En alt ama kalabalık kesime ‘en düşük maaş’ düşüncesi ise bir şeyler verirsiniz ama ortalamada adaletin kaybolduğu yönetim biçimidir.

Bunun en güzel örneği emeklilerdir.

En düşük emekli maaşına verilen zamlar yanında ortalama emekli maaşı eritildikçe eritildi. Ve de kimseden pek ses çıkmaz oldu.

***

Önce şunu belirtelim: Türkiye’de emeklilik sistemi felaket ötesi bir durumdadır. Hiç kimse ödediği pirime, çalıştığı süreye ve emekli maaşı alacağı zamana bakılmadan darmadağınık şekilde hak edilen emekli maaşını alamamaktadır.

Toplamda ödenen emekli maaşı hala yüksektir ama hakkaniyet olmadığı için herkes adeta sürünmektedir. (Kısa süre çalışıp erken emekli olup en düşük maaştan zam alanlar hariç)

***

Bir hesaplama ile durumu izah edelim:

2009 yılı... 9 milyon 174 bin emekli yılda 68,6 milyar lira maaş alıyordu. Emeklinin aylık ortalama maaşı 623 liraya eşit geliyor.

Bakın o tarihte asgari ücret 527 lira... Yani bir emekli ortalama olarak asgari ücretten yüzde 18,2 daha yüksek maaş alıyordu.

Mayıs 2023: 14 milyon 726 bin emekli 5 ayda 491,8 milyar lira maaş aldı. Buna göre emeklinin aylık maaş ortalaması 6.680 lira...

O tarihte asgari ücret 8.506 lira.

Bu ne demek?

2009 yılında asgari ücretten yüzde 18,2 daha fazla ücret alan emekli 2023 yılında asgari ücretten yüzde 27,3 daha düşük maaş alır duruma gelmiş.

Veya hesabı şöyle yapalım:

Emeklinin 2009 yılı asgari ücrete oranla maaşı şu olmalıydı: 8.506*1,18=10.056 TL (Asgari ücretin yüzde 18,2 üzeri)

Ama emeklinin 2023 ilk yarı maaşı: 6.680 TL... O zaman alması gereken maaş (10.056 TL) ile aldığı maaş arasında tam 3.376 lira fark var. İşte bu maaş farkı emeklinin aldığı maaşın yüzde 50’si etmektedir.

Asgari emekli maaşı artırılıyor ama toplamda emekli maaşı düşürülerek bir toplum nasıl susturulmuş oluyor. Ya da seçimler nasıl kazanılıyor... İşte size bir örnek budur.

En alttaki çoğunluğa üstten alıp veriyorsunuz ve o çoğunluk oylamada haklı olarak karar verici oluyor.

Peki bu işin adaleti var mı? Çok pirim ödeyenler ve çok çalışanlar ne olacak? Veya sistemin diğer hakkaniyet dışı uygulamaları...

***

Şimdi diyecekler ki “Biz emekli maaşlarına enflasyonun üzerinde zam veriyoruz”. Evet doğru...

2009-2023 toplam enflasyon %669... Oysa aynı dönemde ortalama emekli maaşları %972 artışla enflasyonun çok daha üzerinde yükselmiş.

Ama durum öyle kağıt üzerinde olduğu gibi durmamış.

Mesela aynı dönemde açlık sınırı %1204 artış göstermiş. Açlık sınırı dikkate alınarak artırılan asgari ücret ise %1512 yükselmiş. O nedenle emekli maaşları hem asgari ücrete göre yüzde 50 eridi hem de açlık sınırına göre düştü...

Burada iki temel nokta var: 1- TÜİK enflasyonu ne kadar gerçek...Ki emeklinin maaşı enflasyonun üzerinde artsa bile emeklinin maaş oranı çok hızlı geriliyor. 2- Emeklilerin temel tüketimi olan gıda fiyatları emekli zamlarının bile çok üzerinde artış gösterdi.

***

İşin özeti: Hiçbir hakkaniyet ilişkisi olmayan Türkiye’deki emeklilik sistemi ve emekliler mevcut sistemin devamı halinde kaybetmeye mahkumdurlar. Verilen ve verilecek her zam daha yüksek enflasyon ile mutlaka geri alınacaktır.

Çünkü sistem felaket ötesi bir durumda... Ve asıl tehlike gelecek yıllar için söz konusudur. Emekli maaşları giderek daha fazla baskılanacaktır.

EYT diye tutturacağımıza sistemi düzeltelim diye tuttursaydık bunlar başımıza gelmezdi... Bilmem anlatabildim mi?

Geçmiş olsun...