Büyüklerimizin bize yıllar boyu söylediği ‘Islak saçla dışarı çıkma, hasta olursun’ sözü ne kadar doğru? Grip , nezle ve Covid-19 gibi hastalıklara aslında soğuk hava değil virüsler ya da bakteriler neden olur. Islak saçla dışarı çıkıp hasta olacağımız fikrine uzmanlar bakın ne diyor?
Havaların soğumasıyla hastalıklara yakalanma riskimiz artıyor. Yıllarca bizi hasta eden şeylerin ayakların üşütülmesi, ince giyinmek, ıslak saçla dışarı çıkmak olduğu düşünüldü. Peki bu uyarıların bir haklılık payı var mı? Uzmanlar konuya son noktayı koydu.
Grip ve türevleri solunum yoluyla bulaşan hastalıklar virüslerden kaynaklanır. Mikroplar etrafımızda hasta olan kişilerin solunumu sırasında yaydığı damlacıkları ve partikülleri soluduğumuzda da bulaşabilir.
SADECE SOĞUKTA DIŞARI ÇIKARAK ÜŞÜTMEZSİNİZ
Amerikan Pediatri Akademisi Bulaşıcı Hastalıklar Komitesi Başkanı Sean O'Leary, Washington Post’a "Sadece soğukta dışarı çıkarak üşütmezsiniz. Ben ıslak saçla dışarı çıkma konusunda pek endişelenmiyorum. Sadece soğukta dışarı çıkmakla nezle olmazsınız. Yerinizde olsam ıslak saçla dışarı çıkmak konusunda çok fazla endişelenmezdim. Özellikle koronavirüs, influenza virüsü veya RSV'ye karşı aşılanarak ciddi sonuçlar doğurabilecek durumlardan korunduğuma emin olurdum” dedi.
Özetle ıslak saçla soğukta dışarı çıkarak hastalanmayız ancak aşırı soğuğa uzun süre maruz kalma nedeniyle vücut ısısında önemli düşüş yaşanması, bağışıklık sistemimizde baskı yaratabilir. Soğuk hava bizi enfeksiyonlara karşı daha yatkın bir hâle getirir. Yani ıslak saçla dışarı çıkmak bizi direkt hasta etmez ama hastalığa zemin hazırlayabilir.
Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Dr. Gülay Kılıç, toplumda ıslak saçla dışarı çıkmanın üst solunum yolu enfeksiyonuna yol açtığına dair yaygın bir inanış olduğunu, bu nedenle solunum yolu enfeksiyonlarına genel olarak “soğuk algınlığı” ve “üşütme” gibi isimler verildiğini ancak aslında kastedilenin ıslak saç değil, soğuğa ve rüzgâra maruz kalmak olduğunu söyledi. Kılıç, bunların gerçekten de solunum yolu mukozasını ve savunma mekanizmalarını bozarak, mevcut virüslerin ve bakterilerin daha fazla çoğalmasıyla hastalığa katkıda bulunduğu sözlerine ekledi.
Dr. Gülay Kılıç, "Özellikle ekim ayından sonra tüm dünyada solunum yolu enfeksiyon hastalıkları artar çünkü kapalı alanda geçirdiğimiz vakitler artar. Hasta insanların ağzında ve burnunda yaşayan yüzde 90'ı virüs, kısmen bakterilerin de olduğu mikropların korunmasız olduğumuz ve maske takmadığımız dönemlerde mukozalarımıza yapışması ile hastalıklar ortaya çıkar."
AYAKLARI ÜŞÜTMEK İDRAR YOLU ENFEKSİYONU NEDENİ DEĞİL
Kılıç, ayakları üşütmenin idrar yolu enfeksiyonuna yol açtığı inancının oldukça yaygın olduğunu, ayakları üşütmenin, özellikle bacaklar ve karın bölgesinin soğuğa maruz kalmasının, karın ve kasık ağrısı yapabildiğini, bunun da genellikle ‘vazospazm’ denilen damarların büzüşmesinin neden olduğu bir semptom olduğunu ancak idrar yolu enfeksiyonu yaptığına dair net bilimsel veri olmadığını vurguladı.
Soğuğun bir bakterinin, enfeksiyon etkeninin çoğalması için yardımcı bir faktör olabildiğini, bunun nedeninin de soğuğun bağışıklık sistemini yavaşlatması, mikropların artmasına zemin hazırlaması olduğunu ama bunun yüksek bir ihtimal olmadığını söyleyen Kılıç, genellikle kadınlarda, şeker hastalığı, böbrek hastalığı gibi kronik hastalığı olanlarda, idrar yollarında taş ya da kum gibi hastalıkları bulunanlarda enfeksiyonun daha yaygın olduğunun altını çizdi.
Kılıç idrar yolu enfeksiyonlarının soğukla ya da ayak üşütmeyle gerçekleşmesinin ancak tesadüfi olabileceğini, her karın ağrısı ya da kasık ağrısının da idrar yolu enfeksiyonu olmadığını ifade ederek, enfeksiyonun mutlaka laboratuvarda test edilerek idrar kültürüyle tespit edilmesi ve uygun antibiyotikle tedavi edilmesi gerektiğini söyledi.
Yapılan araştırmalara göre soğuk hava bağışıklık sistemimizi olumsuz etkileyerek mikroplara karşı bizi daha savunmasız hale getiriyor. 2018 yılında yapılan bir araştırma, her burun deliğinin içinde uç tarafta solunan bakterileri tespit edebilen reseptörler olduğunu ortaya koydu. Bağışıklık sistemi bu reseptörlerin belirlediği bakterileri, enfeksiyona neden olmadan önce burundaki mukus içine hücre dışı keseciklerden oluşan bir sürü göndererek öldürüyor. 2022 yılında yapılan bir çalışmada araştırmacılar benzer bir sürecin virüsler için de geçerli olduğunu, burun üşüdüğünde bu işlevi yerine getirme yeteneğinin engellenebileceğini ortaya koydu.
