Bunun için Belediyeler Kanun’una mı bakmalı, teamüllere mi? Her ikisinde de heykel yapmak diye bir şey yok.
“Efendim biz şehri güzelleştireceğiz!”
Heykelle şehir güzelleşir mi? Heykel güzelse, “hadi tamam” diyelim.
“Türkiye’de güzel heykel gördüm!” diyen, beri gelsin. Güzel heykeller Avrupa’da. Ama hiçbir Avrupa şehrinde bizim şehirlerdeki kadar heykel yok!
Elbette Türkiye’de güzel heykeller var, fakat antikite dönemine mahsus! Roma, Elenistik dönem heykelleri de buna dâhil edilebilir. Doğu Roma, yani Bizans için aynı şeyi söyleyemeyeceğiz. Hatta Bizans’ın bir döneminde şedit bir heykel kırma hareketi var, yani “ikonaklazm”, Türkçesi “putkırıcılık”! Anadolu’daki heykellerin islâmî dönemde kırıldığını sananlara hatırlatalım: Onların büyük ekseriyeti Bizans döneminde kırılmıştır.
Şöyle diyenler çıkar: “Atatürk döneminde belediyeler heykel yapardı.” Bunun da bir esası yok. O dönemde yapılan heykellerin büyük çoğunluğu, gazetelerin, derneklerin vs. açtığı kampanyalarla, halktan toplanan paralarla yapılmıştır/yaptırılmıştır.
Devlet heykelleri, belediye heykelleri darbe dönemlerinin işi. 1960 darbesi, 1980 darbesi ve 28 Şubat örtülü darbesinin arkasından heykelcilik furyası almış yürümüştür.
Cihanbeyli örneğini hatırımda. Eski Konya millet vekili Mustafa Kabakçı’dan dinlemiştim. 27 Mayıs’tan sonra ilk yapılan işlerden biri kasabanın meydanına yeni bir heykel dikmek olmuş. Tabiî parası halktan tahsil edilerek! 12 Eylül’den sonra da o heykel yetersiz bulunmuş olmalı ki, yeni ve daha büyüğü yapılmış. 28 Şubat sonrasını bilmiyorum. Mutlaka en büyüğü o zaman yapılmıştır!
Yaşayanlar hatırlar, 28 Şubat döneminde Sultanbeyli Atatürk heykelinin macerasını.
Kartal 2. Zırhlı Tugay komutanı (unutulmuş bir ismi hatırlatmayalım!) bir gece ansızın alarm veriyor. Tugay’da sirenler çalıyor. Asker koğuşlardan fırlıyor, “savaş mı çıktı” diye. “Herkes giyinsin ve silahlarını alsın! Tam techizat verilecek. Beşer adet dolu şarjör teslim edilecek!”
Harp değilse darbe var! Tüm tugay mevcudu kamyonlara bindiriliyor ve yola çıkılıyor. Gidiş nereye? Kimse bilmiyor!
Tabiî ki heykel dikmeye!
Komutan belediyeyi filan haberdar etmeden şehrin kendi uygun bulduğu yerine önce fiberden, sonra tunç Atatürk heykeli diktiriyor. Belediye başkanı heykelin başına bir iş gelmesin diye 15 gün boyunca 24 saat nöbet tutturuyor!
O günler geride kaldı… Fakat belediye seçimlerinden sonra da bir heykel furyası başladı. Kuşkulanmadım değil, acaba gizli bir darbe mi var diye! Birçok şehirde yerli yersiz heykeller diliyor. Tabii CHP’li belediyeler ve bir kısım MHP’li belediyeler, anlayacağınız ulusalcılarla milliyetçiler aynı noktada buluşuyor.
Bazı belediye başkanları, Eskişehir başkanı gibi, en büyük hizmetlerinin heykel dikmek olduğun söylüyor. Bu mu belediyecilik? Sakilliğe bakın: “Eskişehir Ulus anıtı”nda iki Atatürk heykeli var. Biri atlı, biri yaya! Bir de uçan Atatürk olsa idi bari. Hani istikbâl göklerdedir ya!
Eski başkanlar içinde Eskişehir başkanı ile yarışacak biri vardı: Ankara’nın eski başkanı! O da mevkidaşı gibi her şeyin heykelini yaptırdı, kedi, köpek, boğa. Atatürk heykeli hariç. Onun en meşhur heykeli dinozor heykeli! Büyük kıt’ada bu heykel arada bir homurdanıyor ve burnundan dumanlar çıkarıyor muş! Dikildiği meydandan sökmek için onun görevden uzaklaşması beklendi.
Ankara’nın yeni başkanı, önceki başkanın birçok sakil işini düzetmeye çalışıyor. Nitekim, Genelkurmay kavşağındaki şehrin güzelliğine bir suikast olan “Kol saati” anıtını da kaldırdı! Fakat yerine yeni bir Atatürk heykeli dikecekmiş! Dikmen’de bir taraftan Çankaya belediyesinin, diğer taraftan Büyüşehir belediyesinin bu maksatla diktiği heykeller ne olacak? Hele Büyükşehir belediyesi Atatürk’le birlikte neredeyse bütün karşılayıcıların heykelini yaptırmış!
Atatürk’ün Ankara’ya gelişinin 100. Yılı, tamam anladık da bunun için heykel değil, bir anıt, bir kitabe dikmek en iyisi. Orhun anıtları gibi.
Ankara galiba Eskişehir’den sonra en çok heykeli olan şehir. Hem sonra başkanın burada dikeceği yüz metre karelik alan içinde kim bilir kaçıncı heykel olacak? İçişleri bakanlığının önünde, Jandarma’nın önünde, Genelkurmay’ın önünde, Deniz Kuvvetleri cephesinde, Hava kuvvetlerinin önünde ve nihayet Meclis’in önünde…
Dünyanın hiçbir yerinde yok böyle bir şey. Ankara’nın bu bölgesi tam bir heykelistan!
