Nisan, Sümerce ilk meyveler demek olan nisag kelimesinden geliyor. İngilizin aprili ise bizim köyde abrul olmuş. Aslı, Latince’deki aperire dayanıyor. Güneşin açtığını, ağaçların çiçek açtığını ifâde ediyor.
Evet, ağaçlardan, topraktan, çiçekler fışkırıyor. Gelin, bu bahar ayını biraz tanıyalım.
ROMANTİZMİN ADI NİSAN
Atalarımız, “Nisan mayıs ayları, gevşer gönül yayları” sözüyle ilkbahar romantizmini ne güzel anlatmış. Bir nisan gününde İstanbul’da doğan Orhan Veli’ye göre nisan, şiir yazma ayıdır.
İmkânsız şey şiir yazmak
Âşıksan eğer
Ve yazmamak
Aylardan nisansa
Romantiklere merhamet etmeyen nisan, İngiliz şâir T. S. Eliot’a göre en acımasız ay.
BEREKETİN ADI NİSAN
Şehir insanının, çiçek açan ağaçları, rengârenk bahçeleri seyredip romantikleşmek ve şiir yazmak için vakti var. Geçimini topraktan sağlayan tarım insanı için nisan, elini çabuk tutma vaktidir. Çünkü, yağmurun bin bereket getirdiği bu ayda yapacağı hazırlık, elde edeceği ürünü belirler. Bütün sene rahat etmek istiyorsa çalışmanın zamanıdır. Zahmetsiz rahmet olmayacağına, toprağın sadâkatine, bire on verdiğine inanır. Tabiattan bereket fışkırırken üzerine düşeni yapıp, sonra sâdık yâri kara toprağa şiir yazar.
YAĞMURUN HASI NİSAN
Atalarımızın “Mart yağar, nisan öğünür; nisan yağar, insan öğünür” diye methettiği nisan yağmuru, toprak için âdeta iksir gibidir. Bu ayda büyük çöllerden rüzgârla gelen tozlarda barınan demir, sâdece toprak için değil, insanlar ve denizlerdeki balıklar için de şifâdır. Arap âlimi Ahmet El- Meydanî’nin ifâdesiyle, nisanda bir yağmur, bin sak(kova) sudan hayırlıdır.
MEVLEVÎ’NİN SU TASI NİSAN
Konya’da, Mevlânâ Müzesi’nde 14. asra âit 34 kilo ağırlığında bir tas sergilenmektedir. Adı, Nisan Tası. Nisan yağmuru biriktirmek o dönemde bir Mevlevî geleneği olduğu için, İlhanlı hükümdârı Bahadırhan tarafından dergâha hediye edilmiş. Mevlevîler, bu tasta biriktirdikleri nisan yağmuru suyunu şifâ niyetine misâfirlere ikram ederlermiş. Anadolu’nun bâzı yerlerinde hâlâ bu gelenek devam ediyor. Yağmur suyu ile yoğurt mayalanıyor, bebeklere içiriliyor. Yağmurda ıslanmanın ya da biriktirilen suyla baş yıkamanın kelliğe iyi geldiği kabul görüyor.
FIRTINANIN SERTİ NİSAN
Her ne kadar bu ayda güneş yüzünü iyice gösterse de sürpriz soğuklar da vardır. Daha Kasım günleri bitmemiş ve Hıdırellez gelmemiştir. Kış, nevruzda bahara yenik düşmüştür ama vuruşa vuruşa çekilen kahraman edâsıyla arada bir kendini hissettirir. Öyle ki sabah iki öküzle evinden tarlaya giden çiftçi, akşam tek öküzle dönebilir. “Korkma zemherinin kışından/ Kork abrulun beşinden/ öküzü ayırır eşinden” diyecek kadar da korkabilir.
ERGUVANIN BAYRAMI NİSAN
Emir Sultan zamânında nisanın sonunda, erguvan bayramı kutlanırdı. Her taraftan dervişler Bursa’ya gelir; bahar zikrine dururdu. Yüzyıllarca devâm eden bu gelenek sonra unutulmuşsa da günümüzde Bursa’da tekrar ihyâ ediliyor. İstanbul’da ise boğaz, erguvanların açmasıyla zâten bayram yeri.
Yağmuruyla güneşiyle çiçeğiyle bir güzel bahar ayındayız. Romantizmin, yağmurda yürümenin zamanı geldi. Şemsiye kullanmaya, bir süre ara verin. Şifâlı nisan yağmuru saçlarınızı ıslatsın.
Nisanın rahmeti, bereketi üzerinize yağsın…
