinin de bir yansıması.
ŞABAN ÖZDEMİR
Ömer Durmaz ve İskender Dereli çok kıymetli bir eser kazandırdılar kültür dünyamıza: 19. Yüzyılın İzmir’inde Ressam Boğos Tatikyan ve Tatikyan Matbaası. Eser, İzmir Kalkınma Ajansı Kültür Yayınları arasından yayımlandı. Kurumların bu tür yayınlar yapmasını öteden beri çok değerli bulduğumu da belirteyim. Osmanlıda matbaacılıktan fotoğrafçılığa, kartpostal editörlüğünden gazeteciliğe kadar gayrimüslimlerin katkısı muazzamdır.
Kültür tarihimize Max Fruchtermann, Abdullah Freres, Giuseppe Donizetti gibi sayısız gayrimüslimin resimden müziğe, kartpostaldan fotoğrafa birçok alanda katkısı vardır. Bu anlamda kültür tarihimiz millet kavramının dışında değerlendirilmesi gereken bir mahiyet taşır. Bu kitap da İzmir Ermenilerinden Tatikyan ailesini merkeze alıyor. Her şeyden önce kitap baskı itibariyle tam bir görsel şölen. Dönemin İzmir’inin fotoları ve Tatikyan Matbaası’nda basılan işlerin görselleri harika bir kâğıda çok özenli bir şekilde basılmış.
Ayrıca Mehmed Âkif Köseoğlu ve Betül Köseoğlu tarafından İngilizceye de çevrilen kitap iki dilli olarak yayımlanmış.
Ressam, taşbaskıcı, matbaacı ve tercüman olan Tatikyan’ın hayat hikâyesi eldeki imkânlar dahilinde çeşitli kaynaklardan iğne kuyu kazarcasına çıkarılmış yazarlar tarafından.
Tatikyan’ın en önemli cephelerinden olan taşbaskıcılığı, taşbaskı örnekleri ile taşbaskı yöntemi hakkında geniş bilgi verilmiş. Kitaptaki ‘Tatikyan’ın Çarşı Ressamlığı’ bölümünde 17. yüzyıl Osmanlısında ortaya çıkan çarşı ressamlığı geleneğinin bir yansımasını görüyoruz. Tatikyan Matbaası’nda basılan ve söz konusu geleneği devam ettiren taşbaskı resimler, aynı zamanda dönemin İzmir’inin sosyal hayatı hakkında da bilgi veriyor.
Yazarlar Tatikyan ailesi ve matbaası hakkında bilgi verdikten sonra, artık yerinde olmayan matbaanın konumunu dedektif gibi iz sürerek bulup konumlandırıyorlar. Bunun yanında yazarlar basılan ürünlerin çeşitliliğine örnek olması açısından elde edilen ürünlerin listesini ve Taksim Atatürk Kitaplığı’nda bulunan iki adet Tatikyan albümündeki resimleri de bizimle paylaşıyor. Kitabı online olarak görmek isteyenler www.izka.org.tr adresinden de kitaba ulaşabilirler.
