Seçimlerden önceki son düzlük yaklaşıyor.
Mevcut tabloyu ve muhtemel gelişmeleri üç soru etrafında ele alalım.
Bizi nasıl bir seçim bekliyor?
Önce şunu belirtmekte fayda var: Kimi endişe ve sorulara, Erdoğan’ın muhtemel baskılarına rağmen ülkedeki sandık meşruiyeti kültürünün her zaman olduğu gibi bu seçimlerde de galebe çalacağından endişem yok.
Esasa gelecek olursak, bu seçimleri toplumsal dip dalgaların belirlemeyeceği açık. Temel saflaşma, popülist-otoriter siyasi iddia ve yapı (2016 rejimi) ile buna farklı cephelerden gelen itirazların oluşturduğu blok arasında yaşanacak. Önümüzdeki seçimlerin ilk dinamiği bu olacak. Cumhuriyet tarihinin nadir gelişmelerinden birisi, sağ, sol, dindar, seküler, Kürt hassasiyeti eğilimlerden oluşan itiraz ittifakı ya da muhalif ittifak bu durumun açık göstergesi.
Kürt hassasiyetini temsil eden HDP’nin muhalif alanda bulunmasına rağmen, muhalif masaya davet edilmemesi, muhalefetin bölünmesine ve üçlü bir saflaşmanın doğmasına yol açıyor. Bu da 2023 seçimlerinin daha şimdiden ikinci temel dinamiğini oluşturuyor. HDP’nin muhalefet tarafından dışlanması, Cumhur İttifakı’nın başkanlık yarışında seçim kazanmasına kapı açabileceği gibi muhalefetin başkanlık yarışını kazanması halinde Kürt temsili ve sorunun tüm siyasi yelpazeyi kuşatan genel siyasi tecridine işaret eder. Her iki ihtimalin de demokrasi bakımından kritik önem taşıdığı ortadadır.
Seçim sonuçlarıyla ilgili nasıl bir öngörüde bulunabiliriz?
Önce, muhalif kesimlerdeki keskin beklenti ve umuda rağmen, seçim sonuçlarına dair belirsizliğin sürdüğünü belirtmek gerekir.
Kamuoyu araştırmaları, son aylarda muhalefetin oy arttırdığını iktidarın ise kaybettiği söylüyor. Panoramatr’nin, Temmuz ayı sonuçlarına göre “Cumhur İttifakı (%37,6) Millet İttifakı’nın (%40.5) yaklaşık üç puan, Altılı Muhalefetin (%45,6) 8 puan gerisinde bulunuyor. Buna karşın her iki ittifak da mevcut hali Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde yüzde 50 bandını geçecek oy oranına ulaşamıyor.” Mevcut verilerle muhalefetin Erdoğan karşısında birinci turda seçimleri kazanabilmesi, HDP’yi aralarına almalarına bağlı. Bu ise bugün itibariyle pek mümkün görünmüyor. HDP’nin ayrı aday çıkarması başkanlık seçimlerinin ikinci tura kalması demek. İkinci turda HDP’nin seçmeninin kaç parça halinde nasıl davranacağı, Erdoğan’ın seferberlik kabiliyeti, dış krizlerle gelecek yeni milliyetçi girdiler, nasıl bir sonuca yol açar, şu anda kestirmek mümkün görünmüyor.
Son düzlükte beş faktör, tek tek ve veya birlikte sonuçlara etki edebilir.
İlki enflasyonun, kronikleşen, iktidarın irrasyonel davranışlarıyla doğan ve azan ekonomik krizin etkileridir. İkincisi Erdoğan’ın Kürt meselesi, İmralı konusundaki HDP oylarını etkileyebilecek muhtemele manipülasyonlarıdır. Üçüncü ise dış politikada başarı-güç-büyüme duygusunun Erdoğan’la özleştirilmesini derinleştirebilecek, askeri harekatlar, krizler, jeo-stratejik gelişmelerdir. Dördüncüsü ise Altılı Muhalefetin cumhurbaşkanlığı adayı konusunda birlikte davranma ihtimalidir. Son faktör, kesinleşecek parlamento seçim sonuçlarının 15 gün sonra yapılacak muhtemel cumhurbaşkanlığı ikinci tur seçimlerini hangi istikamette etkileyeceğidir.
Muhtemel sonuçlar nelerdir?
Bir kere ayrı seçim yapılacağını unutmamak gerekir.
Buna göre dört ihtimal şöyle sıralanabilir. 1) İki seçimi de iktidar cephesi alır, veya 2) ikisini de muhalefet kazanır. 3) Muhalefet parlamentoyu, iktidar başkanlık seçimlerini kazanır. Veya tersi olur. 4) Parlamentoda çoğunluk iktidarın, yürütme zafer muhalefetin olur.
BU dört ihtimalin ikisi diğerlerine göre daha kuvvetli…
Gerçekleşme tahminimize göre sıralayalım:
Erdoğan’ın cumhurbaşkanlığını kazanması, muhalefetin meclis çoğunluğunu ele geçirmesi
Her iki seçimi de muhalefetin kazanması…
Bu ihtimallerde Türkiye hangi gelişmelere gebe olur?
Başka yazılarda tartışmak üzere…
