Enflasyon oranı %10 civarında olan ülkeler bile, enflasyonu düşürmek için faiz oranlarını göz kırpmadan artırıyorken, TCMB, perşembe günü gösterge faiz oranlarını %14’ten %13’e düşürdü.
Bütün dünya, enflasyon oranı %80 olan Türkiye’nin bu kararı karşısında, şaşkınlıktan, adeta küçük dilini yuttu.
Peki, bu faiz indirimi, para musluklarının açılması anlamına geliyor mu?
Piyasalar bunu tartışırken, cumartesi günü “varlıklara” yani kredilere uygulanan “%20 zorunlu karşılık oranlarının sıfıra düşürüldüğü” kararı Resmi Gazete’de yayınlandı.
%20 zorunlu karşılık oranları sıfıra düşürülürken, bunun yerine, verilen bazı krediler için %30 menkul kıymet yani Hazine Tahvili tesis etme zorunluluğu getirildi.
ZORUNLU KARŞILIK (Z/K)
Türkiye’de “zorunlu karşılık” hem “yükümlülüklere” yani toplanan mevduat ve alınan borçlara (TCMB ve bankalardan alınan borçlar hariç) hem de bankaların verdiği “kredilere” uygulanıyor.
TCMB, nisan ayında aldığı bir kararla, verilecek ticari krediler için %20 zorunlu karşılık kuralı getirmişti. (Kobilere, ihracat yapanlara, yatırım yapanlara, esnafa, tarıma, kamuya ve mali kuruluşlara verilecek krediler hariç)
TCMB, yayınladığı bir tebliğle artık bu “nakit zorunlu karşılık” tutarını artık istemiyor; bunun yerine, %30 Hazine Tahvili istiyor. Yani, TCMB, “bundan sonra vereceğiniz her ticari kredi için bana %20 oranında nakit vermeyin; bunun yerine bana %30 Hazine Tahvili getirin” diyor.
Peki, bankalarda yeterli miktarda Hazine Tahvili var mı?
Dün bazı bankalar, tahvil toplamak isteyince, uzun vadeli tahvil faizleri %16,93’ten %13,96’ya kadar düştü.
Yani Cuma günü elinde tahvil bulunduranlar bir günde %21 para kazandı.
Tahvil bulamayanlar, mecburen Hazine’nin çıkaracağı yeni tahvilleri satın almak için bekleyecekler. Hazine bu sayede, on yıl vadeli tahvillerinin faiz oranını %14’nün altına düşebilir.
FAİZE ÜST SINIR
Kredilere konulan bu %30 zorunlu karşılığa ek olarak, aynı tebliğde, faizle ilgili yeni kurallar da getirildi.
Eğer, verilen kredilerin faizi %22,8’den düşükse, bankalardan ek bir şey talep edilmiyor.
Eğer ticari kredinin faizi %22,8 ile %29,35 arasındaysa, yukarıda belirttiğimiz %30 Hazine Tahviline ilaveten bankaların, TCMB’ye %20 daha yani toplamda %50 Hazine Tahvili vermeleri gerekiyor.
Eğer kredi faiz oranı %29,35’in üzerindeyse, yukarıda zikrettiğimiz %30’a ilaveten, %90 daha Hazine Tahvili vermeleri gerekiyor.
Hiçbir banka, vereceği 100 TL kredi için, TCMB’ye 120 TL Hazine Tahvili vermeyi tercih etmez. Dolaysıyla, kredilere uygulanacak üst tavanın %29,35 olduğu kesinleşti.
Bu şartlarda bankalar, muhtemelen kredilerinin çoğunu %22,35’in altında bir faiz/kâr payı oranıyla kullandırmaya mecbur kalacaklar.
%22,35’i aşan faizle kredi vermek bir matematik işidir ve ben bu kredilerin de anlamlı bir oranda azalmayacağını hatta zamanla artabileceğini düşünüyorum.
TCMB, bu kararlarla bankaların, en doğru tercihi yaparak, kredilerin büyük çoğunluğunu devletin tercih ettiği esnaf, KOBİ, çiftçi, ihracatçı, yatırımcı ve kamuya vereceklerine inanıyor.
ÖZET
“Uygulama Esasları” henüz yayınlanmadı fakat bildiklerimizi özetleyelim.
1)Faizlerin %13’e düşürülmesi tamamen “vitrinlik” bir duyurudur ve kredi piyasasına etkisi neredeyse sıfırdır.
2)Açıklanan tebliğler sayesinde krediler yön değiştirerek, KOBİ’lere, ihracat yapanlara, yatırım yapanlara, esnafa, tarıma, kamuya ve mali kuruluşlara akacaktır.
3)İlave Hazine Tahvili gerektirmeyen sektörlerde, hem krediler artacak hem de kredi faizleri düşecektir.
4)Bu kararlar sayesinde, Hazine, uzun vadeli ve çok ucuza borçlanabilecektir.
5)Alınan bu makro ihtiyati tedbirler, dövize talebi kısmayı ve enflasyon artış hızını yavaşlatmayı ummaktadır.
6)Kredi büyüme hızı, toplamda, kesinlikle yavaşlayacaktır.
7)Alınan son kararlar seçime yönelik “para muslukların açılması” değil, tam tersine para musluklarının biraz daha kısılması anlamına geliyor.
8)“Para Musluklarının Açılması” dönemi, muhtemelen, 2023 yılbaşından sonraya ertelenmiştir. Çünkü bu yıl Hazine ummadığı kadar çok fazla gelir elde edebilmiştir.
İktidar, iktidarda kalmaya mahkûm olduğuna inanmış bir kere.
