Geçtiğimiz hafta bir ilâhiyatçının sivrisineklerle konuşması meselesi haberlere düşünce, “Ah hocam ah, Bayburtlunun durumuna düşmüşsünüz.” diye tebessüm ettim. Hattâ acaba oralı mı diye bakındım. Tortumlu imiş. Aynı toprak sayılır.
Fıkra şöyle: Teknolojiden bîhaber Bayburtlu’nun biri, hacca giderken ilk defa karşılaştığı teknolojik kolaylıkları kendi kerâmeti sanmış. Açılıp kapanan kapılar, yürüyen merdivenler vs. Ravza’ya yüz sürmek için çıktığı yolculuğu, Ravza’ya varınca, “Yâ Resulallah, gör bak kim geldi!” diye sonlandırmış.
Yukarıda bahsettiğim hoca, -kendi anlatımıyla- gittiği otelde Süleyman Peygamber misâli sivrisineklere hükmetmiş. Odanın camını açınca sinekler, içeri dolmuş. Öldürmek istemediği için, “Otel yönetimine söylerim. Bana ilişmeyin!” demiş. Sinekler, sabaha kadar yanına gelmemişler.
Ah hocam ah! Camı açınca sivrisinekler hücum ediyorsa orası, çok sıcak bir yerdir ve kesinlikle içeride klima çalışır. Camı kapattığınız zaman o serinlikte özellikle sivrisinekler, ya uçamayıp gizlenir ya da ölürler. Başıma geldi de biliyorum.
Sineklerle konuşmayı becerebilen bir milletiz. İtiraf ediyorum, öldürmek istemediğim zaman sinekliği açıp, “Hadi ne olur çıkın!” diye seslendiğim çoktur. Çıkana aferin der, kalana saldırırken, “Ben sana bir şans verdim kullanmadın.” diye söylenirim.
Merak bu ya acaba ecdâdımızın sineklerle arası nasıldı diye araştırmaya başladım. Karşıma Dr. Mesut Aydıner’in, “Sinek Sözüyle İş Yapan Pâdişahın hâli ya da Karaman Vâlisi Dârendeli Sarı Abrurrahman Paşa İsyanı” başlıklı makâlesi çıktı.
Başlık, çok ilgimi çekti. Sineğe emreden hoca neyse de sinekten akıl alan pâdişâh nasıl oluyor diye başladım okumaya. Meselenin özü şöyleymiş:
Sultan 3. Mustafa’nın kızkardeşi Zeynep Sultan, Sinek Mustafa Paşa ile evlidir. Paşa, ufak tefek olduğundan bu sıfatı almıştır. İstanbul’dan ayrılmak istemediği için verilen göreve gitmeyen Mustafa Paşa, Karaman Vâlisi Sarı Abdurrahman Paşa’nın eşkıyayla ilgili bir tasarrufunu, eşine söyler ve Pâdişâh’a iletmesini ister. Amacı, bu durumu, diş bilediği Sadrazam Koca Ragıp Paşa’nın aleyhinde kullanmaktır. Pâdişâh, Abdurrahman Paşa’ya ferman gönderip durumu düzeltmesini istese de Paşa, itaat etmez. Vezâret rütbesi alınıp katli emir buyurulunca da isyan ederek Bolu’ya kadar gelir.
Pâdişâh’ın henüz acı-tatlı adam kıymeti bilmediğini, yarın bir düşman zuhûr etse böyle nâmdar paşalar lâzım olduğunu ve bir avrat (ve dahî sinek) kelâmı ile koskoca paşanın katl olunmayacağını bilen Koca Râgıb Paşa araya girer. Pâdişâh’ı iknâ edemeyince başka bir yol bulur. “Katli ma'kûl, ancak kolay değildir. Mâdem size ulaştırdı, münâsib olan, bunu Sinek Mustafa Paşa'nın yapmasıdır. Ona, Anadolu Vâliliği ile Kütahya'yı verelim. Varsın, Kütahya'dan hareket edip Abdurrahman Paşa'yı basıp öldürsün.” der. Böyle işlerin adamı olmayan ve İstanbul’dan ayrılmak istemeyen Sinek Paşa, görevi reddeder. Râgıb Paşa, “O zaman niçün böyle şeyi hanımına söyleyip Pâdişâh’ın kulağına ulaştırırsın?” diyerek kızar.
Uzatmayayım, Abdurrahman Paşa affedilir ve vezirlik rütbesi iâde edilir. Dönemin önemli târihçilerinden Şemdânizâde, meseleye -âdeta günümüze seslenerek- şöyle nokta koyar:
“Her münâsebetsiz şeye mertebe iltizâm etmeğe vücûd tahammül etmez. Pâdişâhın salâhı, vezîrlerin salâhı iledir. Âlemin salâhı, pâdişâhın salâhı ile olduğu gibi, ve’s-selâm.”
Sinek küçüktür ama mide bulandırır derler ya küçük insanlar da mide bulandırırlar. Herkesi birbirine düşürür, çıkarları için yuva yıkar, devlet yıkarlar. Sadrazam Koca Râgıb Paşa gibi koca insanlar olmasa ne âile kalır ne devlet.
Sineklerin sözüne itibar edenlerin vay hâline! Devlet, her münâsebetsiz adama makam vermeğe tahammül edemez.
