MB’nin kasasında tutulan ihtiyat akçesinin, örneği görülmeyen şekilde merkezi bütçeye aktarılması gündem haline gelmişti. ‘Acil durum parasının’ nerede kullanılacağı tartışılırken ilk adres belli oldu. Hazine, fonun bir kısmını müteahhitlere borcu olan kamu kurumlarına transfer etti. En büyük pay, 2.5 milyar lirayla Karayolları’na gitti.
Merkez Bankası’nın (TCMB) kötü gün parası olarak nitelendirilen ihtiyat akçesinin Hazine’ye devri tamamlandı. Hazine ve Maliye Bakanlığı bütçenin daha fazla bozulmaması için Merkez Bankası’nın 41 milyar liralık ihtiyat akçesini Hazine’ye yönlendireceği Mayıs 2019’da gündeme geldi. Öngörülemeyen durumlara karşılık, kârdan ayrılan para niteliği taşıyan ‘ihtiyat akçesi’, yeniden piyasaların gündeminde. MB kârının yüzde 20’sini ‘İhtiyat akçesi’ adı altında TL olarak kasasında tutuyordu.
Hazine Bakanlığı’nın hazırladığı paketle, bu oran yüzde 10’a inecek ve söz konusu miktara karşılık gelen tutar her yıl Hazine’ye aktarılacak. İlk kez hayata geçirilecek uygulama bir defaya mahsus olmayacağı ve bu yıla özel şekilde yalnızca birikmiş meblağın alınacağı belirtildi.
Ekonomist Uğur Gürses, sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımla, ‘ihtiyat akçesi’ aktarımının geçen hafta gerçekleştirildiğini duyurdu. Gürses, Merkez’in 41 milyar TL’lik ihtiyat akçesinin 21 milyarının Hazine’ye aktarıldığını belirtti. Meclis’te, bu ay içinde kabul edilen bir yasayla karar alındı. Hazine de finansal yönden sorunlar yaşanıyor. Kaynak yaratmakta ya da bulmakta zorlanan, müteahhitlere borcu olan kamu kurum ve kuruluşlarına bu paranın bir bölümünü ödedi. Bunların başında Karayolları Genel Müdürlüğü ve enerji alanında faaliyet gösteren bazı devlet şirketleri geliyor. Habertürk’ün aktardığına göre, Karayolları Genel Müdürlüğü’nün, karayolu müteahhitlerine 2018 yılından kalma bir miktar borcu bulunuyordu. Bu yıl yapılan işlerden de belli bir miktar borç birikmişti. Karayolları, bir süre önce ödenek talebinde bulundu. Karayolları Genel Müdürlüğü’ne, bu kapsamda borçlarının bir bölümünü ödemesi için 2.5 milyar TL dolayında kaynak aktarıldığı ifade ediliyor. Müdürlük, geçen haftadan başlayarak müteahhitlere ödeme yapıyor. Bu hafta da ödeme işlemlerinin devam edeceği söylenenler arasında. Kalan borç için ise karayolları yine kaynak talebinde bulunacak. Enerji alanında faaliyet gösteren bazı devlet şirketleri, maliyetleri ile satış fiyatları arasında aleyhlerine gelişen makas nedeniyle finansal sorun yaşıyorlardı. Bunlardan bazılarının önceki aylarda banka kredileriyle bu sorunu çözmeye çalıştıkları aktarılanlar arasında. Bu şirketlere de geçen hafta kaynak transferi yapıldığı kaydedildi. Bu şirketlerin, finansman yönden rahatlatıldığı, zamanı gelen ödemelerini yaptıkları öğrenildi.
BORÇLAR PLANLANANDAN HIZLI BÜYÜYOR
Bloomberg Haber Ajansı’nın iddialarına göre, hükümet mevcut ekonomi programında belirtilen bütçe açığı ve borçlanma seviyelerinin aşılacağı yönünde bankacıları bilgilendirdiği ve bu doğrultuda Hazine’nin borçlanma limitini artırmak için ekim ayında düzenleme yapılacağı belirtti. Hazine yetkilileri ‘borç çevirme oranı’ hedefini yüzde 100-110 seviyesine getirmeyi planlıyor. Bu konuda açıklanan ilk hedef yüzde 93,5’ti, ancak ilk altı ayda gerçekleşen rakam yüzde 130 oldu. Bu durum, borcun planlanın aksine hızla büyüdüğünü gösteriyor. Bloomberg haberine göre yeni hedef yüzde 100-110 arasında bir yerlerde oluşacak. Yani Hazine ödediği borçtan daha fazla borç alacak. Bloomberg’in kaynağına göre bu bilgi üst düzey Hazine Bakanlığı yetkilileri tarafından bankacılarla yaptıkları özel bir bilgilendirme toplantısı sırasında telaffuz edilmiş. Aktarılanlara göre, bütçe açığı için belirlenen hedef de değiştirilecek. Mevcut programda borcun milli gelire oranının yüzde 1,8 olması hedeflenirken, bu rakam yüzde 2,8’e yükseltilecek. Hazine’nin borçlanma limitinin artırılması için de ekim ayında düzenlemeye gidilecek. Yeni Ekonomi Programı’nda (YEP) açıklanan 2019 yıl sonu bütçe açığı öngörüsü 80.6 milyar liraydı. Ancak bütçe açığı ilk altı ayda 78.6 milyar liraya yükselerek, bu hedefe çoktan yaklaşmıştı.
‘PARA BASMAYLA ALAKASI YOK’
Albayrak, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nda tutulan yedek akçenin Hazine’ye aktarılmasına yönelik “Biraz bu konudan anlayan herkes, sadece Merkez Bankası bilançosuna bakıp, bilançodaki bir kalemin yer değiştirmesinde kaynaklı bu sürecin para basmayla yakından uzaktan alakası olmadığını, bunun tamamen normal iktisadi faaliyet içindeki bir adım olduğunu çok net görür. Bu işlem tamamen normal ekosistem içindeki işlem. Para basmayla yakından uzaktan alakası yok” dedi. Türkiye’nin 1 yıllık dengelenme sürecinde artık enflasyon ve faizlerde aşağı yönlü trendin içine girdiğini vurgulayan Albayrak “Özellikle büyüme, iktisadi faaliyet, her türlü politik belirsizliğin geride kalmasından da kaynaklı, bundan sonra artık talepten, iç tüketim dinamiklerinden başlayarak, yılın ikinci yarısında bunların da etkisiyle, ekonomideki dengelenmenin de başlamasıyla önümüzdeki yılın ikinci yarısının daha pozitif bir döneme gireceğini ifade edebiliriz” diye konuştu.
HAKAN ATİLLA ŞU ANDA DİNLENECEK
Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, geçtiğimiz hafta Türkiye’ye dönen Eski Halk Bankası Genel Müdür Yardımcısı Hakan Atilla’nın bugüne kadarki performansının en güzel şekilde değerlendirileceğini söyledi. Eski Halk Bankası Genel Müdür Yardımcısı Hakan Atilla’ya bir görev verilip verilmeyeceği konusunda Albayrak, Atilla’nın şu anda dinlendiğini ve dönüşünün ardından bu konunun oturulup konuşulabileceğini söyledi. Albayrak “Bugüne kadar kamuda çok farklı pozisyonlarda çalıştı, performansı malum. Bununla ilgili en güzel şekilde değerlendirilir” dedi. New York Güney Bölgesi Federal Mahkemesi’nde Rıza Sarraf davasında yargılanıp 32 ay cezaevinde kaldıktan sonra tahliye edilen eski Halkbank Genel Müdür Yardımcısı Mehmet Hakan Atilla, 19 Temmuz’da İstanbul Havalimanı’na inmişti.
